W uniwersum „nie ma”. Transmedialne „prawdy” Mariusza Szczygła wobec przemian poetyki reportażu literackiego
Abstrakt
The paper concerns the documentary project focused on the books Projekt: prawda [Project: Truth] and Nie ma [Not There] by Mariusz Szczygieł. The publications are discussed in terms of the characteristics of a transmedia story in which the original books develop through a narrative connection to a complex of complementary press, internet, stage and audio sources. The author provides an overview of the main components of Szczygieł’s project and an analysis of the interaction programmed between them. She subsequently refers this to the assumptions of what is referred to as transmedia genology in order to show the changes in the poetics of Polish literary reportage under the influence of media digitisation and convergence.
Słowa kluczowe
literary reportage; media convergence; transmedia storytelling; Mariusz Szczygieł
Bibliografia
Balcerzan E., 2000, W stronę genologii multimedialnej, w: Bolecki W., Opacki I., red., Genologia dzisiaj, Warszawa.
Bolin G., 2007, Media Technologies, Transmedia Storytelling and Commodification, in: Storsul T., Stuedahl D., eds., Ambivalence Towards Convergence: Digitalization and Media Change, Göteborg.
Darska B., 2017, Młodzi i fakty. Notatki o reportażach roczników osiemdziesiątych, Olsztyn.
Frukacz K., 2019, Polski reportaż książkowy. Przemiany i adaptacje, Katowice.
Gołda M., 2013, Konwergencja mediów a sztuka. Opowiadania transmedialne, w: Kaczmarczyk M.,
Rott D., red., Problemy konwergencji mediów, t. 1, Sosnowiec–Praga.
Hugo-Bader J., 2011, Dzienniki kołymskie, Wołowiec.
Hugo-Bader J., 2014, Długi film o miłości. Powrót na Broad Peak, Kraków.
Jenkins H., 2007, Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. Bernatowicz M., Filiciak M., Warszawa.
Kopecka-Piech K., 2011, Koncepcje konwergencji mediów, „Studia Medioznawcze”, nr 3. Kopecka-Piech K., 2015, Leksykon konwergencji mediów, Kraków.
Lévy P., 1997, Collective Intelligence: Mankind’s Emerging World in Cyberspace, transl. Bononno R., Cambridge, MA.
Lutostański B., 2019, Prolegomena do genologii transmedialnej, „Tekstualia”, nr 3.
Maryl M., 2016, Teksty – kultury – uczestnictwa, w: Dąbrówka A., Maryl M., Wójtowicz A., red., Teksty kultury uczestnictwa, Warszawa.
Siuda P., 2012, Mechanizmy kultury prosumpcji, czyli fani i ich globalne zróżnicowanie, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
Springer F., 2016, Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast, Kraków.
Szczygieł M., 2012, Dziennik ze strachu, „Gazeta Wyborcza”, nr 250 [dod. „Duży Format”, nr 42].
Szczygieł M., 2013, Mam to spalić?, „Książki. Magazyn do Czytania”, nr 4.
Szczygieł M., 2015a, Jerzy Szczygieł w Pradze, „Książki. Magazyn do Czytania” [wydanie na lato], nr 1.
Szczygieł M., 2015b, Polowanie na cudzą prawdę, cd., „Gazeta Wyborcza”, nr 140 [dod. „Duży Format”, nr 24].
Szczygieł M., 2015c, Prawda zastępcza, „Gazeta Wyborcza”, nr 176 [dod. „Duży Format”, nr 30].
Szczygieł M., 2016a, Bez Woody’ego, „Gazeta Wyborcza”, nr 121 [dod. „Duży Format”, nr 21].
Szczygieł M., 2016b, Dobre końce, „Gazeta Wyborcza”, nr 175 [dod. „Duży Format”, nr 30].
Szczygieł M., 2016c, Łrajter, „Gazeta Wyborcza”, nr 104 [dod. „Duży Format”, nr 18].
Szczygieł M., 2016d, Mszyce, „Gazeta Wyborcza”, nr 192 [dod. „Duży Format”, nr 33].
Szczygieł M., 2016e, Projekt: prawda, Warszawa.
Szczygieł M., 2016f, Przywłaszczanie, „Gazeta Wyborcza”, nr 210 [dod. „Duży Format”, nr 36].
Szczygieł M., 2016g, Szanowny Właściciel, „Gazeta Wyborcza”, nr 240 [dod. „Duży Format”, nr 41].
