Using moss for the chinking of log cabins in the wooden architecture of the Carpathians
Abstract
The article examines the tradition of the chinking of log cabins with moss in chosen villages of the Carpathian Foothills (SE Poland) in the counties of Krosno, Strzyżów, and Sanok. Moss used to be the main material used for chinking. After being gathered in pastures and forests by children and women, it was dried, sprinkled with
water and packed with the help of the metal part of a plough. For the most efficient chinking, the space between logs had to be about 5 cm wide. The main species of moss used for this purpose were Rhytidiadelphus squarrosus (collected on pastures) and Pleurozium schreberi (collected in pine forests). The 1940s and 1950s saw a gradual discontinuation of this practice. In the course of the research, the author chinked two houses in cooperation with a person who was also a key source of information. The article also addresses the legal limitations of reviving the tradition, which include laws concerning the collecting of understorey plants in state forests, fines for using plants from other owners’ forests, and the protection of some moss species.
Keywords
ethnobryology; chinking; log cabin; bryophytes; ethnobotany
References
Alexandrowicz E.J., red., 1896, Encyklopedya rolnicza, t. 6, Warszawa, Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie.
Bata A., Łuczaj M., 2015, Zamieszańcy. Losy Rusinów na Pogórzu, Krosno, Krośnieńska Oficyna Wydawnicza.
Ciołek G., 1952, Wpływ środowiska geograficznego na formy osadnictwa i budownictwa wiejskiego w Polsce, „Lud”, nr 37, s. 8–19.
Czerwiński T., 2006, Budownictwo ludowe w Polsce, Warszawa, Muza.
Drobnik J., Stebel A., 2014, Medicinal mosses in pre-Linnaean bryophyte floras of central Europe. An example from the natural history of Poland, „Journal of Ethnopharmacology”, vol. 153, issue 3, s. 682–685.
Drobnik J., Stebel A., 2015, Central European medicinal bryophytes in the 16th-century work by Caspar Schwenckfeld, and their ethnopharmacological origin, „Journal of Ethnopharmacology”, vol. 175, s. 407–411.
Drobnik J., Stebel A., 2018, Brachythecium rutabulum, a neglected medicinal moss, „Human Ecology”, vol. 46, issue 1, s. 133–141.
Drobnik J., Stebel A., 2021, Four centuries of medicinal mosses and liverworts in European ethnopharmacy and scientific pharmacy: a review, „Plants”, vol. 10, issue 7, https://doi.org/10.3390/plants10071296.
Flowers S., 1957, Ethnobryology of the Gosuite Indians of Utah, „The Bryologist”, vol. 60, no. 1, s. 11–14.
Gos K., Ossowski W., 2009, Nowe dane o zastosowaniu mchów w dawnym szkutnictwie na obszarze Polski, „Pomorania Antiqua”, nr 22, s. 109–124.
Grodzki W., 2021, Obrazy z rodzinnej szuflady. Różanka na przestrzeni XX w., cz. 2, Krosno, Ruthenus.
Harris E.S.J, 2008, Ethnobryology: traditional uses and folk classification of bryophytes, „The Bryologist”, vol. 111, no. 2, s. 169–217.
Hensel W., 1974, U źródeł Polski średniowiecznej, Wrocław, Ossolineum.
Kimmerer R.W., 2021, Gathering moss. A Natural and cultural history of mosses, London, Penguin.
Kradli mech z lasu – to nielegalne, 2020, 29 października, https://www.onet,.pl/turystyka/onetpodroze/kradli-mech-z-lasu-to-nielegalne/gfg2ztn,07640b54 [dostęp: 7.11.2021].
Leśniczy zauważył samochód w lesie. Oniemiał, gdy spojrzał do środka, 2021, 7 lipca, https://www.o2.pl/informacje/lesniczy-zauwazyl-samochod-w-lesieoniemial-gdy-spojrzal-do-srodka-6658694852405792a [dostęp: 7.11.2021].
Łuczaj Ł., 2018, 5 lipca, Mszenie chaty. http://lukaszluczaj.pl/mszenie-chaty/[dostęp: 7.11.2021].
Mondal K.A., Mondal S., 2009, Ethnobryology – seeking more deserving future. „Frontiers in Biology”, vol. 1, s. 31–36.
Moszyński K., 1929, Kultura ludowa Słowian, Kraków, Polska Akademia Umiejętności.
Olszański T., 2007, Zamieszańcy. Studium etnograficzne, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Plater S.H., 1841, Mała Encyklopedya Polska, Leszno–Gniezno, nakładem i drukiem Ernesta Günthera.
Popek J., 2020, Nierówne szanse wobec równego prawa. Zmagania o prawa służebne mieszkańców Galicji na przykładzie wsi Bratkówka i Odrzykoń w XIX wieku, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, t. 13, z. 4, s. 511–527.
Popek J., 2021, Conflicts over common rights to cattle grazing on common lands and manorial properties in Austrian Galicia (1772–1918), „Rural History”, vol. 32, issue 1, s. 77–93.
Popek M., Wapińska B., 2013, Podstawy budownictwa, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Repelewicz A., 2019, luty, Sealing log houses, „IOP Conference Series: Materials Science and Engineering”, vol. 471, no. 8, s. 1–5, https://doi.org/10.1088/1757-899X/471/8/082006.
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego oraz zasad lokalizowania pasiek na obszarach leśnych. Dz.U. 1999 nr 6 poz. 42 ze zm.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 5 maja 1936 r. o pasaniu inwentarza i zbieraniu ściółki w lasach państwowych. Dz.U. 1936 nr 42 poz. 308.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów. Dz.U. 2001 nr 106 poz. 1167.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz.U. 2014 poz. 1409.
Ruszel K., 2004, Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Rzeszów, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
Szurowa B., 1978, Karczmy na Kielecczyźnie w XVIII i XIX wieku, Kielce, Biuro Dokumentacji Zabytków w Kielcach – Muzeum Wsi Kieleckiej.
Szwarc A., 1924, Poboczne użytki leśne. Kora, żywica, pasza i ściółka leśna, Warszawa, Księgarnia Rolnicza (Praktyczna Encyklopedia Gospodarstwa Wiejskiego, nr 64).
Ustawa lasowa z dnia 3 grudnia 1852 r., w: Zbiór ustaw i rozporządzeń tyczących się ochrony lasu i polowania; z dodatkiem instrukcyi dla zaprzysiężonej straży leśnej, 1875, Lwów, Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta 1875, s. 5–6.
Ustawa z dnia 14 kwietnia 1937 r. o szkodnictwie leśnym i polnym. Dz.U. 1937 nr 30 poz. 224.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń. Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114, t.j. Dz.U. 2021 poz. 2008.
Materiały archiwalne
Archiwum Państwowe w Przemyślu, jedn. aktowa 56/916/0/-/120, Plan gospodarczy Leśnictwa Leżajsk Ordynacji Łańcuckiej na okres 1930/31–1939/40, s. 11–12.
Technikum nr 6 i Branżowa Szkoła I stopnia nr 6 im. Jana Sas Zubrzyckiego w Zespole Szkół Architektoniczno-Budowlanych w Krośnie Poland
Przemyśl Poland
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
