Il dantismo di Józef Ignacy Kraszewski [Dantyzm Józefa Ignacego Kraszewskiego]
Abstrakt
Postać i twórczość Dantego Alighieri bardzo wcześnie wzbudziły w Józefie Ignacym Kraszewskim (1812–1887) niesłabnące zainteresowanie oraz wielką pasję, ożywioną głębokim i pełnym czci podziwem. Twórczość Kraszewskiego żywi się motywami dantejskimi zaczerpniętymi z XIX-wiecznej kultury, która była nimi przesiąknięta. Wiek XIX rządzony jest przez wybitną postać Dantego i charakteryzuje się prawdziwym kultem nie tylko dzieła, lecz także osoby poety, często ujmowanej w kluczu politycznym. W narracyjnym i lirycznym dorobku polskiego pisarza silnie wyczuwalna jest pamięć Boskiej Komedii – niewyczerpanego źródła inspiracji, z którym autor prowadzi nieustanny dialog poprzez odniesienia, cytaty, sugestie, przepracowywanie tematów i motywów. Po przyjrzeniu się reminiscencjom Boskiej Komedii rozpoznawalnym w twórczości Kraszewskiego artykuł skupia się na echach pochodzących z pierwszej księgi, w szczególności z pieśni V, i ich relacji ze źródłem. W związku z tym w świetle niezwykłego losu epizodu Paola i Franceski analizowana i kontekstualizowana jest powieść poetycka Paolo. Powieść wenecka (1843) oraz powieść Pod włoskim niebem (1845) Kraszewskiego.
Słowa kluczowe
Kraszewski; Dante; polski dantyzm; dantejskie wątki w literaturze polskiej XIX wieku
Bibliografia
Alighieri D., 19933, La Divina Commedia. Inferno, a cura di A. Vallone e L. Scorrano, Editrice Ferraro, Napoli.
Berkan-Jabłońska M., 2020, On Several Polish Poems from 1829–1870 with Venice in the Background, „Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze”, vol. 9, pp. 101–137.
Biliński B., 1965, Roma antica e moderna nelle opere di Giuseppe Ignazio Kraszewski, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Danek W., 1976, Józef Ignacy Kraszewski. Zarys biograficzny, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
De Carlo A.F., 2016, Między piekłem a niebem. Postrzeganie „Boskiej Komedii” Dantego przez Zygmunta Krasińskiego i Józefa Ignacego Kraszewskiego, in: Krasiński i Kraszewski wobec europejskiego romantyzmu i dylematów XIX wieku. W dwustulecie urodzin pisarzy, eds. M. Junkiert, W. Ratajczak, T. Sobieraj, Wydawnictwo PTPN, Poznań, pp. 33–45.
De Carlo A.F., 2019, Dantes in miranda in minimis. Kraszewski e Dante, Orientalia Parthenopea Edizioni, Napoli.
Frąckiewicz M., 1912, Józef Ignacy Kraszewski w Krakowie i we Lwowie w r. 1867 i odczyty jego o Dantem. Wspomnienia z przeszłości w setną rocznicę urodzin, nakładem Autora, Kraków.
Janion M., 1996, Szalona, in: M. Janion, Kobiety i duch inności, Sic!, Warszawa, pp. 50–76.
Kraszewski J.I., 1843, Paolo, in: J.I. Kraszewski, Poezje, vol. 1, S. Orgelbrand, Warszawa, pp. 93–126.
Kraszewski J.I., 1845, Pod włoskiem niebem. Fantazya, nakładem Księgarni Zagranicznej, Lipsk; 1857, (Pisma z rycinami H. Pillatego), Natanson, druk J. Jaworskiego, Warszawa; 18722, W Księgarni Gubrynowicza i Schmidta – W Księgarni Michała Glücksberga, Warszawa–Lwów.
Kraszewski J.I., 1858, Boża czeladka. Opowiadanie we 3ch częściach, vol. 1–3, nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego, Wilno.
Kraszewski J.I., 1859, Mogiły – Abracadabra – Dwa fragmenta J. I. Kraszewskiego oraz przepisany przez tegoź djarjusz podróży z Warszawy do Petersburga Hrab. Kazimierza Konst. de Bröhl Platera starosty inflanckiego, później podkanclerza Litews, w 1792 roku odbytéj, nakładem Gustawa Gebethnera i Spółki, Warszawa.
Kraszewski J.I., 1866a, Wieczory Drezdeńskie, nakładem Xięgarni Zelmana Igla, Lwów.
Kraszewski J.I., 1866b, Kartki z podróży 1858–1864 r. – Kraków, Wiedeń, Triest, Wenecja,
Padwa, Medjolan, Genua, Piza, Florencja, Rzym, vol. 1, nakładem Gustawa Sennewalda, Warszawa.
Kraszewski J.I., 1869, Dante. Studja nad Komedją Bozką przez J.I. Kraszewskiego, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, no. 5, pp. 95–189.
Kraszewski J.I., 1881, Chore dusze. Powieść w dwóch tomach, vol. 1–2, nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa.
Kraszewski J.I., 1884a, Bez serca. Obrazy naszych czasów, vol. 1–3, nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa.
Kraszewski J.I., 1884b, Dajmon. Fantazja, nakładem Michała Glücksberga, Warszawa.
Kraszewski J.I., 1970, Na cmentarzu – na wulkanie. Powieść współczesna, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Kraszewski J.I., 1977, Kartki z podróży 1858–1864, vol. 1, ed. P. Hertz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Kraszewski J.I., 1979, Na tułactwie. Obrazy współczesne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Nawarecki A., 1996, Przez Königshütte. O dwóch dantejskich podróżach Kraszewskiego, in: Po Dantem. Wybór materiałów z VIII konferencji pracowników naukowych i studentów Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej, ed. J. Olejniczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, pp. 84–93.
Skucha M., 2014, Ładni chłopcy i szalone. Męskość i kobiecość w późnym pisarstwie Józefa Ignacego Kraszewskiego, Collegium Columbinum, Kraków.
Trepiński A., 1970, Romans Kraszewskiego z Wiedenką, Państwowy Instytut Wydawniczy, Kraków.
Wasyłenko W., 1999, Józef Ignacy Kraszewski – zapomniane, nieznane (ukraińskie materiały źródłowe), Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa.
Uniwersytet „Orientale” w Neapolu Włochy
https://orcid.org/0000-0001-9116-8308
ANDREA F. DE CARLO – prof. dr, Università degli Studi di Napoli „L’Orientale”, Neapol, Włochy. Wykładowca języka i literatury polskiej na Uniwersytecie „L’Orientale” w Neapolu. W swojej pracy naukowej koncentruje się głównie na trzech obszarach: włosko-polskich związkach literackich, tłumaczeniach poetyckich oraz krytyce tekstów. Wyniki swoich badań publikuje w czasopismach włoskich i zagranicznych. Jest autorem książki Dantes maxime mirandus in minimis. Kraszewski e Dante (Napoli 2019). Jednym z najnowszych jego opracowań jest projekt badawczy – analiza przekładu Boskiej Komedii Dantego w wykonaniu Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
