Komunikacja komplikacji i komplikacja komunikacji. Porozumiewanie się zwierząt ludzkich i nie-ludzkich na tle założeń biosemiotyki
Abstrakt
W artykule poruszającym problem różnych obliczy komunikacji wyeksponowano biologiczne i semiotyczne wymiary zjawisk komunikacyjnych. Za cel obrano, między innymi, biosemiotyczną reinterpretację kilku kluczowych terminów klasycznej teorii informacji i komunikacji, w szczególności relacji między komunikacją komplikacji i komplikacją komunikacji, jakie obserwuje się w odmiennych sposobach porozumiewania się ludzi i (innych) zwierząt. Sformułowano tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans zarazem ilościowy i jakościowy. Celem artykułu jest odsłonięcie biologicznych podstaw semiotycznych zjawisk (w wymiarach: pragmatycznym, semantycznym, syntaktycznym i diakrytycznym). W związku z tym w pracy wiwisekcji zostają poddane wybrane strukturalne i funkcjonalne aspekty fenomenu biokomunikacji.
Słowa kluczowe
biosemiotyka; biolingwistyki; biokomunikacja; uniwersalia językowe
Bibliografia
Arnold, Kate, and Klaus Zuberbühler. „Language Evolution: Semantic Combinations in Primate Calls”. Nature, vol. 441 (2006): 303. https://doi.org/10.1038/441303a.
Axelrod, Robert, and William D. Hamilton. „The Evolution of Cooperation”. Science, vol. 211 (1981): 1390–1396.
Barbieri, Marcello. „A Short History of Biosemiotics”. Biosemiotics, vol. 2(2) (2009): 221–245. https://doi.org/10.1007/s12304-009-9042-8.
Boysen, Sara T., Gary G. Bernston, Mary B. Hannan and John T. Cacioppo. „Quantity-based Interference and Symbolic Representations in Chimpanzees (Pan troglodytes)”. Journal of Experimental Psychology: Animal Behavior Processes, vol. 22 (1996): 76–86.
Bradbury, Jack W., and Sandra Vehrencamp. Principles of Animal Communication. Sunderland: Sinauer Associates, 1998.
Bräuer, Juliane, Josep Call and Michael Tomasello. „Chimpanzees Really Know What Others Can See in a Competitive Situation”. Animal Cognition, vol. 10(4) (2007): 439–448. https://doi.org/10.1007/s10071-007-0088-1.
Bullinger, Anke F., Felizitas Zimmermann, Juliane Kaminski and Michael Tomasello. „Different Social Motives in the Gestural Communication of Chimpanzees and Human Children”. Developmental Science, vol. 14(1) (2011): 58–68. https://doi.org/10.1111/j.1467-7687.2010.00952.x.
Call, Josep, Brian Hare, Malinda Carpenter and Michael Tomasello. „‘Unwilling’ Versus ‘Unable’: Chimpanzees’ Understanding of Human Intentional Action”. Developmental Science, vol. 7(4) (2004): 488–498. https://doi.org/10.1111/j.1467-7687.2004.00368.x.
Cheney, Dorothy L., and Robert M. Seyfarth. „Vervet Monkey Alarm Calls: Manipulation Through Shared Information”. Behaviour, vol. 94 (1985): 150–166.
Cleveland, Jayne, and Charles T. Snowdon. „The Complex Vocal Repertoire of the Adult Cotton-top Tamarin (Saguinus oedipus oedipus)”. Zeitschrift für Tierpsychologie, vol. 58 (1982): 231–270. https://doi.org/10.1111/j.1439-0310.1982.tb00320.x.
Corballis, Michael C. „Recursion, Language, and Starlings”. Cognitive Science, vol. 31 (2007): 697–704. https://doi.org/10.1080/15326900701399947.
Davies, Nicolas B., and John R. Krebs, eds. Behavioral Ecology. Sunderland, Mass.: Sinauer Associates, 1978.
Deacon, Terrence. „Language Evolution and Neuromechanismus”. In A Companion to the Cognitive Science, edited by William Bechtel and George Graham, 2012–2225. Oxford: Blackwell, 1998.
Deely, John. „Umwelt”. Semiotica, vol. 134(1/4) (2001): 125–135.
Eco, Umberto. Teoria semiotyki. Przekł. Maciej Czerwiński. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Eibl-Eibsfeldt, Irenäus. Love and Hate: On the Natural History of Basic Behaviour Patterns. London: Methuen, 1971.
Fitch, Tecumseh W. „The Evolution of Speech: A Comparative Review”. Trends in Cognitive Sciences, vol. 4(7) (2000): 258–267. https://doi.org/10.1016/s1364-6613(00)01494-7.
