„Słowo drukowane zyskiwało coraz bardziej na znaczeniu…”
Abstrakt
Autorka artykułu przeanalizowała ogół określonych czynników historyczno-kulturowych, które wpłynęły na przebieg stosunków rosyjsko-fińskich, a także na powstanie i funkcjonowanie w Wielkim Księstwie Finlandii rosyjskojęzycznego czasopiśmiennictwa. Analiza wybranych epizodów z historii rosyjskojęzycznych periodyków przełomu XIX i XX stulecia pozwala wysnuć wniosek, że właśnie w tym okresie słowo drukowane zyskiwało coraz bardziej na znaczeniu, jeśli chodzi o kształtowanie społeczno-politycznych oraz narodowo-patriotycznych nastrojów i ogólnokulturowych postaw zarówno w rosyjskim, jak i w fińskim społeczeństwie. Pozycja trzech periodyków, poddanych analizie pod kątem dominujących tendencji światopoglądowych oraz kręgu odbiorców, okazuje się inna. Prorządowa „Finliandskaja gazieta” (redaktor: prawnik, monarchista Iwan Bażenow), będąc tubą propagandową caratu i prowadzonej przez niego nacjonalistycznej i rusyfikacyjnej polityki, zwraca się do wszystkich mieszkańców Wielkiego Księstwa. Liberalny „Russkij gołos” (redaktor: profesor, liberał Konstantin Arabażyn) optuje za ideami humanizmu, a także jednoczeniem się narodów, opartym na ogólnych, materialnych, duchowych i kulturowych wartościach oraz przesłankach prawnych; jej czytelnicy to przeważnie inteligencja rosyjska. Z kolei radykalne „Dni naszej żizni” (redaktor: uczestnik ruchu „Białych”, poeta Iwan Sawin) z jednej strony odrzucają wszystkie zdobycze rewolucji rosyjskiej i ostro krytykują pasywnych „ojców-emigrantów”, z drugiej zaś utopijnie wierzą w przyszłą konsolidację rozproszonej młodzieży w walce przeciwko bolszewikom, prowadzonej nie tylko słowem, ale i czynem; adresatami periodyku pozostają głównie młodzi przedstawiciele rosyjskiej emigracji.
Słowa kluczowe
Finlandia; prasa; rosyjskojęzyczny; przełom XIX i XX wieku
Bibliografia
[Bazhenov, Ivan A.] “Zadachi Finlyandskoy gazety.” Finlyandskaya gazeta, no. 1, 1900, 1 January.
[Savin, Ivan.] [No title.] Dni nashey zhizni, no. 1, 1923, http://rys-strategia.ru/publ/3-1-0-2689. Accessed 18 May 2019.
[Savin, Ivan.] [No title.] Dni nashey zhizni, no. 2–4, 1923, http://rys-strategia.ru/publ/3-1-0-2689. Accessed 19 May 2019.
“A prishlos’ v razluke zhit’ goda…”: rossiyskoye zarubezh’ye v Finlyandii mezhdu dvumya voynami: Materialy k biobibliografii 1987–2002. Ed. and Preface Bekzhanova, Nailya V. et al. Sankt-Peterburg: Sudarynya, 2003.
“Manifest Aleksandra I. Marta 15-go dnya 1809 g.” Shilovskiy, Petr. Akty, otnosyashchiyesya k politicheskomu polozheniyu Finlyandii. Sankt-Peterburg: tipografiya M.M. Stasyulevicha, 1903.
“Mirnyy traktat, zaklyuchennyy mezhdu Rossiyey i Shvetsiyey. 5 (17) sentyabrya 1809 g.” Shilovskiy, Petr. Akty, otnosyashchiyesya k politicheskomu polozheniyu Finlyandii. Sankt-Peterburg: tipografiya M.M. Stasyulevicha, 1903.
“Nishtadtskiy mirnyy dogovor mezhdu Rossiyey i Shvetsiyey 30 avgusta 1721 g.” Pod styagom Rossii: sb. arkhivnykh dokumentov. Ed. Sazonov, Anatoliy A., et al. Moskva: Russkaya kniga, 1992.
