Półka literacka 2021
Abstrakt
Szkic prezentuje najciekawsze lub też najbardziej doceniane przez recenzentów polskie książki prozatorskie i poetyckie opublikowane w 2021 roku. Jego celem jest swoiste podsumowanie tego, co działo się na polskim rynku wydawniczym w minionym roku. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytania dotyczące tego, jak kształtowały się listy bestsellerów i czy pandemia koronawirusa w jakiś sposób wpłynęła na pisarzy/pisarki, poetów/poetki i wydawców, pojawiając się w ich tekstach. Zamysłem było sprawdzenie, jakiego typu literaturę piękną najchętniej wydawano i jacy twórcy cieszyli się największym zainteresowaniem recenzentów. Krótka analiza i interpretacja dziesięciu wybranych książek prozatorskich i poetyckich pokazuje również, jak o nich pisali inni komentatorzy współczesnego życia literackiego. Wybór tekstów został oparty zatem nie tyle na subiektywnych odczuciach autorki, ile przede wszystkim na recepcji. Celem szkicu stało się ponadto zaprezentowanie różnorodności publikacyjnej oraz zwrócenie uwagi na najpopularniejsze tendencje twórcze. Wśród wymienionych prozaików i poetów znaleźli się: Łukasz Barys, Wioletta Grzegorzewska, Jakub Kornhauser, Joanna Mueller, Daniel Odija, Kira Pietrek, Maciej Płaza, Andrzej Stasiuk, Antonina Tosiek, Bohdan Zadura – a zatem w większości przypadków autorzy doskonale znani polskiej publiczności czytającej, którzy ogłosili swoje nowe książki niekiedy po kilku latach milczenia. Z przygotowanego zestawienia wynika, że szczególnym uznaniem (również „zawodowych”) czytelników cieszyły się zwłaszcza te utwory, w których twórcy próbowali scalać rozbite tożsamości, powracali do traumatycznej przeszłości, usiłując uporządkować „tu i teraz”, lub dyskutowali o problemach komunikacyjnych, a także te opowieści, które określić można mianem zaangażowanych społecznie. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.
Słowa kluczowe
Literatura polska XXI wieku; rynek wydawniczy; bestsellery 2021 roku; podsumowanie
Bibliografia
Barys Ł., 2021, Kości, które nosisz w kieszeni, Wydawnictwo Cyranka, Warszawa.
Grzegorzewska W., 2021, Wilcza rzeka, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Kornhauser J., 2021, Krwotoki i wiewiórki, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Mueller J., 2021, Hista & her sista, Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Odija D., 2021, Pusty przelot, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Pietrek K., 2021, Czeski zeszyt, Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Płaza M., 2021, Golem, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Stasiuk A., 2021, Przewóz, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Tosiek A., 2021, Storytelling, Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Zadura B., 2021, Puste trybuny, Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Netografia
Barys Ł., 2021, Faza bieżąca – snopowiązałka, kontrapunkt i śmierć: kilka słów o „Storytellingu” Antoniny Tosiek, https://stonerpolski.pl/faza-biezaca-snopowiazalka-kontrapunkt-i-smierc-kilka-slow-o-storytellingu-antoniny-tosiek/ [dostęp: 20.01.2022].
Bonowicz W., 2021, Moi, mistrzowie: Antonina Tosiek, „Znak”, czerwiec 2021, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/moi-mistrzowie-antonina-tosiek/ [dostęp: 14.01.2022].
Czapiewski O., Tosiek A., 2021, I can storytell. What’s your superpower?, kultura u podstaw, 29.09.2021, https://kulturaupodstaw.pl/i-can-storytell-whats-your-superpower/ [dostęp: 21.01.2022]
Darska B., 2021, Raport z czasów kryzysu i siły, Nowości książkowe – blog Bernadetty Darskiej, 27.11.2021, http://bernadettadarska.blogspot.com/2021/11/raport-z-czasow-kryzysu-i-siy-w.html [dostęp: 19.01.2022].
Glosowitz M., 2021, Rzewna podżegaczka, biBLioteka. Magazyn literacki, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/rzewna-podzegaczka/ [dostęp: 19.01.2022].
Glosowitz M., Pietrek K., 2021, Kupiłam taki zeszyt, biBLioteka. Magazyn literacki, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/kupilam-taki-zeszyt/ [dostęp: 20.01.2022].
Góra S., 2021, Wędrowny święty? O książce „Golem” Macieja Płazy, „Kultura Liberalna”, nr 16, https://kulturaliberalna.pl/2021/04/20/wedrowny-swiety-o-ksiazce-golem-macieja-plazy/ [dostęp: 23.01.2022].
Kałuża A., 2021, Fuck off giorgio, biBLioteka. Magazyn literacki, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/fuck-off-giorgio/ [dostęp: 20.01.2022].
Kube M., 2021, Dużo dobrego czytania. Podsumowanie 2021 roku w literaturze, „Rzeczpospolita”, 28.12.2021, https://www.rp.pl/literatura/art19237861-duzo-dobrego-czytania-podsumowanie-2021-roku-w-literaturze [dostęp: 14.01.2022].