Fitch, Tecumseh W., and Marc D. Hauser. „Computational Constraints on Syntactic Processing in a Nonhuman Primate”. Science, vol. 303 (2004): 377–380. https://doi.org/10.1126/science.1089401.
Fossey, Dian. Gorillas in the Mist. Boston: Houghton Mifflin, 1983.
Fossey, Dian. „Vocalizations of the Mountain Gorilla (Gorilla gorilla beringei)”. Animal Behaviour, vol. 20 (1972): 36–53. https://doi.org/10.1016/S0003-3472(72)80171-4.
Gardner, Allen R., and Beatrice T. Gardner. „Teaching Sign Language to a Chimpanzee”. Science, vol. 165 (1969): 664–672.
Gardner, Allen R., Beatrice T. Gardner and Thomas E. Van Cantfort. Teaching Sign Language to Chimpanzees. Albany: State University of New York Press, 1989.
Gentner, Timothy Q., Kimberly M. Fenn, Daniel Margoliash and Howard C. Nusbaum. „Recursive Syntactic Pattern Learning by Songbirds”. Nature, vol. 440 (2006): 1204–1207. https://dx.doi.org/10.1038/nature04675.
Goodall, Jane. „Tool-Using and Aimed Throwing in a Community of Free-Living Chimpanzees”. Nature, vol. 201 (1964): 1264–1266.
Goodall, Jane. The Chimpanzees of Gombe: Patterns of Behavior. Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press, 1986.
Gouzoules, Harold, and Sarah Gouzoules. „Design Features and Developmental Modification of Pigtail Macaque, Macaca nemestrina, Agonistic Screams”. Animal Behaviour, vol. 37 (1989): 383–401. https://doi.org/10.1016/0003-3472(89)90086-9.
Grafen, Alan. „Biological Signals as Handicaps”. Journal of Theoretical Biology, vol. 144(1) (1990): 517–546. https://doi.org/10.1016/S0022-5193(05)80088-8.
Greenfield, Patricia M. „Strategies Used to Combine Seriated Cups by Chimpanzees (Pan troglodytes), Bonobos (Pan paniscus), and Capuchins (Cebus apella)”. Journal of Comparative Psychology, vol. 113 (1999): 137–148. https://doi.org/10.1037/0735-7036.113.2.137.
Greenfield, Patricia M., and Sue E. Savage-Rumbaugh. „Imitation, Grammatical Development, and the Invention of Protogrammar by an Ape”. In Biological and Behavioral Determinants of Language Development, edited by Norman A. Krasnegor, Duane M. Rumbaugh, Richard L. Schiefelbusch and Michael Studdert-Kennedy, 235–258. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates, 1991.
Grice, Paul H. „Logic and Conversation”. In The Discourse Reader, edited by Adam Jaworski and Nikolas Coupland, 66–77. 2nd ed. London: Routledge, 1975.
Griffin, Donald R. Umysły zwierząt. Czy zwierzęta mają świadomość? Przekł. Magda Ślósarska i Anna Tabaczyńska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2004.
Gyger, Marcel, and Peter Marler. „Food Calling in the Domestic Fowl, Gallus gallus: The Role of External Referents and Deception”. Animal Behaviour, vol. 36 (1988): 358–365. https://doi.org/10.1016/S0003-3472(88)80006-X.
Hailman, Jack P., Millicent S. Ficken and Robert W. Ficken. „The ‘chick-a-dee’ Call of Parus atricapillus: A Recombinant System of Animal Communication Compared with Written English”. Semiotica, vol. 56 (1985): 191–224. https://doi.org/10.1515/semi.1985.56.3-4.191.
Hauser, Marc D., Noam Chomsky and Tecumseh Fitch. „The Faculty of Language: What Is It, Who Has It, and How Did It Evolve?”. Science, vol. 298 (2002): 1569–1579. https://doi.org/10.1126/science.298.5598.1569.
Hauser, Marc D., and Richard W. Wrangham. „Manipulation of Food Calls in Captive Chimpanzees”. Folia Primatologica, vol. 48 (1987): 207–210. https://doi.org/10.1159/000156298.
Hayes, Cathy. The Ape in Our House. New York: Harper, 1951.
Hediger, Heini. „Communication, Between Man and Animal”. Image, vol. 62 (1974): 27–40.
Jakobson, Roman. „Concluding Statement: Linguistics and Poetics”. In Style in Language, edited by Thomas A. Sebeok, 350–375. Cambridge: MIT Press, 1960.
Józefaciuk, Marcin. „Pojęcie znaku w językoznawstwie”. Językoznawstwo, nr 1(2) (2008): 43–50.
