Język polonijny czy języki polonijne?
Abstrakt
The paper addresses aspects of the language of the Polish diaspora and of the standard language, as forms of language spoken by Poles living abroad. The standard language is/should be common for all Poles – used everywhere and by everyone in the same way. The Polish diaspora language, on the other hand, appears only in specific territories and is used for communication in specific groups of Poles. It differs depending on the country where they settled and on the language it comes into contact with, as well as on the diversity of the emigrants, and also depending on the Polish they brought from their home country (either them themselves or their parents). Although the terms “Polonia” [Polish diaspora] and “język polonijny” [Polish diaspora language] are commonly used, one should be aware that the latter are actually numerous.
Słowa kluczowe
Polish diaspora; Polish diaspora language; interferences; code switching
Bibliografia
Czochralski J., 1979, O interferencji językowej, w: Grucza F., red., Polska myśl glottodydaktyczna 1945–1975. Wybór artykułów z zakresu glottodydaktyki ogólnej, Warszawa.
Dubisz S., 1997a, Język polski poza granicami kraju – wstępne informacje i definicje, w: tegoż, red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Dubisz S., 1997b, Polonia i jej język w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej w: tegoż, red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Dubisz S., 1997c, Język polski poza granicami kraju – próba charakterystyki kontrastowej, w: tegoż, red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Dubisz S., Sękowska E., 1990, Typy jednostek leksykalnych w socjolektach polonijnych (próba definicji i klasyfikacji), w: Miodunka W., red., Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, (EJO), Polański K., red., 1999, wyd. II popr. i uzup., Wrocław.
Kubiak H., 1990, Zanikające pokrewieństwo. Szkice socjologiczne o Polonii, Kraków.
Lipińska E., (2019), Szok kulturowy, językowy i tożsamościowy pokolenia emigracyjnego – triadyczny układ zależności, „Kwartalnik Polonicum”, nr 31/32.
Lipińska E., 2018, Język ojczysty – kod wspólny czy własny?, w: Polonistyka w XXI wieku: między lokalnym a globalnym. Praca zbiorowa z okazji 190-lecia filologii polskiej na Uniwersytecie Lwowskim, Kijów.
Lipińska E., 2017, Polska polityka językowa wobec zagranicznego języka ojczystego, w: Kubicka E., Berend M., Rittner M., red., Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego IV, Toruń.
Lipińska E., 2016, Zachowanie własnych i przyswojenie obcych wartości – o kulturowych i językowych konsekwencjach emigracji z Polski do Australii, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (17).
Lipińska E., 2013, Polskość w Australii – o dwujęzyczności, edukacji i problemach adaptacyjnych Polonii na antypodach, Kraków.
Lipińska E., 2007, Między ‘emigracją’ a ‘Polonią’ – pierwsze pokolenie polonijne, w: Prace Filologiczne, t. LIII, Warszawa.
Lipińska E., 2006, Polskość młodzieży polonijnej, w: Nadolski M., Rybczyński W., red., Polonia i Polacy w Unii Europejskiej. Praca zbiorowa, Pułtusk.
Lipińska E., 2003, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków.
Lipińska E., Seretny A., 2018, Od języka pierwszego przez odziedziczony i drugi do języka ojczystego – o polszczyźnie polskiego ucznia imigranta/reemigranta, w: Gębal P.E., red., Edukacja wobec migracji. Konteksty glottodydaktyczne i pedagogiczne. Monografia zbiorowa, Kraków.
Masiewicz A., 1990, Język Polonii francuskiej, w: Miodunka W., red., Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa.
Miodunka W., 1990a, Wstęp, w: tegoż, red., Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa.
Miodunka W.,1990b., Moc języka i jej znaczenie w kontaktach językowych i kulturowych, w: tegoż, red., Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa.
Paluch A., 1976, Inkluzywne i ekskluzywne rozumienie terminu „Polonia”, „Przegląd Polonijny”, z. 2.
Porayski-Pomsta J., 1997, Język polski we Francji, w: Dubisz S., red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Porayski-Pomsta J., 1989, Problemy nauczania języka polskiego w środowiskach polonijnych, w: Rybicka-Nowacka H., Porayski-Pomsta J., red., Wybór materiałów z konferencji: Problemy nauczania języka polskiego w środowiskach polonijnych, „Polonistyka”, nr 4.
Sękowska E., 2010, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze, Kraków.
Sękowska E., 1994, Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych. Zagadnienia leksykalnosłowotwórcze, Warszawa.
Szulc A., 1994, Słownik dydaktyki języków obcych, Warszawa.
Walaszek A., red., 2001, Polska diaspora, Kraków [z okładki].
Walczak B., 2014, Trzy refleksje o dwujęzyczności, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/psj/article/view/619/541 [dostęp: 2.03.2019].
Warchoł-Schlottmann M., 1994, Próba opisu kompetencji językowej w niemieckim i polskim u Polaków w Niemczech – studium socjolingwistyczne. Niepublikowana rozprawa doktorska, Kraków.
Wierzbicka A., 1997, Włoski język polonijny, w: Dubisz S., red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Netografia
https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/polonia/definicje_pojecia/, 2012 r. [dostęp: 11.02.2019].
Katedra Języka Polskiego jako Obcego, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska Polska
https://orcid.org/0000-0002-9260-4885
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
