Wspomnienia wojenne Róży Nowotarskiej
Abstrakt
Celem artykułu jest interpretacja wspomnień wojennych Róży Nowotarskiej zebranych w tomie zatytułowanym Tryptyk wojenny. Rozważania ogniskują się wokół problemów konstrukcji tego tekstu w kontekście faction i fiction oraz obranej przez Nowotarską metody opisu. Zagadnienia te omówiono, uwzględniając kategorię egodokumentu. Z przeprowadzonych badań wynika, że droga do wolności Nowotarskiej była też drogą całego jej pokolenia, a dokumentarność przeżyć poświadczają rzeczywiste miejsca i autentyczni, przywoływani na kartach Tryptyku wojennego ludzie. Nie udało się wszak poprowadzić narracji z perspektywy ówczesnego czasu (obrana metoda). Wspomnienia w naturalny sposób obrosły dodatkową tkanką lat przyszłych. Uruchomione autorefleksje, akty pamięci, które podkreślają ciągłość odniesienia do przeszłości, są przejawem indywidulanego sposobu pamiętania o przeszłości Nowotarskiej, ale stają się także pamiętaną przeszłością cywila wplątanego w wojnę.
Słowa kluczowe
Róża Nowotarska; wspomnienia wojenne; Tryptyk wojenny; non-fiction; literatura wspomnieniowa; pamięć
Bibliografia
Augé M., 2008, Nie-Miejsca. Wprowadzenie do antropologii nadnowoczesności (fragmenty), „Teksty Drugie”, nr 4, s. 127–140.
Bobkowski A., 1957, Szkice piórkiem. Francja 1940–1944, Instytut Literacki w Paryżu, Paryż.
Czermińska M., 2011, Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 183–200.
Domańska E., 1999, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Fiszerowie J. i W., 2004, Nasze korzenie i my. Saga rodzinna, nakładem autorów, Kraków.
Głowiński M. i in., 1988, Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossoliński, Wrocław.
Jarosiński Z., 1992, Pokolenia literackie, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 825–833.
Kisiel M., 2000, Pamięć, biografia, słowo. Szkice o poetach dwóch generacji, Wydawnictwo Gnome, Katowice.
Kopaliński W., 1991, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Lanckorońska K., 2002, Wspomnienia wojenne, Znak, Kraków.
McKuen R., 1968, Ulica Stanyan i inne smutki, przeł. R. Nowotarska, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn.
Neuman B., 2009, Literatura, pamięć, tożsamość, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Universitas, Kraków, s. 249–284.
Nowotarska R., 1946, Bajeczki radosne, Dom Książki Polskiej, Ratyzbona.
Nowotarska R., 1946, Mikołajki, Dom Książki Polskiej, Ratyzbona.
Nowotarska R., 1947, Cztery serduszka, Dom Książki Polskiej, Ratyzbona.
Nowotarska R., 1970, Georgetown. Miasteczko śliczne, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn.
Nowotarska R., 1974, Tryptyk wojenny, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn.
Nowotarska R., 1978, Świat Jerzego Połomskiego, A. Poray Book Publ., Nowy Jork.
Nowotarska R., 1979, Ziemia i słowo, A. Poray Book Publishing, Nowy Jork.
Nowotarska R., 1992, Kurtyna, „Przegląd Polski – Polish Reviev”, 10.03.1992, s. 10–11.
Nowotarska R., 1995, Wigilie mojego dzieciństwa, „Przegląd Polski – Polish Reviev”, 21.12.1995, s. 6.
Nowotarska R., 1998, Słowo na sercu: Zbigniew Chałko (1921–1996), Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
Nowotarska R., 1999, Kraków – wrzesień 1939, „Przegląd Polski – Polish Reviev”, 3.11.1999, s. 8–9.
Nowotarska R., 2002, Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice, z Antkiem Czerwcowym w środku, nakładem autorki, Chicago.
Nowotarska R., 2003, Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje, przyczynki, szkice, ze świętym Jerzym w środku, nakładem autorki, Chicago.
Nowotarska R., Święcicki M., 1970, Gentleman z Michigan, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn.
Pieszczachowicz J., 1991, Z Krakowa do Waszyngtonu, „Przekrój”, nr 2401, s. 8.
Presser J., 2018, Egodocuments and the Personal Turn in Historiography, „European Journal of Life Writing”, no 7, s. 90–110.
Stawecki P., 1994, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Bellona, Warszawa.
Śmieja F., 2010, Zbliżenia i kontakty po raz trzeci, Biblioteka Śląska, Katowice.
Święcicki M., 1974, Przedmowa, w: R. Nowotarska, Tryptyk wojenny, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn, s. 5–7.
Terlecki T., 2002, O Róży Nowotarskiej, w: R. Nowotarska, Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice, z Antkiem Czerwcowym w środku, nakładem autorki, Chicago, s. 265–268.
Terlecki T.,red., 1965, Literatura polska na obczyźnie 1940–1960, t. 2, B. Świderski, Londyn.
Tyrmand L., 1947, Hotel Ansgar, Księgarnia Zdzisława Gustowskiego, Poznań.
Tyrmand L., 1961, Filip, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
„The Washington Post” 2012, Roza Nowotarska (Rose F. Kobylinski), from Apr. 6 to Apr. 10.
Werner A., 1981, Zwyczajna apokalipsa, Czytelnik, Warszawa.
Uniwersytet Rzeszowski Polska
https://orcid.org/0000-0003-0359-0264
JOLANTA PASTERSKA – prof. dr hab., Instytut Polonistyki i Dziennikarstwa, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów, Polska. Literaturoznawczyni i krytyczka literacka. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół literatury polskiej XX i XXI wieku, zwłaszcza prozy emigracyjnej, a także polskiej prozy kobiet. Autorka monografii: Świat według Tyrmanda. Przewodnik po prozie fabularnej Leopolda Tyrmanda (Rzeszów 1999), „Lepszy Polak”? Obrazy emigrantów w prozie polskiej po 1945 roku (Rzeszów 2008), Emigrantki, nomadki, wagabundki. Kobiece narracje (e)migracyjne (Rzeszów 2015), Wygnanie i mit. Szkice o pisarzach (e)migracyjnych (Rzeszów 2019), Spory o powieść w dyskusjach krytycznoliterackich drugiej emigracji niepodległościowej (Poznań 2021). Redaktorka i współredaktorka tomów zbiorowych.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
