Role prefixoidů z klasických jazyků při obohacování slovní zásoby (nejen) češtiny na příkladu komponentů bio- a eko-

Eliška Králová

doi:10.31261/TPDJP.2022.31.18

Opublikowane: 2022-12-27

Tom 31 (2022)

Role prefixoidů z klasických jazyků při obohacování slovní zásoby (nejen) češtiny na příkladu komponentů bio- a eko-

Eliška Králová

Dział: Edukacja językowa

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.18

Abstrakt

Komponenty słowotwórcze z języków klasycznych są elastycznym i skutecznym narzędziem oznaczania nowych faktów będących wynikiem szybko postępujących zmian o zasięgu globalnym. Wymagania współczesnych systemów językowych co do wydajności, tj. funkcjonalności i internacjonalności, nowych słów są duże. Nowo powstające wyrazy muszą stanowić reakcję na zmieniające się realia życia i odpowiadać na potrzeby komunikacyjne użytkowników w rzeczywistości cechującej się szybkimi zmianami cywilizacyjnymi. Formanty słowotwórcze pochodzące zarówno z łaciny, jak i greki spełniają te warunki. Prefiksoidy łacińskie i greckie można łatwo łączyć z komponentami rodzimymi i obcymi, a jednocześnie są one bardzo produktywne. Z jednej strony to sytuacja korzystna z punktu widzenia użytkowników danego języka, z drugiej strony jednak pojawia się ryzyko nadużywania i stopniowego wyczerpywania znaczenia niektórych słów i konieczności zastępowania ich innymi. Rozmówcy, którzy stopniowo poszerzają swój zasób słów o nowe wyrazy i wyrażenia mogą w tym procesie wykorzystać swoją dotychczasową wiedzę i doświadczenia, które konceptualnie łączą się z wykorzystaniem komponentów słowotwórczych pochodzenia łacińskiego oraz greckiego. Autorka artykułu łączy wiedzę językową dotyczącą przedrostków i prefiksoidów pochodzenia łacińskiego i greckiego w języku czeskim z wiedzą z zakresu lingwodydaktyki, ukazuje przy tym zjawisko funkcjonowania w języku czeskim pewnych wpływów z języka angielskiego.

Słowa kluczowe:

przedrostki i prefiksoidy łacińskie i greckie , neologizmy , wzbogacenie zasobu słownictwa , internacjonalizmy

Pobierz pliki

PDF (Čeština)

Zasady cytowania

Králová, E. (2022). Role prefixoidů z klasických jazyků při obohacování slovní zásoby (nejen) češtiny na příkladu komponentů bio- a eko-. Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 31, 1–11. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.18

Cited by / Share

Bibliografia

bio break, [2022], Cambridge Dictionary, https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/bio-break [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

bio I, [2022], Akademický slovník současné češtiny, https://slovnikcestiny.cz/heslo/bio/1/2260 [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

bio-, [2022], Akademický slovník současné češtiny, https://slovnikcestiny.cz/heslo/bio-/0/627 [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

Bowers P., Kirby J., Deacon H., 2010, The effects of morphological instruction on literacy skills: A systematic review of the literature, „Review of Educational Research“, vol. 80 (2), s. 144–179.
Google Scholar

Bozděchová I., 2021, Kam se slovotvorbou – v teorii a ve výuce, „Český jazyk a literatura“, č. 71, s. 116–122.
Google Scholar

Bozděchová I., 2022, Slovotvorba nejen, ale i hrou, „Český jazyk a literatura“, č. 72, s. 13–19.
Google Scholar

Databáze excerpčního materiálu Neomat, verze 3.0, http://www.neologismy.cz/ [přístup: 15. 10. 2022].
Google Scholar

eco, [2022], Dictionary.com, https://www.dictionary.com/browse/eco [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

eko-, [2022], Akademický slovník současné češtiny, https://slovnikcestiny.cz/heslo/eko-/0/31865 [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

eko, [2022], Akademický slovník současné češtiny, https://slovnikcestiny.cz/heslo/eko/0/37681 [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

Hladká Z., 1990, Ekologie, „Naše řeč“, č. 73 (1), s. 54–56.
Google Scholar

Holičová B., 2003, Kompozitá s prefixom bio-, v: Varia X: Zborník materiálov z X. kolokvia mladých jazykovedcov, eds. M. Nábělková, M. Šimková, Slovenská jazykovedná spoločnosť pri SAV – Jazykovedný ústav Ľ. Štúra SAV, Bratislava, s. 59–66.
Google Scholar

