Macedońska recepcja polskiej literatury non-fiction
Abstrakt
Artykuł koncentruje się na opisaniu recepcji polskiej literatury non-fiction w kraju różniącym się od kraju powstania oryginału nie tylko liczbą czytelników, lecz także sytuacją rynkową. Ze względu na brak macedońskich recenzji wybranych dzieł odbiór poszczególnych utworów należących do omawianego gatunku przedstawiono w sposób subiektywny. W Macedonii do tej pory ukazały się przekłady twórczości Ryszarda Kapuścińskiego, Mariusza Szczygła, Agaty Tuszyńskiej, Kamila Bałuka i Wojciecha Jagielskiego. Okazuje się, że na popularność promowanej książki wpływa zarówno obecność pisarza w terenie, jak i dobra reklama oraz nagrody autorów i ich tłumaczy. Do zwiększenia sukcesu w sprzedaży przyczynia się także identyfikowanie się czytelników z treścią. Popularność danego utworu wiąże się nieraz z aktualną polityką, a niekiedy dopiero po jakimś czasie książka zaczyna być promowana. Recepcja polskiej literatury non-fiction ujęta została przez pryzmat tłumacza, a także naukowych odczytań macedońskich literaturoznawców i problemów wydawczych. Celem tekstu jest pokazanie, że konkretne dzieło za granicą może mieć zupełnie inną recepcję niż w kraju i że wpływa na to wiele czynników niezwiązanych z jakością utworu albo przekładu. Celem tekstu jest pokazać, że utwór za granicą powstania może mieć zupełnie inną recepcję niż ta w kraju i że na to wpływają dużo czynników niezwiązanych z jakością utworu albo przekładu.
Słowa kluczowe
utożsamianie; przekład; rynek; promocja
Bibliografia
Szabłowski W., 2021, Rosja od kuchni. Jak zbudować imperium nożem, chochlą i widelcem, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Балук К., 2020, Сите деца на Луи, прев. Л. Танушевска, Славика-Либрис, Скопје.
Бубевска А., 2017, Упатените странци за СКо14 (4) – „Ова ѓубре од ретро спектакл навистина изгледа евтино”, Окно.мк, 19.03.2017, https://okno.mk/node/62821 [dostęp: 27.06.2023].
Вилиќ Н., 2023, Кон радикалното, 3П, Струга–Скопје.
Гринберг М., 2021, Еврејска работа, прев. Л. Танушевска, Или-или, Скопје.
Ѓорѓиева-Димова М., 2023, „Обвинета: Вјера Гран” како апокрифна историја, Зборник од Меѓународниот славистички научен собир „Славистиката во синхронија и дијахронија”одржан на 29 и 30 септември 2021, Филолошки факултет „Блаже Конески”, Универзитет „Св. Кирил и Методиј”, Скопје, s. 51–59.
Јагелски В., 2022, Сите војни на Лара, прев. Л. Танушевска, Славика-Либрис, Скопје.
Јакимовска И., 2022, Букбокс читанка: „Сите деца на Луи” од Камил Балук, 18.06.2022, https://off.net.mk/bookbox/chitanka/bukboks-chitanka-site-deca-na-lui-od-kamil-baluk [dostęp: 27.06.2023].
Јовановиќ Н., 2016, Ако државата убие – не смее да помине неказнето: злосторникот мора да ја почувствува казната!, Brif.mk, 9.05.2016, https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAIQw7AJahcKEwiQxvLH-b3_AhUAAAAAHQAAAAAQAw&url=https%3A%2F%2Fwww.brif.mk%2Fako-drzhavata-ubie-ne-smee-da-pomine-nekazneto-zlostornikot-mora-da-ja-pochuvstvuva-kaznata%2F&psig=AOvVaw2wPEav1zwxc2nUEE1eZV1k&ust=1686666173386416 [dostęp: 27.06.2023].
Капушќињски Р., 2014, Империјата, прев. Л. Танушевска, Бегемот, Скопје.
Капушќињски Р., 2017, Уште еден ден живот, прев. Л. Танушевска, Бегемот, Скопје.
Павлеска М., 2017, Солидарноста во водство, Радио Слободна Европа, 14.01.2017, https://www.slobodnaevropa.mk/a/28231623.html [dostęp: 27.06.2023].
Стојменска-Елзесер С., 2018, Историската проза на Агата Тушињска, „Folia Philologica Macedono-Polonica”, Т. 9–10, s. 223–229.
Стурис Д., 2023, Нов живот. Како Полјаците им помогнаа на бегалците од Грција, прев. Л. Танушевска, Славика Либрис, Скопје.
Танушевска Л., 2018, Наративот на фактите (Лидија Димковска vs Мариуш Шчигел), „Folia Philologica Macedono-Polonica”, Т. 9–10, s. 215–222.
Танушевска Л., 2021, Наративот на фактите како иновативност во книжевноста и во филмот (полско-македонски пример), XLVII меѓународна научна конференција на LIII летна школа на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура: Охрид, 4.9–5.9.2020 година, ред. В. Фридман и др.,
Меѓународен семинар за македонски јазик, литература и култура, Универзитет „Св. Кирил и Методиј”, Скопје, s. 499–506.
Тушињска А., 2015, Обвинета: Вјера Гран, прев. М. Миркуловска, Антолог, Скопје.
Тушињска А., 2016, Свршеничката на Бруно Шулц, прев. М. Миркуловска, Антолог, Скопје.
Шчигел М., 2016, Готленд, прев. Л. Танушевска, Или-или, Скопје.
Шчигел М., 2019, Направи си рај, прев. З. Димоски, Восток, Битола.
Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego w Skopju Macedonia
https://orcid.org/0000-0001-5465-960X
LIDIJA TANUŠEVSKA – prof. dr hab., Wydział Filologiczny im. Blaže Koneskego, Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego, Skopje, Macedonia Północna. Prowadzi zajęcia z literatury polskiej, przekładoznawstwa i przekładu literackiego. Z Wydziałem Filologicznym im. Blaže Koneskiego związana od 1998 roku. Pracowała też jako lektor języka macedońskiego na Uniwersytecie Śląskim i w Szkole letniej języka, literatury i kultury macedońskiej w Ochrydzie. Przełożyła z języka polskiego na macedoński: Olgę Tokarczuk, Henryka Sienkiewicza, Cypriana Kamila Norwida, Ryszarda Kapuścińskiego, Brunona Schulza i innych. Jest dwukrotną laureatką nagrody Złote Pióro Macedońskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Literackich, a w 2015 roku otrzymała nagrodę Fundacji Ryszarda Kapuścińskiego za „przekład na nowy język”. Najważniejsze publikacje: Прилог
кон конфронтативна граматика на македонскиот и на полскиот јазик (Функционална диференцијација според граматичките категории) (Скопје 2017), Tłumaczenie tłumaczenia (czyli William Blake w powieści Olgi Tokarczuk) („Postscriptum Polonistyczne” 2020), Słownictwo specjalistyczne w prozie Olgi Tokarczuk
jako wyzwanie translatorskie („Między Oryginałem a Przekładem” 2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).