“Russkaya emigratsiya: Finskiy faktor v istorii i kul’ture Karelii XX veka.” Ed. Ilyukha, Ol’ga P. Gumanitarnyye issledovaniya, vol. 3. Petrozavodsk: Karntsran, 2009.
“Trudy Ya. K. Grota. I. Iz skandinavskogo i finskogomira (1839–1881). Ocherki i perevody.” Ed. Grot, Yakov T. Sankt-Peterburg: tipografiya Ministerstva Putey Soobshcheniya, 1898.
“Ustav Obshchestva Russkaya Koloniya v Finlyandii.” Neuchtennaya broshyura “Ustav obshchestva Russkaya koloniya v Finlyandii” (1918) v arkhive Ye.A. Lyatskogo. Publikatsiya A.G. Timofeyeva. Yezhegodnik Rukopisnogo otdela Pushkinskogo Doma na 2007–2008 god. Ed. Tsar’kova, Tat’yana S. Sankt-Peterburg: Dmitriy Bulanin, 2010.
Abrosimova, Tamara A. “Peterburgskiye finny (XIX – nachalo XX v.).” Rossiya v epokhu revolyutsiy i reform: problemy istorii historiografii: sb.dokladov. Vol. 4. Ed. Kalashnikov, Vladimir V. Sankt-Peterburg: SPBG·ETU “LETI”, 2016.
Arabazhin, Konstantin I. “Russkaya Koloniya v Finlyandii.” Golos Russkoy kolonii, no. 1, 13 May, 1918.
Arabazhin, Konstantin I. “ Finlyandskaya pechat’ i my.” Russkiy listok, no. 39, 22 July, 1918.
Arabazhin, Konstantin I. “Finskiy teatr i ‘Dyadya Vanya’”. Teatr i iskusstvo, no. 50, 1914.
Arabazhin, Konstantin I. “Nashi zadachi.” Rassvet, no. 1, 14 November 1919.
Arabazhin, Konstantin I. “Rossiya i Finlyandiya.” Birzhevyye vedomosti (utr. vyp.), no. 14502, 18 November, 1914.
Bazhenov, Ivan A. “Russkiy yazyk na okrainakh. I. Pribaltiyskiy kray.” Finlyandskaya gazeta, no. 58, 16 May, 1900.
Borodkin, Mikhail M. “Manifest 3–go fevralya 1899 g.” Iz noveyshey istorii Finlyandii. Vremya upravleniya N.I. Bobrikova. Sankt-Peterburg: Tovarishchestvo R. Golike i A. Vil’borg, 1905.
Borodkin, Mikhail M. Finlyandiya v russkoy pechati. Materialy dlya bibliografii. Sankt-Peterburg: Gosudarstvennaya tipografiya, 1902.
Borodkin, Mikhail M. “Russkiy yazyk.” Iz noveyshey istorii Finlyandii. Vremya upravleniya N.I. Bobrikova. Sankt-Peterburg: Tovarishchestvo R. Golike i A. Vil’borg, 1905.
Borodkin, Mikhail M. Istoriya Finlyandii. Vremya imperatora Aleksandra I. Yubileynoye izdaniye k 100-letiyu pokoreniya Finlyandii. Sankt-Peterburg: Gosudarstvennaya tipografiya, 1909.
Bunin, Ivan A. “Okayannyye dni.” [Izbrannoye.] Ed. and Preface Arkhangel’skiy, Aleksandr N., Moskva: Molodaya gvardiya, 1991.
Byukling, Liysa. “Yakov Grot v Finlyandii (1840–1853 gg.). ‘Sredovik mezhdu Rus’yu i Finlyandiyeyu’.”Finlyandiya i Rossiya: obrazy obshchego proshlogo: sb. nauch. st. Ed. Takala, Irina R., Tolstikov, Aleksandr V. Petrozavodsk: Izdatel’stvo Petrgu, 2014.
Chagin, Aleksey. “Finskaya tropa v russkom rasseyanii.” Puti i litsa. O russkoy literature XX veka. Moskva: IMLI RAN, 2008, https://culture.wikireading.ru/65004. Accessed 30 May 2019.
Isakov, Sergey. “Professor Khel’sinkskogo universiteta K.I. Arabazhin. Ocherk zhizni i deyatel’nosti.” Studia Slavica Finlandensia, vol. 4, 1987, https://www.russkije.lv/ru/pub/read/isakov-arabazhyn. Accessed 17 May 2019.
