Ekoglottodydaktyka? Analiza treści podręczników do nauki języka angielskiego jako obcego w świetle założeń krytyki ekologicznej
Abstrakt
Celem artykułu jest próba wypracowania teoretycznych podstaw dla ekoglottodydaktyki (w obszarze nauczania języka angielskiego), których poszukuje się we wczesnych manifestacjach ruchu środowiskowego, a także próba przedstawienia głównych założeń krytyki ekologicznej jako podstawowego punktu odniesienia praktyki edukacyjnej, która ma na celu rozwój świadomości ekologicznej uczniów w dobie kryzysu klimatycznego. W drugiej części tekstu poddano analizie treści środowiskowe w polskich podręcznikach szkolnych do nauki języka obcego (angielskiego) na wyższych poziomach zaawansowania. Decyzje autorów tych podręczników w zakresie prezentacji tematów związanych z ekologią i ze zmianą klimatu są tu badane pod kątem uwzględnienia postulatów ekokrytyki i możliwości wspierania postaw aktywistycznych oraz emancypacyjnych. Ma to służyć wskazaniu najlepszych metod i dróg realizacji krytycznej pedagogiki ekologicznej na miarę wyzwań antropocenu.
Słowa kluczowe
ekokrytyka; świadomość ekologiczna; etyka środowiskowa; zmiana klimatu; pedagogika krytyczna
Bibliografia
Alevizos K., Gaynor S., Roderick M., 2018, Gold Experience B2 2nd Edition, Pearson Education Limited, Harlow, Essex.
Beddall F., Roderick M., 2018, Gold Experience B1+ 2nd Edition, Pearson Education Limited, Harlow, Essex.
Bell J., Gower R., 2014, Expert Advanced, Pearson Education Limited, Harlow, Essex.
Berleant A., 1992, The Aesthetics of Environment, Temple University Press, Philadelphia.
Bińczyk E., 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Boyd E., Edwards L., 2018, Gold Experience C1 2nd Edition, Pearson Education Limited, Harlow, Essex.
Boyd E., Walsh C., Warwick L., 2018, Gold Experience B1 2nd Edition, Pearson Education Limited, Harlow, Essex.
Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32.
Fiedorczuk J., 2014, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Kay S. i in., 2019, Focus 3. Second Edition. Students’ Book. B1 / B1+, Pearson Central Europe, Warszawa.
Kay S. i in., 2020, Focus 4. Second Edition. Student’s Book. B2 / B2+, Pearson Central Europe, Warszawa.
Kay S. i in., 2021, Focus 5. Second Edition. Student’s Book. B2+ / C1, Pearson Central Europe, Warszawa.
Lloro-Bidart T., Banschbach V.S., eds., 2019, Animals in Environmental Education: Interdisciplinary Approaches to Curriculum and Pedagogy, Palgrave Macmillan, Cham.
Mitek-Dziemba A., 2014, Zmierzch doświadczenia? Pastoralistyczne lęki (neo)pragmatyzmu, „Er(r)go”, nr 29 (2), s. 67–84, pobrano z: https://journals.us.edu.pl/index.php/ERRGO/article/view/2654 [1.08.2021].
Nawrot-Lis B., 2020, Insights into CLIL Methodology, „Polish Journal of Continuing Education”, nr 1, s. 66–79, pobrano z: https://oaji.net/articles/2021/2718-1612352143.pdf [1.08.2021].
Oreskes N., Conway E.M., 2010, Merchants of Doubt. How a Handful of Scientists Obscured the Truth on Issues from Tobacco Smoke to Global Warming, Bloomsbury Press, New York.
Piątek Z., 1998, Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka w przyrodzie, IF UJ, Kraków.
Puppel S., red., 2015, „Scripta de Communicatione Posnaniensi. Seria: Prace Naukowe Katedry Ekokomunikacji UAM”, t. 7: MOTEK. Motywy ekolingwistyczne: w stronę ekoglottodydaktyki. Materiały z Konferencji zorganizowanej przez Katedrę Ekokomunikacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w dniach 10–11 września 2014 roku, Katedra Ekokomunikacji UAM, Poznań, pobrano z: http://keko.home.amu.edu.pl/sites/default/files/TOM_VII_MOTEK_2015.pdf [1.08.2021].
