Endogamy and Marriage Customs in Kashubia and the Question of the So-Called Kashubian Gene
Abstract
One of the genetic disorders is LCHAD deficiency. It occurs relatively often in Kashubian population, which is among others attributed to endogamy. Before the second half of the 20th century the Kashubs majorly married within a single parish or a town, village. Also in this day and age, in Kashubia people most of all wed someone living in the neighbouring area. It stems from powerful family and group (ethnic) ties, the traditional family model, low level of education. The Kashubs’ close adherence to family values is best expressed in robust wedding ceremonies along with commonly celebrated Polterabend. This social gathering exhibiting some analogies with potlatch, serves as a kind of status marker for a particular family’s popularity; it confers prestige and indicates position within local community. Despite some anxiety brought about by the promulgation of knowledge about “Kashubian gene,” there is no visible tendency in Kashubian community to change the model of spouse selection.
Keywords
marriage customs; origin of partners; Kashubia; endogamy; LCHAD deficiency
References
Biegeleisen H.: Wesele. Lwów 1928.
Bisek-Grąz M.: Dziedzictwo kulturowe wałbrzyskiego. Wierzenia, zwyczaje, obrzędy rodzinne. Wrocław 2011.
Breza E.: Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego. Gdańsk 1978.
Buchowski M.: Potlacz. W: Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Red. Z. Staszczak. Warszawa-Poznań 1987, s. 288–289.
Ceynowa F.: Sbjór pjesnj svjatovih które lud słovjanskj v królestvje pruskjim spjevacji lubj. Sesit trzecj: Frantówki, Sętopórkj, Prosjbi na vesele itd. V Svjecju nad Visłą 1878
Cousin Marriages. Between Tradition, Genetic Risk and Cultural Change. Eds. A. Shaw, A. Raz. New York 2015.
Damps-Zdrojewska M.: Sierakowice i Somonino z rekordowymi wskaźnikami przyrostu naturalnego. http://kartuzy.info/wiadomosc,33482,Sierakowice-i-Somonino-z-rekordowymi-wskaznikami-przyrostu-naturalnego.html [data dostępu: 26.08.2018].
Dołowy N.: Kaszubi z Pomorza. Gdynia 2010.
Drożdż A., Pieńczak A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. Cz. 1: Od zalotów do ślubu cywilnego.
Wrocław–Cieszyn 2004 (Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. T. 8). Fox R.: Kinship and Marriage. Harmondsworth 1967.
Gulgowski I.: O nieznanym ludzie w Niemczech / Von einem unbekannten Volke in Deutschland. Przeł. M. Darska-Łogin. Red. J. Borzyszkowski. Berlin 1911 – Gdańsk 2012.
Janiak A.: Zwyczaje i obrzędy rodzinne, sąsiedzkie i zawodowe. W: Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego. Cz. 3. Red. A. Kwaśniewska. Gdańsk 2017, s. 147–204.
Jażdżewski B.: Wspomnienia kaszubskiego gbura. Gdańsk 1999.
Katarzyńska A.: Klątwa Kaszubów. „Gazeta Wyborcza”, dod. „Nauka”, 19.03.2008.
Koczyk M.: Aspiracje i perspektywy życiowe młodzieży kaszubskiej. W: Rodzina pomorska. Red. J. Borzyszkowski. Gdańsk 1999, s. 311–325
Kodeks prawa kanonicznego. https://www.katolicki.net/ftp/kodeks_prawa_kanonicznego.pdf [data dostępu: 26.08.2018].
Kwaśniewicz K.: Zwyczaje i obrzędy rodzinne. W: Etnografia Polski – przemiany kultury ludowej. T. 2. Red. M. Biernacka, M. Frankowska,W. Paprocka. Wrocław 1981, s. 89–126.
Kwaśniewska A.: Choroba genetyczna jako klątwa. Analiza i kontekst dyskursu medialnego dotyczącego tzw. genu kaszubskiego. „Lud” 2017, t. 101, s. 231–251.
Lévi-Strauss C.: Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa 1970.
Mordawski A.: Statystyka ludności kaszubskiej. Kaszubi u progu XXI wieku. Gdańsk 2005.
Obracht-Prondzyński C.: Dylematy edukacyjne z Kaszubami i Pomorzem na pierwszym planie. Gdańsk 2017.
Obyczaje, języki, ludy świata. Encyklopedia PWN. Warszawa 2007.
Pacjent z deficytem LCHAD. http://www.wspolczesnadietetyka.pl/rzadkie-schorzenia-metaboliczne/pacjent-z-deficytem-lchad [data dostępu: 5.12. 2018]. Perszon J.: Kaszubi. Tożsamość. Rodzina. Gdańsk 2015.
