Przekład w perspektywie kryzysu ekologicznego i klimatycznego: w kierunku krytycznej ekotranslatoryki

Alina Mitek-Dziemba

doi:10.31261/PS_P.2023.32.10

Opublikowane: 2023-11-23

Tom 32 Nr 2 (2023)

Przekład w perspektywie kryzysu ekologicznego i klimatycznego: w kierunku krytycznej ekotranslatoryki

Alina Mitek-Dziemba

Dział: GEOlogos. W poszukiwaniu nowych sojuszy

https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.10

Abstrakt

Celem artykułu jest rozpatrzenie kwestii funkcjonowania translacji – zarówno jako konkretnego działania podejmowanego na styku różnych systemów komunikacji, jak i całego obszaru badań nad przebiegiem tego językowo-kulturowego procesu – w przestrzeni pojęciowej wyznaczonej ramami ekologii, katastrofy klimatycznej i antropocenu. Wychodząc od analizy konkretnego przekładu i przyglądając się sposobom tłumaczenia metaforyzacji w opisach działań nie-ludzkich aktorów w terenie dotkniętym klęską ekologiczną, niniejsze opracowanie podejmuje tematykę strategii translatorskich, które sprzyjają (lub nie) ekologizacji języka. Jest to punktem wyjścia do dalszych rozważań, które zmierzają do uwzględnienia translatoryki w spektrum dyscyplin humanistyki środowiskowej jako konsekwencji rozwijającego się od dłuższego czasu zainteresowania ekolingwistyką oraz jako jeszcze jednej odsłony kulturowego zwrotu w studiach tłumaczeniowych. Na bazie tych ustaleń, w oparciu o wykładnię „politycznego zaangażowania” przekładu według Marii Tymoczko (2000), artykuł rozwija refleksję nad istniejącym słownikiem translacji, który domaga się przeformułowania na potrzeby posthumanistyki. Naszkicowana w ten sposób „krytyczna ekotranslatoryka” pozwolić ma na wypracowanie konkretnych strategii tłumaczeniowych, służących pogłębianiu eko- i biocentrycznej świadomości czytelnika oraz promowaniu językowej różnorodności i ochrony języków mniejszościowych.

Słowa kluczowe:

ekoprzekład , klęska ekologiczna , ekolingwistyka , antropocen

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Mitek-Dziemba, A. (2023). Przekład w perspektywie kryzysu ekologicznego i klimatycznego: w kierunku krytycznej ekotranslatoryki. Postscriptum Polonistyczne, 32(2), 1–17. https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.10

Cited by / Share

Bibliografia

Adamowicz-Pośpiech A., 2015, Tłumaczenie feministyczne: czy interwencjonizm jest zdradą? Zarys problematyki, w: Tłumacz i zdrada, red. P. Fast, J. Pisarska, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice, s. 7–26.
Google Scholar

Aleksandrowicz-Pędich L., 2007, Ku pokrzepieniu serc. Grona gniewu Johna Steinbecka, w: W kanonie prozy amerykańskiej. Od Nathaniela Hawthorne’a do Joyce Carol Oates, red. L. Aleksandrowicz-Pędich, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa, s. 94–104.
Google Scholar

Badenes G., Coisson J., 2015, Ecotranslation: A Journey Into the Wild Through the Road Less Travelled, „European Scientific Journal”, November special edition, s. 356–368, https://eujournal.org/index.php/esj/article/view/6544 [dostęp: 10.12.2022].
Google Scholar

Bailey J.-S., 2016, Dust Bowl: Depression America to World War Two Australia, Palgrave Macmillan, London–New York.
Google Scholar

Cook B.I., Seager R., Smerdon J.E., 2014, The Worst North American Drought Year of the Last Millennium: 1934, „Geophysical Research Letters”, vol. 41, s. 7298–7305, https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2014GL061661 [dostęp: 10.12.2022].
Google Scholar

Cronin M., 2017, Eco-Translation: Translation and Ecology in the Age of the Anthropocene, Routledge, London–New York.
Google Scholar

Cronin M., Luchner C.D., 2021, Escaping the invisibility trap, „Interpreting and Society”, vol. 1 (1), s. 91–101, https://doi.org/10.1177/27523810211033684.
Google Scholar

