„Nauczyć się sztuki przekładu”. Szkic do portretu Albrechta Lemppa (1953–2012)
Abstrakt
Posługując się metodologią z obszaru Translator Studies, w artykule przedstawiono postać niemieckiego tłumacza i wybitnego popularyzatora literatury polskiej w Niemczech Albrechta Lemppa. Tekst ukazuje jego biografię językową (w odniesieniu do polszczyzny) i zarysowuje wizerunek translatora, wskazując na główne obszary jego działalności (polska proza końca XX i początku XXI wieku). Artykuł dowodzi, że Lempp należy do wąskiego grona osób, które lansując i tłumacząc powieści, opowiadania i eseje współczesnych polskich pisarzy, stworzył skuteczne i nowoczesne narzędzia do promowania literatury polskiej na świecie. Tekst dotyka zagadnień recepcji literackiej, kontekstów funkcjonowania literatury poza rodzimym systemem kulturowym, a zarazem jej doniosłego znaczenia w dialogu europejskim.
Słowa kluczowe
przekład; literatura polska w Niemczech; Albrecht Lempp
Bibliografia
Literatura
Chojnowski P., 2023, Odpowiednie dać rzeczy słowo…/ Der Sache das richtige Wort geben… Deutsche Übersetzer der polnischen Literatur: Fünf Portraits, https://kokopol.eu/wp-content/uploads/2023/09/Polonus_Wiss_interaktiv-1.pdf [dostęp: 4.10.2023].
Chwin S., 2012–2013, Pożegnanie Albrechta Lemppa, „Dialog. Magazyn Polsko-Niemiecki”, nr 102, s. 97.
Dedecius K., 1997, Schöne Aussichten an Spree und Weichsel – Dobre widoki nad Sprewą i Wisłą, przeł. R. Idzikowska, „Notatki Płockie”, nr 4, s. 35–38.
Dedecius K., 2008, Europejczyk z Łodzi. Wspomnienia, przeł. S. Lisiecka, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Homo faber, 2007, z Albrechtem Lemppem rozmawia Bożena Dudko, „Nowe Książki”, nr 8, https://wyborcza.pl/7,75410,12888040,homo-faber.html [dostęp: 4.10.2023].
Lempp A., 1986, Mieć. „To have” in Modern Polish, Slavistische Beiträge, Nr. 204, Verlag Otto Sagner, München.
Łukasiewicz M., Kądziela P., red., 2018, Album Albrechta, Więź, Warszawa.
„Der Spiegel. Kultur”, 11.10.2000, https://www.spiegel.de/kultur/literatur/buchmesse--schwerpunkte-polen-promis-comics-und-e-books-a-97514.html [dostęp: 4.10.2023].
Netografia
https://fwpn.org.pl/dzialalnosc/stypendium-im-albrechta-lemppa-8Qxpbc [dostęp: 2.10.2023]
https://pl.wikipedia.org/wiki/Albrecht_Lempp [dostęp: 4.10.2023].
Bibliografia przekładów Albrechta Lemppa
Bart, Andrzej
Die Fliegenfängerfabrik [Fabryka muchołapek], Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Schöffling & Co. 2011.
Knochenpalast, [Rewers] Novelle. Schöffling. Frankfurt am Main: Schöffling & Co. 2014.
Bolecka, Anna
Der weiße Stein [Biały kamień], Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Berlin: Berlin Verlag 1998. Der weiße Stein, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. München: Droemer Knaur 2000. 192 S. Taschenbuchausgabe des zuerst 1998 beim Berlin Verlag erschienenen Romans.
Glowacki [Głowacki], Janusz
Die Unterhose, die Lotterie und das Schwein [Ostatni cieć], Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Dt. Erstausgabe Innsbruck: Skarabaeus 2004.
Die untreue Klaudia [Niewierna Klaudia], Erzählung aus: Aus dem Kopf [Z głowy]. In: Jahrbuch Polen 2006, Bd. 17 /Frauen, 119–122. Wiesbaden: Harrassowitz 2006.
Kornhauser, Julian
Das Haus in der Rybicka-Straße [Dom, sen i gry dziecięce]. In: Nach den Gewittern. Ein polnisch-deutsches Lesebuch. Göttingen: Steidl 1995, 178–185.
Lem, Stanisław
Die Technologiefalle. Essays [Tajemnica chińskiego pokoju]. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Insel 2000. Zweite Auflage, Insel 2001. Die Technologiefalle. Essays. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Suhrkamp 2002.
Nurowska, Maria
Ehespiele [Gry małżeńskie], Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: S. Fischer 1995. Ehespiele, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch 1999. (= Fischer-Tb.; 14381. Die Frau in der Gesellschaft).
Spanische Augen [Hiszpańskie oczy]. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: S. Fischer 1993. Spanische Augen. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: Fischer Taschenbuch 1996. 336 S. (= Fischer Taschenbuch 13194; Die Frau in der Gesellschaft). Taschenbuchausgabe des 1993 erstmals erschienenen Bandes.
Ein anderes Leben gibt es nicht [Innego życia nie będzie]. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/ Main: S. Fischer 1994. Ein anderes Leben gibt es nicht. Übers. von Albrecht Lempp. Marburg: Deutsche Blindenstudienanstalt 1996. 2 Bände, Blindendruck. Lizenz des Fischer-Verlags 1994. Ein anderes Leben gibt es nicht. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: Fischer Taschenbuch 1997. (= Fischer Taschenbuch 13615; Die Frau in der Gesellschaft). Zuerst Fischer-Verlag 1994. Ein anderes Leben gibt es nicht, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch 2001. (= Fischer Tb.; 14986). Taschenbuchausgabe, Großdruck.
