Kształtowanie postaw proekologicznych na zajęciach ze studentami polonistyki

Małgorzata Gajak-Toczek

doi:10.31261/TPDJP.2022.31.16

Published: 2022-12-27

Vol. 31 (2022)

Fostering pro-ecological attitudes during classes with Polish philology students

Małgorzata Gajak-Toczek

Section: Literary and Cultural Education

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.16

Abstract

This article describes some attempts at answering the challenges of the present in connection with the commonly perceived climate changes, unfavourable for the Earth’s environment, and the need to shape attitudes of responsibility for the quality of the common good. The author presents the possibilities of introducing various pro-ecological content in the academic programme of prospective Polish language teachers. First, she briefly discusses the theoretical bases of ecocriticism, then indicate some possible interpretations of selected literary texts during high-school classes, and present social projects aimed at promoting a change hitherto people’s lifestyles.

Keywords:

Polish studies , ecocritical reading , ecology at school , ecological projects

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Gajak-Toczek, M. (2022). Fostering pro-ecological attitudes during classes with Polish philology students. Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 31, 1–17. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.16

Cited by / Share

References

Adams M., 2016, Ecological crisis, sustainability and the psychosocial subject, Palgrave Macmillan, London.
Google Scholar

Agamben G., 2008, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Wydawnictwo Prószyński i Spółka, Warszawa.
Google Scholar

Arendt H., 1989, Korzenie totalitaryzmu, przeł. D. Grinberg, M. Szawiel, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Google Scholar

Arendt H., 2010, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, przeł. A. Szostkiewicz, Znak, Kraków.
Google Scholar

Bałka M., 2003, Winterreise, [szkic filmowy], YouTube, klaas a. mulder, 25.11.2011, http://youtube.com/watch?v=7XfbDaB0yx8 [dostęp: 17.02.2020].
Google Scholar

Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Google Scholar

Baudrillard J., 2009, Przejrzystość zła: esej o zjawiskach skrajnych, przeł. S. Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Google Scholar

Bednarek J.B., 2017, „Na początku…”, czyli węzły relacji. Opisy stworzenia w Księdze Rodzaju, w: P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań, s. 51–54.
Google Scholar

Biblia, wBiblii.pl, https://wbiblii.pl/odkrywaj/biblia [dostęp: 23.02.2022].
Google Scholar

Broswimmer F.J., 2002, Ecocide. A short history of the mass extinction of species, Pluto Press, London.
Google Scholar

Co to jest ekologia?, Ulica Ekologiczna, https://ulicaekologiczna.pl/co-to-jest-ekologia [dostęp: 30.01.2022].
Google Scholar

Czapliński P., 2017, Maszyny znikania, albo jak istnieje to, co nie istnieje, w: P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań, s. 4–22.
Google Scholar

Deklaracja Sztokholmska, 1972, [uchwała Konferencji Sztokholmskiej z dnia 14.06.1972 roku, dotycząca naturalnego środowiska człowieka], Wolfpunk / Biblioteka Praw Zwierząt i Ludzi, http://www.wolfpunk.most.org.pl/deksztok.htm [dostęp: 12.12.2021].
Google Scholar

Dereniowska M., 2009, Ujęcie człowieka w koncepcji homo ecologicu, w: Odrodzenie człowieczeństwa, red. H. Romanowska-Łakomy, Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, Warszawa, s. 199–206.
Google Scholar

Didi-Huberman G., 2013, Kora, przeł. T. Swoboda, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Google Scholar

Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32.
Google Scholar

Domańska E., 2017, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Fiedorczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, Gdańsk.
Google Scholar

Fiut A., 1998, Moment wieczny. Poezja Czesława Miłosza, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Franciszek [papież], 2015, Encyklika Laudato si’. W trosce o wspólny dom, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław.
Google Scholar

Frankowski M.T., 1996, Socjologiczne aspekty funkcjonowania hitlerowskich obozów koncentracyjnych 1939–1945, Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa.
Google Scholar

Frankowski M.T., 2001, Człowiek w warunkach ekstremalnych. (Szkice z socjologii wojny i wojska), Ulmak, Warszawa.
Google Scholar

Friedlaender S., 1992, Introduction, w: Probing the limits of representation. Nazism and the „final solution”, ed. S. Friedlander, Harvard University Press, Cambridge, s. 5–8.
Google Scholar

The Global Risks Report 2020, 2020, World Economic Forum, pobrano z: http://www3.weforum.org/docs/WEF_Global_Risk_Report_2020.pdf [2.02.2022].
Google Scholar

The Global Risks Report 2021. 16th Edition, 2021, World Economic Forum, pobrano z: http://www3.weforum.org/docs/WEF_The_Global_Risks_Report_2021.pdf [2.02.2022].
Google Scholar

Hintz J.G., 2003, [rev.:] Environmental culture: The ecological crisis of reason, by Val Plumwood. New York: Routledge, „Human Ecology Review”, vol. 10, no. 1, s. 77–78.
Google Scholar

Jaromi S., Sporniak A., 2015, Czyńcie sobie ziemię kochaną, Tygodnik Powszechny, 22.06.2015, https://www.tygodnikpowszechny.pl/czyncie-sobie-ziemie-kochana-28857 [dostęp: 20.02.2022].
Google Scholar

