Charakterystyka zbiorów Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego. Wybrane możliwości badawcze
Abstrakt
Tematem artykułu są zbiory archiwalne Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego w Toronto, który jest jedną z niewielu organizacji stworzonych przez Polonię kanadyjską dysponujących archiwum, wydawnictwem oraz biblioteką. Celem niniejszego tekstu jest scharakteryzowanie poloników będących w posiadaniu Instytutu oraz przedstawienie technik gromadzenia i udostępniania zbiorów. Opisowi poddano różne grupy jednostek archiwalnych: zbiory mikrofilmów, skany gazet polonijnych, pamfletów i druków ulotnych, a także publikacje książkowe o tematyce związanej z polską grupą etniczną w Kanadzie: pamiętniki imigrantów, biografie i autobiografie, monografie i rejestry. Zbiory te – częściowo dostępne w wersji zdigitalizowanej – zostały rozpoznane i docenione przez nielicznych badaczy, głównie historyków i socjologów. Autorka artykułu postuluje, by stały się one przedmiotem bardziej systematycznej niż dotąd interdyscyplinarnej eksploracji naukowej.
Słowa kluczowe
Polonia kanadyjska; Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy; archiwum polonijne; polonika
Bibliografia
Adamiec D., 1992, Słownictwo polonijne na przykładzie „Pamiętników imigrantów polskich w Kanadzie” w edycji B. Heydenkorna, „Poradnik Językowy”, nr 2, s. 134–143.
Adamiec D., 1997, Język zbiorowości polonijnej w Kanadzie, w: Język polski poza granicami kraju, red. S. Dubisz, Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, Opole, s. 263–272.
Bratek-Kozłowski F., 1989, Życie z bagnetem i lancetem, Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy, Toronto.
Budurowycz B., 1963, In Memoriam. Victor Turek (15 VI 1910 – 18 IX 1963), „The Polish Review”, nr 4, s. 112–113.
The Canadian Polish Research Institute, https://www.thecpri.org/ [dostęp: 20.05.2022].
Dopierała K., red., 2003, Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, t. 2, Oficyna Wydawnicza Kucharski, Toruń.
Drewniak D., 2020, Quo Vadis Polish-Canadian Writing? Reflections on Home, Language, Writing and Memory in Recent Texts by Canadian Writers of Polish Origins, „Studia Anglica Posnaniensia”, vol. 55, s. 317–333.
Drewniak D., 2022, Figura domu. Szkice o najnowszej anglojęzycznej literaturze emigrantów z ziem polskich i ich potomków w Kanadzie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Dubisz S., red., 1997, Język polski poza granicami kraju, Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, Opole.
Galezowski L., Galezowski G., 2018, In the Footsteps of Polish Pioneers on the Canadian Prairies: Exploring Churches & Chapels 1899–1914, Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy, Toronto.
Gliński W., 2019, Działalność wydawnicza Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego w Toronto (1956–2016), „Saeculum Christianum”, t. XXV, s. 358–369.
Heydenkorn B., 1964, Wiktor Turek (1910–1963), „Canadian Slavonic Papers”, nr 6, s. 99–100, http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00085006.1964.11417880?journalCode=rcsp20 [dostęp: 14.08.2021].
Kijewska-Trembecka M., 1994, Kanada – naród czy wspólnota polityczna. Analiza kanadyjskich procesów integracyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kogler R., 1993, Wstęp, w: C. Sadowski, L. Ramczykowski, Pomniki. Indiańskie lato, Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy, Toronto, s. 1–5.
Konkurs Recytatorski Fundacji Władysława Reymonta im. Marii i Czesława Sadowskich, https://reymont.ca/pl/poetry-competition/ [dostęp: 19.06.2022].
Lustański J., 2017, Przejawy świadomości językowej imigrantów polskich w Kanadzie na podstawie zbioru pamiętników pt. „Zwyczajna przeprowadzka”, w: W labiryncie polszczyzny. Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi – doktorzy i doktoranci, red. B. Jędryka, E. Kwapień, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 173–183.
Lustański J., 2018, Wybrane problemy organizacji polonijnych w Kanadzie na przykładzie działalności Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego (1956–2016), w: Diaspora polska w Ameryce Północnej, red. R. Raczyński, K. Morawska, Muzeum Emigracji w Gdyni, Gdynia, s. 619–632.
Lustański J., 2019, Sytuacja socjolingwistyczna a poziomy świadomości językowej reprezentantów pierwszego pokolenia polonijnego w Kanadzie, „Poradnik Językowy”, nr 6, s. 44–60.
Lustański J., 2021, Jak można badać potoczną świadomość językową, „Poradnik Językowy”, nr 2, s. 58–75.
Lustański J., Kozak J., red., 2014, Zwyczajna przeprowadzka. Pamiętniki imigrantów z Polski do Kanady / An Ordinary Move: Memoirs of Polish Immigrants to Canada 1988–2012, Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy, Toronto.
Paluszkiewicz-Misiaczek M., 2018, Polish Combatants’ Association in Canada and Its Support for Solidarity Movement and Polish Refugees in 1980s, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, nr 4 (170), s. 77–96.
Reczyńska A., 1986, Emigracja z Polski do Kanady w okresie międzywojennym, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Reczyńska A., 2018, The Assistance of Canada and the Polish Diaspora in Canada to Polish Immigrants in the 1980s and 1990s, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, nr 4 (170), s. 59–75.
Sadowski C., Ramczykowski L., 1993, Pomniki. Indiańskie lato, Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy, Toronto.
Sołtys E., 1996, Tam żyłem w pełni… Kanadę czuję powierzchownie, „High Park. Słowa, Myśli, Obrazy”, nr 4, s. 15–17.
Sołtys E., 2010, Działalność Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego w Toronto. Polonia kanadyjska z pomocą Polsce, w: Rola Polonii w uzyskaniu pomocy przez naród polski od społeczności międzynarodowej w latach 1981–1989, red. M. Wolański, Fundacja Wydawnicza JM, Zielona Góra, s. 191–196.
Sprawozdania z zebrań Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego, Archiwa Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego, Toronto.
Śliz A., 2001, Polska Bratnia Pomoc – Polish Assistance, Inc. Socjologiczne studium monograficzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Turek W., 1956a, Czy apel pozostanie bez echa?, „Głos Polski”, 16.08.1956, s. 2.
Turek W., 1956b, Czy apel pozostanie bez echa?, „Dziennik dla Wszystkich”, 18.08.1956, s. 4.
Turek W., 1957, Casimir Gzowski, Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy, Toronto.
Uniwersytet McMastera Kanada
https://orcid.org/0000-0002-9346-364X
JOANNA LUSTAŃSKI – dr, Instytut Lingwistyki i Języków, McMaster University, Hamilton, Kanada.
Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2005–2009 związana z Instytutem Literatury, Języków i Językoznawstwa na McMaster University w Kanadzie, gdzie prowadziła zajęcia z socjolingwistyki, typologii i składni. Od wielu lat lektor języka polskiego na McMaster University oraz specjalista ds. komunikacji na York University. W latach 2011–2019 była prezesem Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego w Toronto. Jej zainteresowania badawcze dotyczą takich kwestii, jak: świadomość językowa, język polonijny, socjolingwistyka, glottodydaktyka. Najważniejsze publikacje: Język polonijny w Kanadzie (Toronto 2009), „Zwyczajna przeprowadzka”. Pamiętniki polskich emigrantów do Kanady 1988–2012 (red., Toronto 2014)
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
