„Język polski ponad granicami” w czasie pandemii. Opis wybranych strategii komunikacyjno-edukacyjnych
Abstrakt
Artykuł wyrasta z zainteresowania wypracowaniem skutecznych technik i metod wspierania osób uczących się obcych języków i kultur. Omówione w tekście strategie komunikacyjno-edukacyjne są integralną częścią projektu „Język polski ponad granicami”, którego realizacja przypadła na czas panującej pandemii. Zaistniałe utrudnienia narzuciły konieczność wypracowania alternatywnych metod i form kształcenia, między innymi z zastosowaniem nowoczesnych mediów i technologii, dzięki którym środowisko polonijne w Brazylii może poznawać i na nawo odkrywać język polski i polską kulturę. Założenia omawianego projektu egzemplifikują walory łączenia w procesie glottodydaktycznym kultury i języka dziedziczonego (a dla niektórych uczących się drugiego i/lub obcego) jako wartości sprzyjających komunikacji, integracji, samopoznaniu, tworzeniu poczucia wspólnoty oraz innym aktywnościom związanym z uczeniem się języka w działaniu, w różnych przestrzeniach, kontekstach, sytuacjach i interakcjach (mimo pandemii). W badaniach zastosowano podejście action research z jego czterema fazami: planowaniem, działaniem, obserwacjami i refleksjami. Zebrany materiał uprawnia do sformułowania wniosku, iż podejście interkulturowe w dydaktyce języków obcych i w pokrewnych jej formach kształcenia jest obecnie jedną z najtrafniejszych dróg nauczania języka polskiego jako obcego. Przedstawione rozważania wpisują się w nurt badań interdyscyplinarnych nad językiem polskim w świecie, wielojęzycznością i glottodydaktyką polonistyczną.
Słowa kluczowe
język polski; granice; pandemia; edukacja; komunikacja; wspólnota
Bibliografia
Andrzejewski B., red., 1990, Komunikacja – rozumienie – dialog, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Dębski R., 1997, Sieci komputerowe i multimedia jako narzędzia wspomagające komunikację, współpracę, twórczość językową w uczeniu się języków obcych, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego: materiały z pierwszej konferencji polonistów zagranicznych i polskich zwołanej z inicjatywy Grupy „Bristol”, red. W.T. Miodunka, Instytut Polonijny UJ, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 39–56.
Dębski R., red., 2008, Od mediów przekazu do mediów uczestniczenia. Transmisja i nauczanie języków mniejszościowych, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Furdal A., 2005, Język a problem tożsamości narodowej (polityka językowa), w: Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, red. M. Czermińska i in., t. 2, Wydawnictwo Universitas, Kraków, s. 187–191.
Gajda R., 2008, Wykorzystanie nowoczesnych technologii w nauczaniu języka obcego, w: W stronę nowoczesnego nauczania języków obcych, red. M. Jodłowiec, A. Niżegorodcew, Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”, Kraków.
Garncarek P., 2006, Przestrzeń kulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Grucza F., 1992, Kulturowe determinanty języka i komunikacji językowej, w: Język, kultura – kompetencja kulturowa, red. F. Grucza, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 21.
Jarczak Z., Urniaż A., 2008, Wykorzystanie komputerów w nauczaniu języków obcych okiem praktyka, w: Nowe perspektywy dydaktyki języków obcych, red. M. Jodłowiec, Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”, Kraków, s. 183–191.
Juszczyk S., 2002, Edukacja na odległość. Kodyfikacja pojęć, reguł i procesów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Kusielewicz E., 1973, (fragment wypowiedzi podczas I Spotkania Uczonych Polskiego Pochodzenia w Krakowie), cyt. za: H. Kubiak, 1990, Zanikające pokrewieństwo. Szkice socjologiczne o Polonii, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 164.
Miodunka W., 1987, Moc języka i jej znaczenie w kontaktach językowych i kulturowych, w: Kultura skupisk polonijnych. Materiały II sympozjum naukowego, red. K. Groniowski, A. Kłossowski, W. Stankiewicz, Wydawnictwo Biblioteka Narodowa, Warszawa, s. 25–39.