Briefe der Liebe [Listy miłości]. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: S. Fischer 1992. Briefe der Liebe. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: Büchergilde Gutenberg 1993. 256 S. Lizenzausgabe des 1992 bei Fischer erschienenen Bandes. Nur für Mitglieder der Büchergilde. Briefe der Liebe. Übers. von Albrecht Lempp.
Wien: Buchgemeinschaft Donauland Kremayr und Scheriau; Gütersloh: Bertelsmann-Club, [1994]. Ungekürzte Lizenzausg. Briefe der Liebe, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: S. Fischer 1995. 256 S. (= Fischer Taschenbuch 12500; Die Frau in der Gesellschaft). Taschenbuchausg. des zuerst 1992 erschienenen Romans. Briefe der Liebe, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: Fischer Taschenbuch 1998. 256 S. (= Fischer Taschenbuch 13910). Limitierte Sonderausgabe des zuerst 1992 erschienenen Buches.
Jenseits ist der Tod [Po tamtej stronie śmierć], Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: Fischer 1997. Neuübersetzung des zuerst 1981 bei Rowohlt erschienenen Romans. Jenseits ist der Tod, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch 1999. (= Fischer-Tb.; 12226. Die Frau in der Gesellschaft). Jenseits ist der Tod, übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch 2001. (= Die Frau in der Gesellschaft; 15027). Taschenbuchausgabe, Großdruck.
Postscriptum für Anna und Miriam [Postscriptum], Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: Fischer Taschenbuch 1991. (= Fischer Taschenbuch 10309; Die Frau in der Gesellschaft). Postscriptum für Anna und Miriam, Roman. Übers. von Albrecht Lempp. Frankfurt/Main: S. Fischer 1994. Schon 1991 als Taschenbuch im gleichen Verlag erschienen.
Pilch, Jerzy
Andere Lüste [Inne rozkosze]. Übers. von Albrecht Lempp. Berlin: Volk & Welt 2000.
Mein Vater und Doktor Faustus [Mój ojciec i Doktor Faustus]. In: Sprache im technischen Zeitalter. Juni 2000, 38. Jg. Nr. 154, 177–184.
Büro für Todesanzeigen und Nachrufe [Biura pisania nekrologów]. In: die horen. Zeitschrift für Literatur, Kunst und Kritik. Nr. 198/2000 u.d.T. Irgendwo bei Kattowitz, 78–82.
Zum starken Engel [Pod Mocnym Aniołem]. München: Luchterhand 2002.
Zwei Paar Socken und ein Schuh. Aus: Der unwiederbringliche Verlust der Linkshändigkeit [Bezpowrotnie utracona leworęczność]. In: Podium. Oktober 2002, 109–113.
Rudnicki, Janusz
Hamburger Dreierpack. Aus: Meine Wehrmacht [Mój Wehrmacht]. In: Jahrbuch Polen 2010, Bd. 21 / Migration, 184–190.
Szczeklik, Andrzej
Auf der Suche nach der Seele der Medizin [Kore. O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny]. Herder: Freiburg, Basel, Wien 2012.
Szczypiorski, Andrzej
Auswahl aus dem Werk. Europa ist unterwegs, Essays und Reden. Übers. von Albrecht Lempp, Winfried Lipscher, Klaus Staemmler. Zürich: Diogenes 1996.
Tochman, Wojciech
Der Mosesbusch. Aus: Der tollwütige Hund [Wściekły pies], ins Deutsche von Albrecht Lempp. In: Jahrbuch Polen 2009, Bd. 20 / Religion, 180–192.
Uniwersytet Wiedeński Austria
https://orcid.org/0000-0003-3096-6562
PRZEMYSŁAW CHOJNOWSKI – doc. dr hab., Instytut Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego, Wiedeń, Austria; Centrum Kompetencji i Koordynacji Języka Polskiego (KoKoPol) w St. Marienthal, Saksonia, Niemcy. Opublikował monografię poświęconą dwujęzycznemu pisarstwu Liminalność i bycie „pomiędzy” w twórczości Petera (Piotra) Lachmanna. Studium literacko-kulturowe (Kraków 2020). Zredagował tom Zbigniew Herbert und Österreich (Berlin–Wien 2020). Edytor korespondencji Zbigniewa Herberta i Karla Dedeciusa „Kochany Karolu, Mecenasie i Ciemiężco”. Listy 1959–1994 (Warszawa 2022). Projekt zrealizowano we współpracy z UKSW w ramach grantu NAWA: „Listy Zbigniewa Herberta i Karla Dedeciusa jako generator innowacyjnych działań na rzecz popularyzacji języka i literatury polskiej w obszarze niemieckojęzycznym” (https://nawa.gov.pl/). Współredaktor dwujęzycznego pisma „POLONUS. Czasopismo na rzecz języka polskiego i europejskiego dialogu” (https://kokopol.eu/). Współkierownik naukowy Centrum Kompetencji i Koordynacji Języka Polskiego (KoKoPol) w St. Marienthal (Saksonia, Niemcy).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