Piekutowska-Abramczuk D. et al.: A Comprehensive HADHA c.1528G>C Frequency Study
Reveals High Prevalence of Longchain 3-Hydroxyacyl-CoA Dehydrogenase Deficiency in Poland. „Journal of Inherited Metabolic of Disease” 2010, suppl. 3, s. 373–377.
Pieńczak A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. Cz. 2: Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław–Cieszyn 2004 (Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. T. 8).
Pietraszek E.: Wieś Z. w woj. wrocławskim. W: Wieś dolnośląska. Red. E. Pietraszek. Wrocław 1989 (Prace i Materiały Etnograficzne. T. 29), s. 237–299.
Przyrost naturalny w Polsce w 2017 r. Pięć regionów na demograficznym plusie. https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/przyrost-naturalny-w-polsce-w-2017-r-piec-regionow-na-demograficznym-plusie,109393.html [data dostępu: 26.08.2018].
„Pulteram” – żywa tradycja w Wielkopolsce. Red. A. Jełowicki. Szreniawa 2017.
Rauszer M.: Chłop – niewolnik. Pańszczyzna w perspektywie antropologii historii. „Lud” 2017, t. 101, s. 107–127.
Rodzina pomorska. Red. J. Borzyszkowski. Gdańsk 1999.
Shaw A.: British Pakistani Cousin Marriages and the Negotiation of Reproductive Risk. W: Cousin
Marriages. Between Tradition, Genetic Risk and Cultural Change. Eds. A. Shaw, A. Raz. New York 2015, s. 113–129.
Simonides D.: Od kolebki do grobu. Śląskie wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne w XIX wieku. Opole 1988.
Sortms O.L., Bartels E.: Changing Patterns of Partner Choice? Cousin Marriages among Turks and Moroccans in the Netherlands. W: Cousin Marriages. Between Tradition, Genetic Risk and
Cultural Change. Eds. A. Shaw, A. Raz. New York 2015, s. 154–175.
Sykut-Cegielska J. et al.: Urgent Metabolic Service Improves Survival in Long-Chain 3-HydroxyacylCoAdehydrogenase (LCHAD) Deficiency Detected by Symptomatic Identification and Pilot Newborn Screening. „Journal of Inherited Metabolic of Disease” 2011, nr 34, s. 185–195.
Tyni T., Pihko H.: Long-Chain 3-Hydroxyacyl-CoA Dehydrogenase Deficiency. „Acta Paediatrica” 1999, nr 88, s. 237–245.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dz.U. 1964 nr 9, poz. 59.
Widernik M.: Lata Drugiej Rzeczypospolitej. W: Dzieje Kartuz. Kartuzy 2001, s. 13–102.
Zmuda-Trzebiatowski Z.: Łąkie Szlacheckie. Trzebiatowscy 1515–2015. Cz. 4: III Zjazd Rodzin Trzebiatowskich, 17–19 wrzesień 2004. Słupsk–Ustka 2004.
Archiwum Diecezjalne w Gdańsku. Księgi metrykalne: śluby, Strzelno, 1885–1944.
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie. Księgi metrykalne: śluby, Sianowo, 1808–1912.
Archiwum parafii w Sianowie. Księgi metrykalne: śluby, 1923–1955
nstytut Archeologii i Etnologii Wydział Historyczny Uniwersytet Gdański Poland
https://orcid.org/0000-0002-5400-9532
Anna Kwaśniewska, etnolog, historyk kultury, dr hab., pracuje na stanowisku profesora w Instytucie Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. Autorka m.in. monografii Badania etnologiczne na Kaszubach i Pomorzu Wschodnim w XIX i XX wieku. Ludzie, instytucje, osiągnięcia badawcze (2009). Przygotowała i wydała zbiór niepublikowanych artykułów Józefa Gajka, dotyczących Kaszub i Pomorza, oraz Bożeny Stelmachowskiej, poświęconych Słowińcom. Współautorka i redaktorka prac zbiorowych, w tym Jem jô
rëbok… Rybołówstwo na Kaszubach – tradycja i współczesność (2014). Uczestniczyła jako wykonawca oraz kierownik w kilku projektach badawczych. W latach 2013–2017 kierowała projektem realizowanym w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, którego rezultatem jest trzytomowa monografia zbiorowa Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego. Katalog i monografia (2017). Autorka kilkudziesięciu artykułów dotyczących Kaszub i Pomorza, terenów postmigracyjnych. Autorka scenariuszy i katalogów wystaw muzealnych. Członkini PTL i Instytutu Kaszubskiego. Zainteresowania badawcze: etnologia/antropologia Pomorza, niematerialne dziedzictwo kulturowe, społeczno-kulturowe wymiary deficytu LCHAD w społeczności kaszubskiej, przemiany społeczne i dziedzictwo kulturowe Ziem Zachodnich i Północnych.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