Miodunka W., 1990, Polszczyzna w środowiskach polonijnych, w: Język–Kultura–Społeczeństwo: wybór studiów i materiałów, red. S. Dubisz, Państwowa Akademia Nauk, Warszawa, s.134–137.
Morawska I., 2016, Interkulturowa koncepcja kształcenia glottodydaktycznego. Inspiracje polsko-gruzińskie, w: „Polski Kaukaz”. Historia i perspektywy kontaktów polsko-gruzińskich, red. M. Filina, Wydawnictwo Universal, Tbilisi, s. 45–59.
Ożóg K., 2016, Kilka uwag o wartości języka, http://www.diecezja.rzeszow.pl/2015/07/kilka-uwag-o-wartosci-jezyka/ [dostęp: 03.04.2016].
Puzynina J., 1993, O znaczeniu „wartości”, w: Nazwy wartości: studia leksykalno-semantyczne, red. J. Bartmiński, M. Mazurkiewicz-Brzozowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Sękowska E., 2010, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Skrzydlewski W., Dylak S., red., 2012, Media, edukacja, kultura: w stronę edukacji medialnej, Polskie Towarzystwo Technologii i Mediów Edukacyjnych, Poznań–Rzeszów.
Smolicz J.J., 1990, Język jako wartość podstawowa kultury, w: Język polski w świecie. Zbiór studiów, red. W. Miodunka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków, s. 11.
Strykowski W., Skrzydlewski W., red., 2004, Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, Wydawnictwo eMPi2, Poznań.
Torenc M., 2007, Nauczanie międzykulturowe – implikacje glottodydaktyczne, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław.
Zarzycka G., 2008, Opis pedagogiki zorientowanej na rozwój kompetencji i wrażliwości interkulturowej, w: W poszukiwaniu nowych rozwiązań: dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, red. W. Miodunka, A. Seretny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Żydek-Bednarczuk U., 2012, Kompetencja międzykulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2(10), s. 19–30.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
https://orcid.org/0000-0001-7866-2272
Autorka ponad 90 publikacji w tomach zbiorowych i czasopismach z dziedziny dydaktyki języka polskiego i edukacji kulturalnej, ewaluacji i diagnostyki szkolnych osiągnięć uczniów, e-learningu, wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w procesie kształcenia. Współautorka monografii: Przestrzenie rzeczywiste i wyobrażone. Szkice i studia z edukacji polonistycznej. O roli kulturowego doświadczenia przestrzenności (Lublin 2016) oraz Przestrzenie rzeczywiste i wyobrażone. Metodyczny wielogłos o różnych przestrzeniach (Lublin 2016). Redaktor monografii Nowoczesna edukacja kulturalna (2010), współredaktor ośmiu monografii, w tym pięciu z serii Nowoczesność i Tradycja w Edukacji Polonistycznej.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
https://orcid.org/0000-0002-2481-6683
Autorka wielu publikacji z zakresu edukacji polonistycznej, kształcenia interkulturowego, aksjologicznego, medialnego, glottodydaktycznego i pedeutologii oraz innowacji dydaktycznych. Współorganizatorka i uczestniczka licznych konferencji naukowych, autorka warsztatów i szkoleń metodycznych dla nauczycieli języka polskiego i języka polskiego jako obcego. Współredaktorka tomów wydawanych w ramach serii Nowoczesność i Tradycja w Edukacji Polonistycznej oraz innych publikacji naukowych: Czytanie tekstów kultury: metodologia, badania, metodyka (Lublin 2007), Horyzonty Polonistyki. W kręgu edukacji, języka i kultury (Lublin 2010), Edukacja a nowe media (Lublin 2010), Humor w kulturze i edukacji (Lublin 2014), Przez praktyki do praktyki. W stronę innowacyjności w kształceniu nauczycieli (Lublin 2014), Edukacja wobec przemian kulturowych (Lublin 2017), Ocenianie w szkole na cenzurowanym Badania – Dylematy – Inspiracje (Lublin 2020).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