Kellogg, Winthrop N., and Luealla A. Kellogg. The Ape and the Child: A Study of Environmental Influence Upon Early Behavior. New York: Whittlesey House, 1933.
Korpikiewicz, Honorata. Biokomunikacja. Jak zwierzęta porozumiewają się ze światem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2011.
Krupenye, Christopher, Fumihiro Kano, Satoshi Hirata, Josep Call and Michael Tomasello. „Great Apes Anticipate That Other Individuals Will Act According to False Beliefs”. Science, vol. 354(6308) (2016): 110–114. https://doi.org/10.1126/science.aaf8110.
Kull, Kalevi. „A Brief History of Biosemiotics”. Journal of Biosemiotics, vol. 1 (2005): 1–25.
Kull, Kalevi. „On Semiosis, Umwelt, and Semiosphere”. Semiotica, vol. 120(3/4) (1998): 299–310.
Kwiatek, Łukasz. Przemów, a cię ochrzczę. O małpach wychowanych przez człowieka. Kraków: Copernicus Center Press, 2017.
Lieberman, Philip. „Motor Control, Speech, and the Evolution of Human Language”. In Language Evolution, edited by Morten H. Christiansen and Simon Kirby, 255–271. New York: Oxford University Press, 2003. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199244843.003.0014.
Liszkowski, Ulf, Malinda Carpenter, Tricia Striano and Michael Tomasello. „12- and 18-Month-Olds Point to Provide Information for Others”. Journal of Cognition and Development, vol. 7(2) (2006): 173–187. https://doi.org/10.1207/s15327647jcd0702_2.
Lorenz, Konrad. Evolution and Modification of Behavior. Chicago: The University of Chicago Press, 1965.
Lotman, Yuri. „Primary and Secondary Communication-Modeling Systems”. In Soviet Semiotica: An Anthology, edited by Daniel P. Lucid, 95–98. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1977.
MacLarnon, Ann M., and Gwen P. Hewitt. „The Evolution of Human Speech: The Role of Enhanced Breathing Control”. American Journal of Physical Anthropology, vol. 109(3) (1999): 341–363. https://doi.org/10.1002/(sici)1096-8644(199907)109:3%3C341::aid-ajpa5%3E3.0.co;2-2.
Maran, Timo. „Semiotic Interpretations of Biological Mimicry”. Semiotica, vol. 167 (2007): 223–248. https://doi.org/10.1515/SEM.2007.077.
Marler, Peter, Alfred Dufty and Roberta Pickert. „Vocal Communication in the Domestic Chicken: I. Does a Sender Communicate Information about the Quality of a Food Referent to a Receiver?”. Animal Behaviour, vol. 34 (1986): 188–193. https://doi.org/10.1016/0003-3472(86)90022-9.
Marler, Peter, Alfred Dufty and Roberta Pickert. „Vocal Communication in the Domestic Chicken: II. Its a Sender Sensitive to the Presence and Nature of a Receiver”. Animal Behaviour, vol. 34 (1986): 194–198. https://doi.org/10.1016/0003-3472(86)90023-0.
Martinelli, Dario. A Critical Companion to Zoosemiotics. People, Paths, Ideas. New York: Dordrecht Springer Netherlands, 2010.
Martínez, Ignacio, et al. „Auditory Capacities in Middle Pleistocene Humans from the Sierra de Atapuerca in Spain”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, vol. 101(27) (2004): 9976–9981. https://doi.org/10.1073/pnas.0403595101.
Mayr, Ernst. To jest biologia. Nauka o świecie ożywionym. Przeł. Jakub Szacki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002.
Michelsen, Axel, Wolfgang H. Kirchner and Martin Lindauer. „Honeybees Can Be Recruited by a Mechanical Model of Dancing Bee”. Naturwissenschaften, vol. 76 (1989): 277–280.
Morris, Charles. Foundations of the Theory of Signs. Chicago: The University of Chicago Press, 1938/1970.
Niederhut, Dillon. „Gesture and the Origins of Language”. In Proceedings of the 9th International Conference (EVOLANG 9), edited by Thomas C. Scott-Phillips, Mónica Tamariz, Erica A. Cartmill and James R. Hurford, 266–273. Singapore: World Scientific, 2012. https://doi.org/10.1142/9789814401500_0035.
Nowak, Martin A., Joshua B. Plotkin and Vincent A.A. Jansen. „The Evolution of Syntactic Communication”. Nature, vol. 404 (2000): 495–498. https://doi.org/10.1038/35006635.
