Rola komunikacji niewerbalnej podczas zdalnej nauki języka obcego (na podstawie badań ankietowych)
Abstrakt
Zdalny tryb nauczania wymusił pewne zmiany w prowadzeniu zajęć, w tym lekcji języka obcego. W sali zwykle posługujemy się dwoma kodami przekazywania informacji: werbalnym i niewerbalnym. Przestrzeń wirtualna w pewnym stopniu ogranicza pozasłowne komunikaty. W artykule zastanawiamy się zatem nad znaczeniem komunikacji niewerbalnej w nowych warunkach – na zdalnych zajęciach z języka obcego, nad zmianami tej komunikacji i ewentualnym wpływem zmian na interakcję między lektorem a studentami oraz między samymi studentami. Przedstawione są wyniki badań ankietowych, w których wzięły udział dwie grupy respondentów z Ukrainy. Jedna ankieta została skierowana do 25 nauczycieli akademickich uczących m.in. języka obcego (zwykle polskiego, choć także czeskiego, perskiego, japońskiego, serbskiego, bułgarskiego, angielskiego). Druga – do 57 studentów polonistyki lwowskiej, którzy na studiach licencjackich mają lektorat języka polskiego. Na podstawie odpowiedzi lektorów wnioskujemy, że podczas nauki zdalnej: 1) zmieniły się relacje ze studentami; 2) ze względu na brak bezpośredniego kontaktu wzrokowego trudniej wejść w interakcję ze studentami; 3) komunikacja niewerbalna samych lektorów zmieniła się w większym lub mniejszym stopniu. W końcowej części artykułu zostały porównane odpowiedzi lektorów z opiniami studentów. Wyniki analizy potwierdzają, że nauczanie zdalne wpłynie na zmianę komunikacji niewerbalnej podczas tradycyjnych zajęć w sali.
Słowa kluczowe
nauczanie zdalne; komunikacja niewerbalna; język obcy; polonistyka lwowska
Bibliografia
Deczewska J., 2020, Interakcje między uczestnikami nauczania zdalnego – wyzwania, oczekiwania, możliwe rozwiązania, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 13–18, DOI: 10.47050/jows.2020.3.13-18.
Fronc-Iniewicz N., 2020, Wykorzystanie środków ekspresji w nauczaniu języka obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 101–106.
Górecka J., 2020, Zadania pisemnej i asynchronicznej dyskusji na forum w kształceniu językowym, „Języki Obce w Szkole”, nr 4, s. 31–37, DOI: 10.47050/jows.2020.4.31-37.
Karolczuk M., 2020, Zdalnie realnie. Jak uczymy (się) języków w czasie pandemii, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 39–43.
Kordus M., 2020, Komunikacja przez prezentację. O wykorzystaniu narzędzi TIK w zdalnym nauczaniu języków obcych, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 49–53.
Kubacka K., 2018, Komunikacja werbalna lektora na lekcji języka polskiego jako obcego, (rozprawa doktorska), Uniwersytet Łódzki, https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/25691/K.Kubacka_Doktorat.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 4.11.2021].
Łyp-Bielecka A., 2011, Możliwości zastosowania syntezatorów na lekcji języka obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 56–63.
Madej P., 2011, Wykorzystanie narzędzi ICT w nauczaniu języków obcych, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 31–38.
Mendak E., 1996, Kody niewerbalne jako obiekty nauczania języka obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 6, s. 63–68.
Moczydłowska I., 2011, Języki obce w chmurach, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 66–71.
Moisienko N., 2018, Online-quiz Kahoot! i online-aplikacja Quizlet jako narzędzia do urozmaicenia lekcji jpjo, „Kwartalnik Polonicum”, nr 28/29, s. 25–29.
Morcinek-Abramczyk B., 2015, Pomiędzy słowem a gestem – błędy glottodydaktyczne wynikające z braku kompatybilności między językiem a mową ciała, „Acta Univeritatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 22, s. 125–141, http://dx.doi.org/10.18778/0860-6587.22.09.
Morcinek-Abramczyk B., 2018, Komunikacja pozawerbalna w glottodydaktyce, „Kwartalnik Polonicum”, nr 28/29, s. 12–15.
Oczko P., 2020, Studenci chińscy i lektorzy języka polskiego jako obcego: trudności w interakcjach, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 51–56, DOI: 10.47050/jows.2020.3.51-56.
Półjanowicz W., 2010, Analiza programów i systemów wspomagających zdalne nauczanie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia Informatica”, nr 26, s. 57–73.
Równiatka A., 2020, Nauka w trybie tzw. odwróconej klasy w teorii i praktyce, „Języki Obce w Szkole”, nr 4, s. 25–29, DOI: 10.47050/jows.2020.4.25-29.
Seretny A., Lipińska E., 2015, Multimedia w praktyce dydaktycznej – konieczna innowacja czy innowacyjna konieczność, „Kwartalnik Polonicum”, nr 18, s. 2–8.
Uchwat-Zaród D., 2020, Edukacja zdalna – od mądrej dydaktyki do narzędzi cyfrowych, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 45–48.
Zapłotna A., 2020, Rola interakcji internetowej na zajęciach z języka obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 19–23, DOI: 10.47050/jows.2020.3.19-23.
Narodowy Uniwersytet Lwowski im. Iwana Franki Ukraina
https://orcid.org/0000-0001-6818-9872
Doktor nauk filologicznych. Zainteresowania naukowe: gramatyka, semantyka, glottodydaktyka, translatologia. Jej najważniejsze publikacje to: Polskie i ukraińskie rzeczowniki nazywające gniew w świetle gramatycznej kategorii liczby (2018, w: Języki słowiańskie w kontekstach kultur dawnych i współczesnych, pod red. M. Gębki-Wolak, I. Kaproń-Charzyńskiej, J. Kamper-Warejko, Toruń); Problemy nauczania kategorii liczby polskich rzeczowników w środowisku ukraińskojęzycznym (2017, „Prace Językoznawcze”, z. XIX (1)); Zrobię to bez zwłok… The Category of Number in the Teaching of Polish as a Foreign Language to Ukrainian-Speaking People (2019, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 26).
Narodowy Uniwersytet Lwowski im. Iwana Franki Ukraina
https://orcid.org/0000-0003-1703-7830
Doktor nauk filologicznych. Zainteresowania naukowe: frazeologia, glottodydaktyka, łączliwość leksykalno-semantyczna. Jej najważniejsze publikacje to: Czy starość nie radość? Polska frazeologia oznaczająca starość przez pryzmat teorii pól (2013, „Język Polski”, t. XCIII); Jak nie nabawić się kłopotu i odnieść sukces: kilka rozważań nad prozodią semantyczną polskich czasowników (2018, w: Języki słowiańskie w kontekstach kultur dawnych i współczesnych, pod red. M. Gębki-Wolak, I. Kaproń-Charzyńskiej, J. Kamper-Warejko, Toruń); Зміни у значеннєвій структурі польських фразеологізмів із семою ‘вік людини’ у словникових дефініціях і текстах (2019, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 54).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