Jarzyna A., 2020, O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi, „Polonistyka. Innowacje”, nr 11, s. 63–76, https://doi.org/10.14746/pi.2020.11.6.
Google Scholar

Koziołek R., 2019, Wiele tytułów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar

Kronenberg A., 2014, Geopoetyka jako przykład zielonego czytania i pisania, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 294–320.
Google Scholar

Leńkowa A., 1961, Oskalpowana Ziemia, Zakład Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Google Scholar

Leopold A., 2004, Zapiski z Piaszczystej Krainy, przeł. R. Kotlicki, J.P. Listwan, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Bystra.
Google Scholar

Miłosz C., 1988, Czesława Miłosza autoportret przekorny. Rozmowy przeprowadził Aleksander Fiut, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Miłosz C., 1997, Piesek przydrożny, Znak, Kraków.
Google Scholar

Miłosz C., 2003, Przygody młodego umysłu, Znak, Kraków.
Google Scholar

Miłosz C., 2016, Sprzedać Wawel na cegłę, Tygodnik Powszechny, 13.06.2016, https://www.tygodnikpowszechny.pl/sprzedac-wawel-na-cegle-34202 [dostęp: 15.01.2022].
Google Scholar

Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, [postulaty], http://www.msk.earth/ [dostęp: 26.11.2021].
Google Scholar

Nowicki M., 1993, Strategia ekorozwoju Polski, Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa.
Google Scholar

Ochwat M., 2020, Edukacja polonistyczna wobec kryzysu klimatycznego – rozpoznania i rekomendacje dydaktyczne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio N”, vol. 5, s. 185–204, https://doi.org/10.17951/en.2020.5.185-204.
Google Scholar

Papuziński A., 1998, Ekologia – polityka – kultura. Społeczne przesłanki i przejawy kryzysu ekologicznego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Bydgoszcz.
Google Scholar

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum, PodstawaProgramowa.pl, https://podstawaprogramowa.pl/Liceum-technikum [dostęp: 20.02.2022].
Google Scholar

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, PodstawaProgramowa.pl, https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-IV-VIII [dostęp: 20.02.2022].
Google Scholar

Różycki T., 2021, 12 stacji, Znak, Kraków.
Google Scholar

Rueckert W., 1978, Literature and ecology: an experiment in ecocriticism, „Iowa Review”, vol. 9, no. 1, s. 71–86.
Google Scholar

Shallcross B., 2010, Rzeczy i Zagłada, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Skolimowski H., 1993, Filozofia żyjąca. Ekofilozofia jako Drzewo Życia, przeł. J. Wojciechowski, Pusty Obłok, Warszawa.
Google Scholar

Skolimowski H., 1995, Technika a przeznaczenie człowieka, Ethos, Warszawa.
Google Scholar

Skolimowski H., 1999, Wizje nowego Millenium, EJB, Kraków.
Google Scholar

Tabaszewska J., 2018, Ekokrytyczna (samo)świadomość, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7–16, https://doi.org/10.18318/td.2018.2.1.
Google Scholar

Tomaszewska W., 2018, „Zielone pisanie”, „zielone czytanie”. Humanistyka ekologiczna jako projekt badań literaturoznawczych, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, nr 16, s. 77–95, http://dx.doi.org/10.21697/seb.2018.4.08.
Google Scholar

Traverso E., 2014, Historia jako pole bitwy. Interpretacja przemocy w XX wieku, przeł. Ś.F. Nowicki, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”, Warszawa.
Google Scholar

Turek J., Rogowski W., 2021, TOP 10 globalnych rodzajów ryzyka w najnowszym raporcie World Economic Forum, Gazeta SGH. Życie Uczelni, 15.06.2021, https://gazeta.sgh.waw.pl/en/node/1802 [dostęp: 19.10.2022].
Google Scholar

„Tygodnik Powszechny” 2019, wydanie specjalne nr 4: Halo, tu Ziemia.
Google Scholar

Ubertowska A., 2017, Krajobraz po Zagładzie. Pastoralne dystopie i wizje „terracydu”, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 132–146, https://doi.org/10.18318/td.2017.2.7.
Google Scholar

U’Thant, 1969, Człowiek i jego środowisko / The problems of human environment, rezolucja ONZ nr 2398, https://digit.pism.pl/dlibra/show-content/publication/edition/456?id=456 [dostęp: 15.01.2022].
Google Scholar

Wajrak A., 2016, Puszcza Białowieska dalej czeka na pełną ochronę, Tygodnik Powszechny, 13.06.2016, https://www.tygodnikpowszechny.pl/puszcza-bialowieska-dalej-czeka-na-pelna-ochrone-34203 [dostęp: 15.01.2022].
Google Scholar

Werner A., 1971, Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów, Czytelnik, Warszawa.
Google Scholar

White K., 2010, Poeta kosmograf, wybór, oprac. i przekł. K. Brakoniecki, wyd. 2, popr. i powiększ., Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor-Warmia i Mazury, Olsztyn.
Google Scholar

Ziemianie atakują?, 2020, https://ziemianieatakuja.pl [dostęp: 17.02.2022].
Google Scholar

Zięba S., 1995, Kryzys ekologiczny (realność czy urojenie), „Człowiek i Przyroda”, nr 3, s. 5–26.
Google Scholar

Vol. 31 (2022)
Published: 2022-12-31

ISSN: 0208-5011

eISSN: 2353-9577

10.31261/TPDJP

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit