Język szkolnej edukacji w perspektywie glottodydaktycznej – zarys problematyki
Abstrakt
The number of migrant children at Polish schools is increasing. They should use the Polish language not only to communicate at school and beyond, but also to understand the world. In order to achieve this goal certain actions must be taken because the development of the necessary communicative and cognitive skills does not occur spontaneously. The article presents the specificity of the term language of education, distinguishing it from language of everyday communication, and proves its importance for children’s educational achievements. The article author also proves the necessity of distinguishing between shaping the linguistic communicative skills and cognitive language proficiency.
Słowa kluczowe
Polish as a language of education; competences of a speaker; cognitive language proficiency; basic communicative skills
Bibliografia
August D. et al., 2005, The Critical Role of Vocabulary Development for English Language Learners, „Learning Disabilities Research and Practice”, no 20 (1).
Anstrom K. et al., 2010, Review of the Literature on Academic English: Implications for K-12 English Language Learners, The George Washington University Center for Equity and Excellence in Education, www.ceee.gwu.edu [dostęp: 10.09.2017].
Bailey A.L., 2007, The Language Demands of School: Putting academic English to the test, New Haven, CT.
Bailey A.L., Heritage M., 2008, Formative assessment for literacy: Building reading and academic language skills across the curriculum, Thousand Oaks, CA.
Bailey A.L. et al., 2007, Developing academic English language proficiency prototypes for 5th grade reading: Psychometric and linguistic profiles of tasks, National Center for Research on Evaluation, Standards and Student Testing, Los Angeles.
Biłos E., 1998, Słownictwo szkolnego języka dydaktycznego, Częstochowa.
Cieszyńska J., 2000, Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego, Kraków.
Coxhead A., 2000, A new academic word list, „TESOL Quarterly”, no. 34., http://language.massey.ac.nz/staff/awl/index.shtml [dostęp: 10.09.2017].
Cummins J., 2014, Beyond language: Academic communication and student success, „Linguistics and Education”, http://dx.doi.org/10.1016/j.linged.2014.01.006 [dostęp: 10.08.2017].
Cummins J., 2008, BICS and CALP: Empirical and Theoretical Status of the Distinction, in: B. Street, N. H. Hornberger (eds), New Encyclopedia of Language and Education, 2nd Edition, Volume 2: Literacy, New York.
Cummins J., 2000, Language, power and pedagogy: Bilingual children in the crossfire, Buffalo, NY. Cummins J., 1984, Bilingualism and special education: Issues in assessment and pedagogy, Clevedon, England.
Cummins J., 1979, Cognitive/academic language proficiency, linguistic interdependence, the optimum age question and some other matters, „Working Papers on Bilingualism”, no. 19.
Gibbons P., 1991, Learning to learn in a second language, Newtown.
Grucza F., 2002, Języki specjalistyczne – indykatory i/lub determinatory rozwoju cywilizacyjnego, w: Lewandowski J., red., Języki specjalistyczne 2. Problemy technolingwistyki, Warszawa.
Grzymała-Moszczyńska H., Grzymała-Moszczyńska J., Durlik J., Szydłowska P., 2015, (Nie)łatwe powroty do domu? Funkcjonowanie dzieci i młodzieży powracających z emigracji, Warszawa.
Grzymała-Moszczyńska H., Grzymała-Moszczyńska J., Durlik J., Szydłowska P., Klakla J.B., 2016a, Praca diagnostyczna i terapeutyczna z powracającymi dziećmi i młodzieżą – praktyczne wskazówki dla psychologów, „Psychologia Wychowawcza”, nr 52 (66).
Grzymała-Moszczyńska H., Grzymała-Moszczyńska J., Durlik J., Szydłowska P., Klakla J.B., 2016b, Poradnie psychologiczno-pedagogiczne w obliczu powrotów dzieci i młodzieży z emigracji, „Psychologia Wychowawcza”, nr 52 (66).
