Endogamia i zwyczaje małżeńskie na Kaszubach a kwestia tzw. genu kaszubskiego

Anna Kwaśniewska

doi:10.31261/SEIA.2019.19.10

Published: 2019-07-18

Vol. 19 (2019)

Endogamy and Marriage Customs in Kashubia and the Question of the So-Called Kashubian Gene

Anna Kwaśniewska

Section: Identity – Conserving and Redefining

https://doi.org/10.31261/SEIA.2019.19.10

Abstract

One of the genetic disorders is LCHAD deficiency. It occurs relatively often in Kashubian population, which is among others attributed to endogamy. Before the second half of the 20th century the Kashubs majorly married within a single parish or a town, village. Also in this day and age, in Kashubia people most of all wed someone living in the neighbouring area. It stems from powerful family and group (ethnic) ties, the traditional family model, low level of education. The Kashubs’ close adherence to family values is best expressed in robust wedding ceremonies along with commonly celebrated Polterabend. This social gathering exhibiting some analogies with potlatch, serves as a kind of status marker for a particular family’s popularity; it confers prestige and indicates position within local community. Despite some anxiety brought about by the promulgation of knowledge about “Kashubian gene,” there is no visible tendency in Kashubian community to change the model of spouse selection.

Keywords:

marriage customs , origin of partners , Kashubia , endogamy , LCHAD deficiency

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kwaśniewska, A. (2019). Endogamy and Marriage Customs in Kashubia and the Question of the So-Called Kashubian Gene. Studia Etnologiczne I Antropologiczne, 19, 138–157. https://doi.org/10.31261/SEIA.2019.19.10

Cited by / Share

References

Biegeleisen H.: Wesele. Lwów 1928.
Google Scholar

Bisek-Grąz M.: Dziedzictwo kulturowe wałbrzyskiego. Wierzenia, zwyczaje, obrzędy rodzinne. Wrocław 2011.
Google Scholar

Breza E.: Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego. Gdańsk 1978.
Google Scholar

Buchowski M.: Potlacz. W: Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Red. Z. Staszczak. Warszawa-Poznań 1987, s. 288–289.
Google Scholar

Ceynowa F.: Sbjór pjesnj svjatovih które lud słovjanskj v królestvje pruskjim spjevacji lubj. Sesit trzecj: Frantówki, Sętopórkj, Prosjbi na vesele itd. V Svjecju nad Visłą 1878
Google Scholar

Cousin Marriages. Between Tradition, Genetic Risk and Cultural Change. Eds. A. Shaw, A. Raz. New York 2015.
Google Scholar

Damps-Zdrojewska M.: Sierakowice i Somonino z rekordowymi wskaźnikami przyrostu naturalnego. http://kartuzy.info/wiadomosc,33482,Sierakowice-i-Somonino-z-rekordowymi-wskaznikami-przyrostu-naturalnego.html [data dostępu: 26.08.2018].
Google Scholar

Dołowy N.: Kaszubi z Pomorza. Gdynia 2010.
Google Scholar

Drożdż A., Pieńczak A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. Cz. 1: Od zalotów do ślubu cywilnego.
Google Scholar

Wrocław–Cieszyn 2004 (Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. T. 8). Fox R.: Kinship and Marriage. Harmondsworth 1967.
Google Scholar

Gulgowski I.: O nieznanym ludzie w Niemczech / Von einem unbekannten Volke in Deutschland. Przeł. M. Darska-Łogin. Red. J. Borzyszkowski. Berlin 1911 – Gdańsk 2012.
Google Scholar

Janiak A.: Zwyczaje i obrzędy rodzinne, sąsiedzkie i zawodowe. W: Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego. Cz. 3. Red. A. Kwaśniewska. Gdańsk 2017, s. 147–204.
Google Scholar

Jażdżewski B.: Wspomnienia kaszubskiego gbura. Gdańsk 1999.
Google Scholar

Katarzyńska A.: Klątwa Kaszubów. „Gazeta Wyborcza”, dod. „Nauka”, 19.03.2008.
Google Scholar

Koczyk M.: Aspiracje i perspektywy życiowe młodzieży kaszubskiej. W: Rodzina pomorska. Red. J. Borzyszkowski. Gdańsk 1999, s. 311–325
Google Scholar

Kodeks prawa kanonicznego. https://www.katolicki.net/ftp/kodeks_prawa_kanonicznego.pdf [data dostępu: 26.08.2018].
Google Scholar

Kwaśniewicz K.: Zwyczaje i obrzędy rodzinne. W: Etnografia Polski – przemiany kultury ludowej. T. 2. Red. M. Biernacka, M. Frankowska,W. Paprocka. Wrocław 1981, s. 89–126.
Google Scholar

Kwaśniewska A.: Choroba genetyczna jako klątwa. Analiza i kontekst dyskursu medialnego dotyczącego tzw. genu kaszubskiego. „Lud” 2017, t. 101, s. 231–251.
Google Scholar

Lévi-Strauss C.: Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa 1970.
Google Scholar

Mordawski A.: Statystyka ludności kaszubskiej. Kaszubi u progu XXI wieku. Gdańsk 2005.
Google Scholar

Obracht-Prondzyński C.: Dylematy edukacyjne z Kaszubami i Pomorzem na pierwszym planie. Gdańsk 2017.
Google Scholar

Obyczaje, języki, ludy świata. Encyklopedia PWN. Warszawa 2007.
Google Scholar

Pacjent z deficytem LCHAD. http://www.wspolczesnadietetyka.pl/rzadkie-schorzenia-metaboliczne/pacjent-z-deficytem-lchad [data dostępu: 5.12. 2018]. Perszon J.: Kaszubi. Tożsamość. Rodzina. Gdańsk 2015.
Google Scholar