Klinge, Matti. Imperskaya Finlyandiya. Sankt-Peterburg: Izdatel’skiy dom “Kolo”, 2005.
Lenstrem, Karl I. O mirnykh dogovorakh mezhdu Rossiyeyu i Shvetsiyeyu v XIV stoletii. Kazan’: Uchen. zap. Kazanskogo un-ta, 1855.
Mannergeym, Karl G. Memuary. Moskva: Vagrius, 2003.
Meynander, Khenrik. Istoriya Finlyandii. Moskva: Ves’ mir, 2008.
Mikhaylov, Sergey A. “Zhurnalistika Finlyandii.” Zhurnalistika stran Severnoy Yevropy. Sankt-Peterburg: Izdatel’stvo V.A. Mikhaylova, 2003, http://evartist.narod.ru/text14/48.htm. Accessed 16 May 2019.
Musayev, Vadim I. “Russkaya diaspora v Finlyandii v 1920-kh – 1930-kh gg.: Problema adaptatsii.” Noveyshaya istoriya Otechestva XX – XXI vek: sb. nauch. trudov. Vol. 2. Ed. Morozova, Yelena N. Saratov: Izdatel’stvo Saratovskogo universiteta, 2007.
Nazarova, Yevgeniya L. “‘Finlyandskaya Gazeta.’ O rusifikatsii Pribaltiki i Finlyandii (1900–1904).” Baltiya v kontekste Cevernogo prostranstva. Ot·srednevekov’ya do 40-kh godov XX veka. Ed. Nazarova, Yevgeniya L. Moskva: IVI RAN, 2009.
Nive, Petr A. Russko-shvedskaya voyna 1808–1809 goda. Moskva: Direkt-Media, 2013.
Rasila, Vil’o. Istoriya Finlyandii. Petrozavodsk: Izdatel’stvo Petrozavodskogo universiteta, 2006.
Rayev, Mark I. Rossiya za rubezhom: istoriya kul’tury russkoy emigratsii: 1919–1939. Transl. Ratobyl’skaya, Anna. Preface: Kaznina, Ol’ga. Moskva: ProgressAkademiya, 1994.
Risak, Nikolay. Vizity russkikh Imperatorov v Finlyandiyu so vremeni prisoyedineniya yeye k Rossii. Sostavleno po materialam knigi Yormy i Pyayvi Tuomi-Nikula “Imperatory na otdykhe v Finlyandii”, http://guardcrew.com/?q=node/266. Accessed 17 May 2019.
Rossiyskoye zarubezh’ye v Finlyandii mezhdu dvumya mirovymi voynami: sb. nauch. trudov. Ed. Demidova, Ol’ga R. Sankt-Peterburg: Sudarynya, 2004.
Savina-Sulimovskaya, Lyudmila W. “K chitatelyam.” Savin, Ivan I. Tol’ko odna zhizn’: 1922–1927. N’yu-York: Izdatel’stvo L.V. Sulimovskoy, 1988.
Soyni, Yelena G. Vzaimoproniknoveniye russkoy i finskoy literatury v pervoy polovine XX veka. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul’tury, 2017.
Tuomi-Nikula, Yorma. Tuomi-Nikula, Pyayvi. Imperatory na otdykhe v Finlyandii. Transl. Teslenko, Z. Sankt-Peterburg: Izdatel’skiy dom “Kolo”, 2003.
Vasara, Viyena-Tuuli. “Nekotoryye vzglyady na vopros o proiskhozhdenii nenavisti ko vsemu russkomu v Finlyandii.” Trudy kafedry istorii Novogo i noveyshego vremeni Sankt-Peterburgskogo gosudarstvennogo universiteta. Ed. Zaostrovtsev, Boris P. Sankt-Peterburg: OOO “AIK”, no. 4, 2010.
Vikhavaynen, Timo. “Obraz finlyandskoy revolyutsii v Rossii.” LiteraruS, no. 4 (57), 2017.
Vyrubova (Taneyeva), Anna A. Stranitsy moyey zhizni. [Berlin], 1923.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