Nowak, Tomasz. „Czy język mógł powstać samorzutnie? O pewnej koincydencji w ewolucji języka”. W Biological Turn. Idee biologii w humanistyce współczesnej, red. Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska i Emilia Wieczorkowska, 130–145. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Nowak, Tomasz. „Małpia gramatyka? Porównanie potencjału kombinatorycznego ludzi i szympansów (studium przypadku)”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 3 (2017): 109–127. Pobrano z: https://journals.us.edu.pl/index.php/ZOOPHILOLOGICA/article/view/7122 (11.05.2022).
Nowak, Tomasz. „Modele lingwistyczne – ile i dla kogo?”. W Maiuscula linguistica. Studia in honorem Professori Matthia Grochowski sextuagesimo quinto dedicata, red. Andrzej Moroz, Piotr Sobotka i Magdalena Żabowska, 339–354. Warszawa: Bel Studio, 2014.
Nowak, Tomasz. „O granicach werbalizacji, czyli ‘ile’ i ‘co’ można wyrazić w języku? Próba sformułowania problemu”. Forum Lingwistyczne, nr 1 (2014): 51–63.
Nowak, Tomasz. „O propozycjach klasyfikacji jednostek mowy ludzkiej – polemicznie”. Forum Lingwistyczne, nr 2 (2015): 123–138.
Nowak, Tomasz. „Przetwarzanie języka /mowy w umyśle/mózgu na tle wyników wybranych eksperymentów neurolingwistycznych”. Logopedia Silesiana, T. 5 (2016): 112–137. Pobrano z: https://journals.us.edu.pl/index.php/LOGOPEDIASILESIANA/article/view/7270 (11.05.2022).
Nowak, Tomasz. „Reflection on the Borders of Language and Speech in Light of Discoveries in Zoosemiotics”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 1(7) (2021): 1–53. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2021.07.10.
Nowak, Tomasz. „W kręgu modeli neurolingwistycznych. Wybrane propozycje i wstępne interpretacje”. Logopedia Silesiana, T. 5 (2016): 31–53. Pobrano z: https://www.journals.us.edu.pl/index.php/LOGOPEDIASILESIANA/article/view/7269 (11.05.2022).
Ouattara, Karim, Alban Lemasson and Klaus Zuberbühler. „Campbell’s Monkeys Concatenate Vocalizations into Context-Specific Call Sequences”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, vol. 106(51) (2009): 22026–22031. https://doi.org/10.1073/pnas.0908118106.
Parker, Sue T., Robert W. Mitchell and Lyn H. Miles. The Mentalities of Gorillas and Orangutans: Comparative Perspectives. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
Partan, Sarah, and Peter Marler. „Communication Goes Multimodal”. Science, vol. 283(5406) (1999): 1272–1273. https://doi.org/10.1126/science.283.5406.1272.
Patterson, Francine G., and Eugene Linden. The Education of Koko. New York: Holt, Rinehart, and Winston, 1981.
Pfefferle, Dana, Katrin Brauch, Michael Heistermann, J. Keith Hodges and Julia Fischer. „Female Barbary Macaque (Macaca sylvanus) Copulation Calls Do Not Reveal the Fertile Phase but Influence Mating Outcome”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, vol. 275(1634) (2008): 571–578. https://dx.doi.org/10.1098/rspb.2007.1499.
Pinker, Steven. The Language Instinct: How the Mind Creates Language. London: Peguin Books, 1994.
Pinker, Steven, and Paul Bloom. „Natural Language and Natural Selection”. Behavioral and Brain Sciences, vol. 13(4) (1990): 707–784. https://doi.org/10.1017/S0140525X00081061.
Pinker, Steven, and Ray Jackendoff. „The Faculty of Language: What’s Special About It?”. Cognition, vol. 95(2) (2005): 201–236. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2004.08.004.
Pollick, Amy S., and Frans B.M. de Waal. „Ape Gestures and Language Evolution”. Procedings of the National Academy of Sciences of the USA, vol. 104 (2007): 8184–8189.
Premack, David, and Ann James Premack. The Mind of an Ape. New York: W.W. Norton, 1983.
Ratcliffe, Laurene, and Ronald Weisman. „Phrase Order Recognition by Brown Headed Cowbirds”. Animal Behaviour, vol. 35 (1987): 1260–1262. https://doi.org/10.1016/S0003-3472(87)80188-4.
Roberts, Gilbert. „Cooperation Through Interdependence”. Animal Behaviour, vol. 70 (2005): 901–908. https://doi.org/10.1016/j.anbehav.2005.02.006.
Robinson, John G. „Syntactic Structures in the Vocalizations of Wedge-Capped Capuchin Monkeys, Cebus Olivaceus”. Behaviour, vol. 90 (1984): 46–79. https://doi.org/10.1163/156853984X00551.