Piekutowska-Abramczuk D. et al.: A Comprehensive HADHA c.1528G>C Frequency Study
Google Scholar

Reveals High Prevalence of Longchain 3-Hydroxyacyl-CoA Dehydrogenase Deficiency in Poland. „Journal of Inherited Metabolic of Disease” 2010, suppl. 3, s. 373–377.
Google Scholar

Pieńczak A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. Cz. 2: Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław–Cieszyn 2004 (Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. T. 8).
Google Scholar

Pietraszek E.: Wieś Z. w woj. wrocławskim. W: Wieś dolnośląska. Red. E. Pietraszek. Wrocław 1989 (Prace i Materiały Etnograficzne. T. 29), s. 237–299.
Google Scholar

Przyrost naturalny w Polsce w 2017 r. Pięć regionów na demograficznym plusie. https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/przyrost-naturalny-w-polsce-w-2017-r-piec-regionow-na-demograficznym-plusie,109393.html [data dostępu: 26.08.2018].
Google Scholar

„Pulteram” – żywa tradycja w Wielkopolsce. Red. A. Jełowicki. Szreniawa 2017.
Google Scholar

Rauszer M.: Chłop – niewolnik. Pańszczyzna w perspektywie antropologii historii. „Lud” 2017, t. 101, s. 107–127.
Google Scholar

Rodzina pomorska. Red. J. Borzyszkowski. Gdańsk 1999.
Google Scholar

Shaw A.: British Pakistani Cousin Marriages and the Negotiation of Reproductive Risk. W: Cousin
Google Scholar

Marriages. Between Tradition, Genetic Risk and Cultural Change. Eds. A. Shaw, A. Raz. New York 2015, s. 113–129.
Google Scholar

Simonides D.: Od kolebki do grobu. Śląskie wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne w XIX wieku. Opole 1988.
Google Scholar

Sortms O.L., Bartels E.: Changing Patterns of Partner Choice? Cousin Marriages among Turks and Moroccans in the Netherlands. W: Cousin Marriages. Between Tradition, Genetic Risk and
Google Scholar

Cultural Change. Eds. A. Shaw, A. Raz. New York 2015, s. 154–175.
Google Scholar

Sykut-Cegielska J. et al.: Urgent Metabolic Service Improves Survival in Long-Chain 3-HydroxyacylCoAdehydrogenase (LCHAD) Deficiency Detected by Symptomatic Identification and Pilot Newborn Screening. „Journal of Inherited Metabolic of Disease” 2011, nr 34, s. 185–195.
Google Scholar

Tyni T., Pihko H.: Long-Chain 3-Hydroxyacyl-CoA Dehydrogenase Deficiency. „Acta Paediatrica” 1999, nr 88, s. 237–245.
Google Scholar

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dz.U. 1964 nr 9, poz. 59.
Google Scholar

Widernik M.: Lata Drugiej Rzeczypospolitej. W: Dzieje Kartuz. Kartuzy 2001, s. 13–102.
Google Scholar

Zmuda-Trzebiatowski Z.: Łąkie Szlacheckie. Trzebiatowscy 1515–2015. Cz. 4: III Zjazd Rodzin Trzebiatowskich, 17–19 wrzesień 2004. Słupsk–Ustka 2004.
Google Scholar

Archiwum Diecezjalne w Gdańsku. Księgi metrykalne: śluby, Strzelno, 1885–1944.
Google Scholar

Archiwum Diecezjalne w Pelplinie. Księgi metrykalne: śluby, Sianowo, 1808–1912.
Google Scholar

Archiwum parafii w Sianowie. Księgi metrykalne: śluby, 1923–1955
Google Scholar

Anna Kwaśniewska

https://orcid.org/0000-0002-5400-9532

Affiliation:

nstytut Archeologii i Etnologii Wydział Historyczny Uniwersytet Gdański Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Anna Kwaśniewska, etnolog, historyk kultury, dr hab., pracuje na stanowisku profesora w Instytucie Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. Autorka m.in. monografii Badania etnologiczne na Kaszubach i Pomorzu Wschodnim w XIX i XX wieku. Ludzie, instytucje, osiągnięcia badawcze (2009). Przygotowała i wydała zbiór niepublikowanych artykułów Józefa Gajka, dotyczących Kaszub i Pomorza, oraz Bożeny Stelmachowskiej, poświęconych Słowińcom. Współautorka i redaktorka prac zbiorowych, w tym Jem jô
rëbok… Rybołówstwo na Kaszubach – tradycja i współczesność (2014). Uczestniczyła jako wykonawca oraz kierownik w kilku projektach badawczych. W latach 2013–2017 kierowała projektem realizowanym w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, którego rezultatem jest trzytomowa monografia zbiorowa Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego. Katalog i monografia (2017). Autorka kilkudziesięciu artykułów dotyczących Kaszub i Pomorza, terenów postmigracyjnych. Autorka scenariuszy i katalogów wystaw muzealnych. Członkini PTL i Instytutu Kaszubskiego. Zainteresowania badawcze: etnologia/antropologia Pomorza, niematerialne dziedzictwo kulturowe, społeczno-kulturowe wymiary deficytu LCHAD w społeczności kaszubskiej, przemiany społeczne i dziedzictwo kulturowe Ziem Zachodnich i Północnych.

Vol. 19 (2019)
Published: 2019-07-18

ISSN: 1506-5790

eISSN: 2353-9860

10.31261/SEIA

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

Endogamy and Marriage Customs in Kashubia and the Question of the So-Called Kashubian Gene

Abstract

Keywords:

Anna Kwaśniewska

Information