Janovec L., [s.a.], Ještě k výuce slovotvorby [rukopis textu připravovaný k recenznímu řízení pro časopis „Český jazyk a literatura“].
Google Scholar

Martincová O. et al., 1998, Nová slova v češtině. Slovník neologizmů 1, Academia, Praha.
Google Scholar

Martincová O. et al., 2004, Nová slova v češtině. Slovník neologizmů 2, Academia, Praha.
Google Scholar

Martincová O., Savický N., 1987, Hybridní slova a některé obecné otázky neologie, „Slovo a slovesnost“, č. 48 (2), s. 124–139.
Google Scholar

Mejstřík V., 1965, Tzv. hybridní složeniny a jejich stylová platnost, „Naše řeč“, č. 48 (1), s. 1–15.
Google Scholar

Mitter P., 2003, Složená hybridní substantiva s prvním komponentem cizího původu v současné češtině, Acta Universitatis Purkynianae, 95, Univerzita J.E. Purkyně, Ústí nad Labem.
Google Scholar

Mitter P., 2004, Vymezení některých prefixoidů a radixoidů v české lingvistické literatuře. „Jazykovědné aktuality“, č. 41 (3), s. 31–36.
Google Scholar

Mravinacová J., 2005, Neosémantismy vzniklé pod vlivem cizího jazyka, v: Neologizmy v dnešní češtině, eds. O. Martincová et al., ÚJČ AV ČR, Praha, s. 180–186.
Google Scholar

Pešková Š., 2022, Co všechno se mohou žáci v učebnicích dozvědět aneb Hravá slovotvorba. „Český jazyk a literatura“, č. 72, s. 222–225.
Google Scholar

Petráčková V., KrausJ., eds., 2005, Slovník cudzích slov (akademický), Slovenské pedagogické nakladateľstvo – Mladé letá, Bratislava.
Google Scholar

Rasinski T.V. et al., 2011, The Latin-Greek connection: Building vocabulary through morphological study, „The Reading Teacher“, vol. 65 (2), s. 133–141.
Google Scholar

Sixtová H., 2003, K otázce adjektiv ovlivněných angličtinou v češtině a bulharštině, v: Internacionalizmy v nové slovní zásobě, eds. A. Rangela, Z. Tichá, ÚJČ AV ČR, Praha, s. 99–105.
Google Scholar

Sixtová H., 2007, Nové lexikální jednotky cizího původu v češtině, ruštině a bulharštině – srovnání, Univerzita Karlova, Filozofická fakulta, Praha.
Google Scholar

Slovník cudzích slov (akademický). 2., [2022], doplnené a prepracované vyd. z roku 2005, https://slovnik.juls.savba.sk/?w=bio&s=exact&c=Ncbf&cs=&d=scs# [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

What percent of English words are derived from Latin?, [2022], Dictionary.com, https://www.dictionary.com/e/word-origins/ [přístup: 11. 7. 2022].
Google Scholar

White G. et al., 1989, Teaching elementary students to use word-part clues, „The Reading Teacher”, vol. 42 (4), s. 302–308.
Google Scholar

Yurtbaşi M., 2015, Building English vocabulary through roots, prefixes and suffixes, „Global Journal of Foreign Language Teaching“, vol. 5 (1), s. 44–51.
Google Scholar

Eliška Králová

eliska.kralova@lfmotol.cuni.cz
https://orcid.org/0000-0002-2886-9328

Afiliacja:

Uniwersytet Karola w Pradze Czechy

Biogram

Eliška Králová – doktorantka na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Karola w Pradze oraz wykładowczyni (lektorka) łaciny medycznej i języka czeskiego dla obcokrajowców na II Wydziale Medycznym Uniwersytetu Karola w Pradze. Zainteresowania naukowe: występowanie w języku czeskim elementów słowotwórczych z klasycznej łaciny i greki, przetwarzanie dydaktyczne tych elementów słowotwórczych oraz ich pozytywny wpływ na właściwe rozumienie znaczenia wyrazów zawierających prefiksoidy z greki i łaciny, które zawarte są w przedstawianej strukturze leksykalnej. Jako lektorka języka czeskiego dla obcokrajowców na Wydziale Medycznym skupia się na efektywnym nauczaniu języka czeskiego stosowanego w medycynie oraz na ćwiczeniach umiejętności komunikowania się z pacjentem.

Tom 31 (2022)
Opublikowane: 2023-03-15

ISSN: 0208-5011

eISSN: 2353-9577

10.31261/TPDJP

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst