Przemiany profilu partnerki w stereotypie dziewczyny
Abstrakt
The article aims at presenting part of the research that has been done on the stereotypes of a ‘girlfriend’ (Polish: ‘dziewczyna’). The research is based on letters published in Polish magazines for teenagers at the end of the communist regime and in the first decades of the 21st century. Partner profiling is an important element of the reconstructed stereotype. The description follows analysis of the traditional image of a female partner, which is based on an analysis of Polish proverbs. The research reveals many elements typical of the traditional model, especially the culturally accepted passive attitude of girls (especially in the Polish People’s Republic period). Modification of the model appears in a later period: freedom of customs, sexual awareness, and behaviour that is more liberated (based on letters written from the beginning of the 21st century).
Słowa kluczowe
linguistic picture of the world; stereotype; girlfriend
Bibliografia
Baranowska-Szczepańska M., Smól J., 2009, „Mój pierwszy raz…”, czyli o sposobach łamania tabu w czasopismach młodzieżowych, w: Dąbrowska A., red., „Język a Kultura”, t. 21, Tabu w języku i kulturze, Wrocław.
Bartmiński J., 1990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, w: tegoż, red., Językowy obraz świata, Lublin.
Bartmiński J., 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu „matki”, w: Anusiewicz J., Bartmiński J., red., „Język a Kultura”, t. 12, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, Wrocław.
Jędrzejko E., 1994, Kobieta w przysłowiach, aforyzmach i anegdotach polskich. Konotacje i stereotypy, w: Anusiewicz J., Handke K., red., „Język a Kultura”, t. 9, Płeć w języku i kulturze, Wrocław.
Kajtoch W., 1999, Odlotowe bez dwóch zdań! Kultura języka, stylu, perswazji w czasopismach dla młodzieży, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 3–4.
Karwatowska M., 2006, „Gazetowa” dziewczyna. Wybrane elementy wizerunku nastolatki w czasopismach młodzieżowych, w: Myrdzik B., Latoch-Zielińska M., red., Kultura popularna w szkole. Pobłażliwe przyzwolenie czy autentyczny dialog, Lublin.
NKPiWPP: Krzyżanowski J., red, 1969–1978, Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t.1–4, Warszawa.
Kita M., 2010, NIEGRZECZNA DZIEWCZYNKA. Zmiany modelu kobiecości w kulturze, zmiany w kobiecych zachowaniach językowokomunikacyjnych, w: Arabski J., Ziębka- Białożny J., red., Płeć języka – język płci, Katowice.
Łobodzińska R., 1994, Jaka jest kobieta w języku polskim?, w: Anusiewicz J., Handke K., red., „Język a Kultura”, t. 9, Płeć w języku i kulturze, Wrocław.
Łozowski P., 2008, Od dziecka do człowieka, czyli ‘być mężczyzną’ w słownikach, w: Radomski A., Truchlińska B., red., Męskość w kulturze współczesnej, Lublin.
Mandal E., 2004, Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Katowice.
Pajdzińska A., 2001, Kobieta najlepszym przyjacielem człowieka (przyczynek do językowego obrazu świata), w: Kosyl Cz., red., Studia z historii języka polskiego i stylistyki historycznej, Lublin.
Siwko M., 2001, Wzory osobowe w polskiej prasie młodzieżowej okresu przełomu (na przykładzie „Sztandaru Młodych” – 1979–1982 i „Filipinki” – 1988–1989), Koszalin.
USJP: Dubisz S., red., 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, Warszawa.
Wacławek M., 2013, Świat wartości DZIEWCZYNY w opinii uczniów klas gimnazjalnych, w: Synowiec H., red., „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 22, Katowice.
Wacławek M., 2009a, Ada to nie wypada. Sytuacje komunikacyjne w poradniku savoir- vivre dla nastolatek (na podstawie „Filipinki” 1979 –1980), w: Agyagási K., Hajnády Z., Nagy L.K., red., „Slavica XXXVIII. Annales Instytuti Slavici Universitatis Debreceniensis”, Debreczyn 2009.
Wacławek M., 2009b, Stereotyp chłopca w prasie młodzieżowej z ostatnich lat PRL, w: Synowiec H., red., „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 20, Katowice.
Wacławek M., 2010, Dziewczyna we współczesnych wypowiedziach polskiej młodzieży. Przyczynek do badań językowego obrazu świata, w: Janiec-Nyitrai A., Šenkár P., red., Tudomány az oktatásért – oktatás a tudományért. Minoritné kultúry, kultúra minorít, Ni-tra.
Wacławek M., 2010–2011, Co ceni „dziewczyna”? Rozważania nad językowym obrazem świata wartości młodzieży licealnej, w: Agyagási K., Hajnády Z., Nagy L.K., red., „Slavica XXXIX–XL. Annales Instytuti Slavici Universitatis Debreceniensis”, Debreczyn.
Wacławek M., 2011, Płeć na pograniczu. Kilka refleksji wokół autostereotypu młodych w Polsce, w: Vażnik S.A., Kożynava A.A., red., Aktualnyja prablemy palanistyki, Mińsk.
Wacławek M., 2013, Świat wartości DZIEWCZYNY w opinii uczniów klas gimnazjalnych, w: Synowiec H., red., „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 22, Katowice.
Wacławek M., 2014, Zainteresowania DZIEWCZYNY dawniej i dziś – na podstawie wypowiedzi młodzieży, w: Krzyżyk D., Niesporek-Szamburska B., red., Językowe, literackie i kulturowe ścieżki edukacji polonistycznej (tradycja i współczesność), Katowice.
Wacławek M., 2015, Czas na… stereotyp chłopaka i jego modyfikacje (na przykładzie wypowiedzi młodzieży), w: Guzy A., Jagodzińska D., Wacławek M., Zok-Smoła A., Czas na… Język i dydaktyka w badaniach młodych naukowców, Katowice.
Wacławek M., 2016, O wyglądzie DZIEWCZYNY w konceptualizacjach młodzieży, w: Krzyżyk D., red., „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 25, Katowice.
Zawilska K., 2008, Kawaler – stary kawaler – singiel. Uwagi o zmianach leksykalno-gramatycznych, w: Rutkowski M., Zawilska K., red., Nowe zjawiska II w języku, tekście i komunikacji, Olsztyn.
Katedra polonistyki, Uniwersytet w Lublanie, Słowenia. Słowenia
https://orcid.org/0000-0002-3307-5338
Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół językowego obrazu świata i stereotypów, a także reklamy, reguł poprawnej wymowy oraz glottodydaktyki. Autorka artykułów naukowych i rozdziałów w książkach, dotyczących wymienionej tematyki, m.in.: Czas na… stereotyp chłopaka i jego modyfikacje (na przykładzie wypowiedzi młodzieży) (2015); Samogłoskowe problemy polszczyzny (emisja głosu, prawidła wymowy w świetle nauczania jpjo) (2007); „Słowo jest wielkim mocarzem…” – retoryka i reklama a praktyka szkolna (2009).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