Egan T., 2021, Brudne lata trzydzieste. Opowieść o wielkich burzach pyłowych, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar

Goatly A., 1996, Green Grammar and Grammatical Metaphor, or Language and the Myth of Power, or Metaphors We Die By, „Journal of Pragmatics”, vol. 25, s. 537–560.
Google Scholar

Mitek-Dziemba A., 2022, Przekład w epoce postludzkiej? Translatoryka wobec wyzwań antropocenu, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, t. 11, s. 152–166, https://doi.org/10.24917/23534583.11.9.
Google Scholar

Moore J.W., 2021, Narodziny taniej natury, w: Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, przeł. K. Hoffmann, P. Szaj, W. Szwebs, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań.
Google Scholar

Pease R., 2020, Dust Bowl 2.0? Rising Great Plains Dust Levels Stir Concerns, https://www.science.org/content/article/dust-bowl-20-rising-great-plains-dust-levels-stir-concerns [dostęp: 25.05.2022].
Google Scholar

Reis R.A., 2008, The Dust Bowl, Chelsea House Publishers, New York.
Google Scholar

Remes J.A.C., Horowitz A., 2021, Critical Disaster Studies, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
Google Scholar

Steciąg M., 2012, Dyskurs ekologiczny w debacie publicznej, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Google Scholar

Steciąg M., 2021, Ekolingwistyka w dobie antropocenu: w stronę integracji i konsiliencji, „Bulletin de la Société Polonaise de Linguistique”, Fasc. LXXVII, s. 59–71.
Google Scholar

Steinbeck J., 2000, The Grapes of Wrath, Penguin Books, London.
Google Scholar

Steinbeck J., 2022, Grona gniewu, przeł. A. Liebfeld, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Google Scholar

Tekalp S., 2021, Ecocriticism and Translation: A Descriptive Study on Elif Shafak’s Bit Palas, „Journal of Translation Studies”, no. 30, s. 151–164.
Google Scholar

Tymoczko M., 2000, Translation and Political Engagement: Activism, Social Change and the Role of Translation in Geopolitical Shifts, „The Translator”, vol. 6, issue 1, s. 23–47.
Google Scholar

Venuti L., 2008, The Translator’s Invisibility: A History of Translation, 2nd ed., Routledge, London–New York.
Google Scholar

Włodarczyk J., 2022, Wstęp. John Steinbeck. Między lekceważeniem a szacunkiem, w: John Steinbeck. Mistrzowie literatury amerykańskiej, red. J. Włodarczyk, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 7–20.
Google Scholar

Zander A., 2016, The Dust Bowl: An Environmental Disaster on the Great Plains, „Legacy”, vol. 1, issue 1, https://opensiuc.lib.siu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1038&context=legacy [dostęp: 18.11.2022]
Google Scholar

Alina Mitek-Dziemba

alina.mitek-dziemba@us.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-6900-3387

Afiliacja:

Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska

Biogram

ALINA MITEK-DZIEMBA – dr, Instytut Literaturoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Tłumaczka dzieł filozofów nurtu neopragmatystycznego, autorka monografii
i artykułów sytuujących się na pograniczu filozofii, estetyki i literatury porównawczej. Opublikowała m.in. książkę pt. Literatura i filozofia w poszukiwaniu sztuki życia. Nietzsche, Wilde, Shusterman (Katowice 2011). W swoich badaniach koncentrowała się dotąd na komparatystyce literackiej, ekokrytyce i estetyce środowiskowej, a obecnie skupia się głównie na studiach ludzko-zwierzęcych, studiach antropocenu oraz myśli postsekularnej. Jako członkini Laboratorium Animal Studies przy Uniwersytecie Śląskim i redaktorka czasopisma „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”, jest zaangażowana w organizowanie
konferencji i wykładów o tematyce dotyczącej praw zwierząt oraz zmian środowiskowych.

Tom 32 Nr 2 (2023)
Opublikowane: 2023-03-29

ISSN: 1898-1593

eISSN: 2353-9844

10.31261/PS_P

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst

Przekład w perspektywie kryzysu ekologicznego i klimatycznego: w kierunku krytycznej ekotranslatoryki

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Alina Mitek-Dziemba

Informacje