Szczygieł M., 2016h, Wielka ściema w literkach, „Książki. Magazyn do Czytania”, nr 1.
Szczygieł M., 2017a, Nic z tego, „Gazeta Wyborcza”, nr 6 [dod. „Duży Format”, nr 2].
Szczygieł M., 2017b, Przeczucie wojny, „Gazeta Wyborcza”, nr 24 [dod. „Duży Format”, nr 5].
Szczygieł M., 2017c, Sam nie wiem, „Gazeta Wyborcza”, nr 164 [dod. „Duży Format”, nr 27].
Szczygieł M., 2017d, Zamieszkanie, „Gazeta Wyborcza”, nr 182 [dod. „Duży Format”, nr 30].
Szczygieł M., 2018a, Ala i La Scala, „Gazeta Wyborcza”, nr 47 [dod. „Duży Format”, nr 8].
Szczygieł M., 2018b, Kapelusz dla świata, „Gazeta Wyborcza”, nr 94 [dod. „Duży Format”, nr 15].
Szczygieł M., 2018c, Nie ma, Warszawa.
Szczygieł M., 2018d, Przepraszam to za mało, „Gazeta Wyborcza”, nr 169 [dod. „Duży For- mat”, nr 28].
Szczygieł M., 2018e, Przystanek Prawda, „Gazeta Wyborcza”, nr 204 [dod. „Duży Format”, nr 34].
Szczygieł M., 2019a, Przystanek Prawda, „Gazeta Wyborcza”, nr 210 [dod. „Duży Format”, nr 35].
Szczygieł M., 2019b, To są opowiadania non fiction, rozm. przepr. Nogaś M., „Gazeta Wyborcza”, nr 210.
Sztachelska J., 2013, Reportaż. Z historii gatunku w wieku XIX, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 4.
Szydłowska J., 2014, Polski reportaż XXI w. wobec tradycji gatunku i wyzwań komunikacyjnych współczesności, w: Rozbicka R., Staniszewski A., red., Prasa w dobie nowych mediów, Olsztyn.
Zając M., 2014, Od Produktu Totalnego do książki konwergencyjnej. Związki książki dla dzieci i mło- dzieży z innymi mediami, w: Głowacka E., Kowalska M., Krysiński P., red., Współczesne oblicza komunikacji i informacji. Problemy, badania, hipotezy, Toruń.
Ziątek Z., 2013, Reportaż jako literatura, w: Werner A., Żukowski T., red., Obraz literatury w komunikacji społecznej po roku ’89, Warszawa.
Żyrek-Horodyska E., 2018, Reportaż intermedialny Jacka Hugo-Badera i Filipa Springera, „Teksty Drugie”, nr 5.
Netografia
https://www.facebook.com/audioteka/posts/2354562657916225/ [dostęp: 27.12.2019]. https://www.facebook.com/DowodyNaIstnienie/posts/1959977717409087 [dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/photos/a.1025578610841214/1038331582899250/type=3 [dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/posts/1285741108158295 [dostęp: 27.12.2019]. https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/posts/1295404473858625:0 [dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/posts/1385117241554014 [dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/posts/1402799579785780 /[dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/posts/1642927382439664 [dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/MariuszSzczygielReporterOfficial/posts/1927487020650364/ [dostęp: 27.12.2019].
https://www.facebook.com/wrzenie/posts/985220928225670 [dostęp: 27.12.2019]. https://www.instagram.com/p/Bha7G1QhjDc/ [dostęp: 27.12.2019].
https://www.instagram.com/p/Bn8YHqwhZoJ/ [dostęp: 27.12.2019].
https://www.instagram.com/p/BZqNjXcDtjT/ [dostęp: 27.12.2019].
https://www.instagram.com/p/BZslL9Khbhm/ [dostęp: 27.12.2019].
Instytut Literaturoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-2910-4554
Literaturoznawczyni, badaczka reportażu i nowych mediów. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół problematyki reportażu literackiego, konwergencji mediów, komunikowania masowego, publicystyki prasowej i internetowej, genologii literackiej i dziennikarskiej. Autorka monografii Polski reportaż książkowy. Przemiany i adaptacje(2019), 12. tomu z serii Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego (2016), artykułów w polskich i zagranicznych monografiach oraz czasopismach naukowych, a także tekstów publicystycznych i popularnonaukowych zamieszczanych w internetowych serwisach kulturalnych i recenzenckich.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