Nowacki D., 2021, Kto tak zaczyna, ma szansę zajść wysoko. Ta książka to znakomity debiut, „Gazeta Wyborcza”, 31.08.2021, https://wyborcza.pl/ksiazki/7,154165,27483492,kosci-ktore-nosisz-w-kieszeni-lukasza-barysa-smierc-krzepi.html [dostęp: 22.01.2022].
Orska J., 2021, Dlaczego wiersze poetek nie układają się w linie?, „Mały format”, nr 10–12, http://malyformat.com/2022/01/dlaczego-wiersze-poetek-ukladaja-sie-linie/ [dostęp: 20.01.2022].
Perlach J., Górecka A., Kornhauser J., 2021, Jak król został trenerem, „Czas Kultury”, nr 13, https://czaskultury.pl/artykul/jak-krol-zostal-trenerem/ [dostęp: 21.01.2022].
Piotrowska-Grot M., 2021, Zepsuta klimatyzacja i lama w taksówce, „artPAPIER”, nr 21, http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=427&artykul=8685 [dostęp: 21.01.2022].
Podgórnik M., Zagura B., 2021, Nie uciekam od rzeczywistości, staram się ją widzieć jasno, choć trudno, żeby w zachwyceniu, „dwutygodnik” https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/nie-uciekam-od-rzeczywistosci-staram-sie-ja-widziec-jasno-choc-trudno-zeby-w-zachwyceniu/ [dostęp: 15.01.2022].
Podsumowanie roku 2021, „dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9849-podsumowanie-roku-2021.html [dostęp: 15.01.2022].
Poprawa A., 2021, W owalu cyklonu, w oku stadionu, biBLioteka. Magazyn literacki, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/w-owalu-cyklonu-w-oku-stadionu/ [dostęp: 21.01.2022].
Sabak K., 2021, Bieda, która ogranicza i nie pozwala myśleć o przyszłości. Jest tylko beznadziejne „tu i teraz”, „Newsweek”, 10.09.2021, https://www.newsweek.pl/kultura/kinga-sabak-recenzuje-ksiazke-kosci-ktore-nosisz-w-kieszeni-lukasza-barysa/wf9kk9p [dostęp: 22.01.2022].
Sadzik P., 2021a, Kości języka, „dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9665-kosci-jezyka.html [dostęp: 20.01.2022].
Sadzik P., 2021b, Bękarty sztetla, „dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9373-bekarty-sztetla.html [dostęp: 22.01.2022].
Sarnowska A., Stasiuk A., Andrzej Stasiuk: narzucana „pamięć zbiorowa” degeneruje naszą własną, Onet kultura, 1.05.2021, https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/przewoz-andrzej-stasiuk-ja-jestem-z-innego-swiata-wywiad-z-autorem/c5yc2bg [dostęp: 23.01.2022].
Sobolewska J., 2021a, Elegia dla bidoków, „Polityka”, 31.08.2021, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/2132220,1,recenzja-ksiazki-lukasz-barys-kosci-ktore-nosisz-w-kieszeni.read [dostęp: 22.01.2022].
Sobolewska J., 2021b, Ożywić mit, „Polityka”, 9.02.2021, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/2102495,1,recenzja-ksiazki-maciej-plaza-golem.read [dostęp: 22.01.2022].
Sośnicki D., 2021, Przed lasem i nad rzeką, „dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9805-przed-lasem-i-nad-rzeka.html [dostęp: 15.01.2022].
Szot W., 2021, Łukasz Barys: „Kości, które nosisz w kieszeni”, Zdaniem Szota, 9.09.2021, https://zdaniemszota.pl/4221-recenzja-lukasz-barys-kosci-ktore-nosisz-w-kieszeni [dostęp: 22.01.2022].
Szot W., 2022, Daniel Odija: „Pusty przelot”, Zdaniem Szota, 3.01.2022, https://zdaniemszota.pl/4381-recenzja-daniel-odija-pusty-przelot [dostęp: 19.01.2022].
Zaleski M., 2021, Rzeczy w mroku, „dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9501-rzeczy-w-mroku.html [dostęp: 15.01.2022].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0874-0295
AGNIESZKA NĘCKA-CZAPSKA - dr hab., Instytut Literaturoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski
w Katowicach, Katowice, Polska.
Krytyk literacki, literaturoznawca, autorka artykułów i książek poświęconych przede wszystkim prozie XX i XXI wieku: Granice przyzwoitości. Doświadczanie intymności w polskiej prozie najnowszej (Katowice 2006), Starsze, nowsze, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku (Katowice 2010), Cielesne o(d)słony. Dyskursy erotyczne w polskiej prozie po 1989 roku (Katowice 2011), Co ważne i ważniejsze. Notatki o prozie polskiej XXI wieku (Mikołów 2012), Emigracje intymne. O współczesnych polskich narracjach autobiograficznych (Katowice 2013), Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku (Katowice 2015). Redaktorka działu krytyki w „Postscriptum Polonistycznym”. Współredaktorka serii „Literatura i …” oraz „Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych”.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