Quintana J., Duckworth M., 2019, Vision 1, Oxford University Press, Oxford.
Rosińska M., Edwards L., 2015, Password 1, Macmillan Polska, Warszawa.
Rosińska M., Edwards L., 2016, Password 2, Macmillan Polska, Warszawa.
Rosińska M., Edwards L., Inglot M., 2018, Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, Macmillan Polska, Warszawa.
Rosińska M., Manin G.J., 2017, Password 3, Macmillan Polska, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia, Dz.U. 2018, poz. 467, pobrano z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000467/O/D20180467.pdf [1.08.2021].
Sharman E., Duckworth M., 2019, Vision 2, Oxford University Press, Oxford.
Stephenson H., Lansford L., Dummett P., 2016, Keynote Upper Intermediate, National Geographic Learning, Andover, Hampshire.
Sujecka-Zając J., 2020, Czy jesteśmy gotowi na ekoglottodydaktykę w polskim kontekście edukacyjnym? „Neofilolog”, nr 55 / 1, s. 11–26, https://doi.org/10.14746/n.2020.55.1.2.
Tabaszewska J., 2011, Zagrożenie czy możliwości? Ekokrytyka – rekonesans, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 205–220.
Tabaszewska J., 2018, Ekokrytyczna (samo)świadomość), „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7–15.
Ubertowska A., 2018, „Mówić w imieniu biotycznej wspólnoty”. Anatomie i teorie tekstu środowiskowego / ekologicznego, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 17–40, https://doi.org/10.18318/td.2018.2.2.
Ubertowska A., 2020, Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Walewicz P., 2019, Koncepcje antropocenu i kapitalocenu a ekopedagogika, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 1, s. 57–67.
Walsh C., Warwick L., 2018, Gold Experience B2+ 2nd Edition, Pearson Education Limited, Harlow, Essex.
Wawrzyniak J., 2000, Teoretyczne podstawy neonaturalistycznej bioetyki środowiskowej, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań.
Wilkoszewska K., 2003, Sztuka jako rytm życia. Rekonstrukcja filozofii sztuki Johna Deweya, wyd. 2., Universitas, Kraków (wyd. 1. – 1991).
Wilkoszewska K., 2006, Czy istnieje eko-estetyka?, „Diametros”, nr 9, s. 136–412, pobrano z: https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Diametros/Diametros-r2006-t-n9/Diametros-r2006-t-n9-s136-142/Diametros-r2006-t-n9-s136-142.pdf [20.07.2021].
Wilkoszewska K., 2016, Estetyka pragmatyczna w perspektywie bio-, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, R. 25, nr 1 (97), s. 211–229.
Wilkoszewska K., red., 1992, Estetyka a ekologia, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-6900-3387
Alina Mitek-Dziemba – doktor nauk humanistycznych, adiunktka w Instytucie Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, tłumaczka dzieł filozofów nurtu neopragmatystycznego (Richarda Shustermana, Richarda Rortyʼego), autorka książek i artykułów sytuujących się na pograniczu filozofii, estetyki i literatury porównawczej. Opublikowała książkę pod tytułem Literatura i filozofia w poszukiwaniu sztuki życia. Nietzsche, Wilde, Shusterman (Katowice 2011). Jest współredaktorką antologii Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach (Katowice 2012, z Piotrem Bogaleckim) oraz dwujęzycznych zbiorów esejów pt. Więzi wspólnoty. Literatura – religia – komparatystyka / The Ties of Community. Literature, Religion, Comparative Studies (Katowice 2013) i Polytropos. Na drogach Tadeusza Sławka / Polytropos. Tracing Tadeusz Sławek’s Routes (Katowice 2016). W swoich badaniach koncentruje się na komparatystyce literackiej, ekokrytyce, estetyce środowiskowej, studiach ludzko-zwierzęcych, pragmatystycznie pojętej somaestetyce oraz myśli postsekularnej. Jako członkini Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura przy Uniwersytecie Śląskim i zastępczyni redaktorki naczelnej czasopisma „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” jest także zaangażowana w organizowanie konferencji i wykładów o tematyce dotyczącej praw zwierząt oraz zmian środowiskowych.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