Rumbaugh, Duana M., ed. Language Learning by a Chimpanzee: The Lana Project. New York: Academic Press, 1977. https://doi.org/10.1016/C2013-0-11427-4.
Samuels, Bridget, Marc Hauser and Cedric Boeckx. „Do Animals Have Universal Grammar? A Case Study in Phonology”. In The Oxford Handbook of Universal Grammar, edited by Ian Roberts, 1–23. Oxford: Oxford University Press, 2011.
Savage-Rumbaugh, E. Sue. Ape Language: From Conditioned Response to Symbol. New York: Columbia University Press, 1986.
Savage-Rumbaugh, E. Sue, and Roger Lewin. Kanzi: The Ape at the Brink of the Human Mind. New York: John Wiley and Sons, 1996.
Schlenker, Philippe, Emmanuel Chemla, Cristiane Cäsar, Robin Ryder and Klaus Zuberbühler. „Titi Semantics: Context and Meaning in Titi Monkey Call Sequences”. Natural Language and Linguistic Theory, vol. 35 (2017): 271–298.
Sebeok, Thomas A. Global Semiotics. Bloomington: Indiana University Press, 2001.
Sebeok, Thomas A. Signs: An Introduction to Semiotics. Toronto: University of Toronto Press, 1994.
Seyfarth, Robert M., Dorothy L. Cheney and Peter Marler. „Vervet Monkey Alarm Calls: Semantic Communication in a Free-Ranging Primate”. Animal Behaviour, vol. 28 (1980): 1070–1094. https://doi.org/10.1016/S0003-3472(80)80097-2.
Slocombe, Katie E., Tanja Kaller, Laurel Turman, Simon W. Townsend, Sarah Papworth and Klaus Zuberbühler. „Production of Food-Associated Calls in Wild Male Chimpanzees is Dependent on the Composition of the Audience”. Behavioral Ecology and Sociobiology, vol. 64(12) (2010): 1959–1966. https://doi.org/10.1007/s00265-010-1006-0.
Smith, John M., and David Harper. Animal Signals. Oxford: Oxford University Press, 2003.
Snowdon, Charles T. „Language Capacities of Nonhuman Animals”. Yearbook of Physical Anthropology, vol. 33 (1990): 215–243. https://doi.org/10.1002/ajpa.1330330510.
Struhsaker, Thomas T. „Auditory Communication Among Vervet Monkeys (Cercopithecus aethiops)”. In Social Communication Among Primates, edited by Stuart A. Altmann, 281–324. New York: University of Chicago Press, 1967.
Suzuki, Toshitaka N., David Wheatcroft and Michael Griesser. „Experimental Evidence for Compositional Syntax in Bird Calls”. Nature Communications, vol. 7 (2016): 10986. https:// doi.org/10.1038/ncomms10986.
Tembrock, Günter. Biokommunikation. Berlin: Akademie-Verlag, 1971.
Terrace, Herbert S. Nim: A Chimpanzee Who Learned Sign Language. New York: Washington Square Press, 1979.
Tinbergen, Niko. „On Aims and Methods of Ethology”. Zeitschrift für Tierpsychologie, vol. 20 (1963): 410–433. https://doi.org/10.1111/j.1439-0310.1963.tb01161.x.
Trivers, Robert L. „The Evolution of Reciprocal Altruism”. The Quarterly Review of Biology, vol. 46 (1971): 35–57. https://doi.org/10.1086/406755.
Wilson, Edward O. Socjobiologia. Ilustr. Sarah Landry. Przeł. Mariusz Siemiński. Poznań: Zysk i S-ka, 2000.
Yamamoto, Shinya, Tatyana Humle and Masayuki Tanaka. „Chimpanzees Help Each Other upon Request”. Public Library of Science, vol. 4(10) (2009): e7416. https://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0007416.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-6044-113X
Tomasz Nowak – doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, pracownik Instytutu Językoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, autor prawie stu publikacji naukowych, popularnych i dydaktycznych. Przedmiot jego dociekań stanowi gramatyka i semantyka współczesnego języka polskiego, zwłaszcza następujące zagadnienia: formalny opis polszczyzny i eksplikowanie znaczeń wybranych jednostek języka. Szczególną wagę przywiązuje w opisie do kwestii metodologicznych, między innymi opierając się na zgromadzonym materiale językowym, testuje różne modele lingwistyczne. Obecnie jego zainteresowania ogniskują się wokół kognitywistycznych badań nad językiem i mową. Od lat żywo interesuje się zagadnieniami z dziedziny biokomunikacji.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