Hu M., Nation I.S.P., 2000, Vocabulary density and reading comprehension, „Reading in a Foreign Language”, no. 13.
Jaworski M., 1989, Terminy i pojęcia w programach i podręcznikach szkoły podstawowej. Koncepcja i wyniki badań, Warszawa.
Lipińska E., Seretny A., 2017, Polsko-niepolskie dzieci w polskiej szkole – studium (re)emigracyjnych problemów uczniów, w: Janus-Sitarz A., red, Każdy uczeń jest ważny. Indywidualizacja na lekcji języka polskiego, Kraków.
Mierzwa E., 1988, Terminy i pojęcia w programach podręcznikach szkoły podstawowej. Historia, Warszawa.
Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2003, Warszawa. (ESOKJ)
Jędryka B.K., 2014, Status języka polskiego jako drugiego i obcego w polskiej szkole, „Poradnik Językowy”, nr 10.
Kliś M., 2000, Znaczenie zasobu leksykalnego w procesie rozumienia tekstu, „Przegląd Psychologiczny”, t. 43, nr 1.
Miodunka W., 2010, Polszczyzna jako język drugi. Definicja języka drugiego, w: Gruchała J.S., Kurek H, red., Silvarerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, Kraków.
Majcher-Legawiec U., 2017, Na przerwie i na lekcji – język specjalistyczny w edukacji dzieci i młodzieży z doświadczeniem migracyjnym, w: Zarzycka G., Karasek M., red., Odmiany stylistyczne i specjalistyczne języka, kształcenie dzieci i młodzieży, „Acta Universitatis Lodziensis”, nr 24, Łódź.
Markowski A., 1992, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Wrocław.
Martyniuk W., 2015, Edukacyjna sprawność językowa w ujęciu działaniowym Rady Europy, „LingVaria”, nr 2.
Marzano R., Pickering D., 2014, Building academic vocabulary, Alexandria.
Nagy W., Townsend D., 2012, Words as Tools: Learning Academic Vocabulary as Language Acquisition, „Reading Research Quarterly”, no. 47 (1).
Nocoń J., 2013, Styl dydaktyczny – styl dyskursu dydaktycznego, w: Malinowska E., Nocoń J., Żydek-Bednarczuk U., red., Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, Kraków.
Scarcella R., 2003, Academic English. A Conceptual Framework, “The University of California Linguistic Minority Research Institute Technical Report”, no. 1, Irvine.
Schleppegrell M.J., 2004, The language of schooling: A functional linguistics perspective, Mahwah, NJ. Seretny A., 2016, Stopień trudności słowa, leksyka w perspektywie glottodydaktycznej, „Języki Obce w Szkole”, nr 1.
Seretny A., 2011, Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych, Kraków.
Snow C., Uccelli P., 2009, The challenge of academic language, in: Olson D., N. Torrance, eds, The Cambridge handbook of literacy, Cambridge.
Szybura A., 2016, Nauczanie języka polskiego dzieci imigrantów, migrantów i reemigrantów, „Języki Obce w Szkole”, nr 1.
Townsend D. et al., 2012, Evidence for the Importance of Academic Word Knowledge for the Academic Achievement of Diverse Middle School Students, „The Elementary School Journal”, vol. 112, no. 3.
Zwiers J., 2008, Building Academic Language. Essential Practices for Content Classrooms, San Francisco.
dr hab., Katedra Języka Polskiego jako Obcego, Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-5377-4881
Autorka licznych prac z zakresu glottodydaktyki polonistycznej, m.in. monografii ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego (wraz z E. Lipińską, Kraków 2005), Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych (Kraków 2011), Słownictwo w dydaktyce języka. Świat słów na przykładzie języka polskiego jako obcego (Kraków 2015) oraz podręczników do nauki języka polskiego dla cudzoziemców. W pracy badawczej zajmuje się kompetencją leksykalną uczących się polszczyzny, analizą leksykalnej dostępności tekstów pisanych i mówionych oraz uwarunkowaniami efektywnej inferencji leksykalnej.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
