Jak to jest być nietoperzem? Refleksje przy lekturze eseju Thomasa Nagela

Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska

Opublikowane: 2015-12-23

Nr 1 (2015)

Jak to jest być nietoperzem? Refleksje przy lekturze eseju Thomasa Nagela

Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska

Abstrakt

The article asks questions about the human cognitive abilities – how it is to be an animal of a species
different from one’s own. Using as a basis the doubts of the philosopher Thomas Nagel, the author proceeds to discuss the standpoint of ethnologists Frans de Waal and Konrad Lorenz, who accept the limitations of the human cognitive apparatus and language, with the help of which we describe what we call the “animal.” The author suggests that the problem of contemporary humanities and animal studies lies not in anthropodenial, but in anthropomorphism, rooted in the centrism typical of our species, which seems impossible to overcome. The author also proposes a thesis that the way to overcome this issue is for people to gain knowledge about these limitations. This knowledge, supported by interspecies empathy, developed in the process of coevolution of animal species (humans being one of them), is the most effective tool of heuristics.

Słowa kluczowe:

Nagel , bat , anthropodenial , anthropomorphism , language , cognition

Pobierz pliki

FILOZOFIA / Artykuł

Zasady cytowania

Wężowicz-Ziółkowska, D. (2015). Jak to jest być nietoperzem? Refleksje przy lekturze eseju Thomasa Nagela. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, (1), 83–94. Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/ZOOPHILOLOGICA/article/view/4808

Bibliografia

Allen Elizabeth i inni. 1991. Przeciwko Sociobiology. W Człowiek, zwierzę społeczne, 439 – 446. Tłum. Jakub Szacki. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Bakke Monika. 2010. Bio-transfiguracje: sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Google Scholar

Bakke Monika, 2007. „Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami”. Teksty Drugie 1–2: 222-235
Google Scholar

Bakke Monika, 2011. „Studia nad zwierzętami; od aktywizmu do akademii i z powrotem?”. Teksty Drugie 3: 193-205
Google Scholar

Berghe van den Pierre L. 1991. Łączenie paradygmatów: biologia i nauki społeczne. W Człowiek, zwierzę społeczne, 321-346. Tłum. Barbara Szacka. Warszawa: Czytelnik
Google Scholar

Cailois Roger. 1967. Modliszka. W Odpowiedzialność i styl, 123-167. Tłum. Krystyna Dolatowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Google Scholar

Carter Gerald G, Gerald S Wilkinson, 2013. “Food sharing in vampire bats: reciprocal help predicts donations more than relatedness or harassmen”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, v280 n1753 (2013 02 01 )
Google Scholar

Dawkins Richard. 1996. Samolubny gen. Tłum. Marek Skoneczny. Warszawa: Proszyński i S-ka.
Google Scholar

Domańska Ewa, 2013. „Humanistyka ekologiczna”. Teksty Drugie 1–2: 13-33
Google Scholar

Domańska Ewa, 2008. „Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami”. Kultura Współczesna 3 (57): 9-22
Google Scholar

Domańska Ewa, 2010. Wprowadzenie. W Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, 7-20, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie
Google Scholar

Futuyma Douglas, Scott V Edwards, John R True. 2008. Ewolucja. Tłum. zbior. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Google Scholar

Gould Stephen J. 1991. Socjobiologia a natura ludzka. W Człowiek, zwierzę społeczne, 452–458. Tłum. Jakub Szacki. Warszawa: Czytelnik
Google Scholar

Lejman Jacek. 2008. Ewolucja ludzkiej samowiedzy gatunkowej. Dzieje prób zdefiniowania relacji człowiek – zwierzę. Lublin: Wydawnictwo UMCS
Google Scholar

Lewontin Richard C. 1991. Socjobiologia: jeszcze jeden determinizm biologiczny. W Człowiek, zwierzę społeczne, 408–429. Tłum. Jakub Szacki. Warszawa: Czytelnik
Google Scholar

Lorenz Konrad. 1977. Odwrotna strona zwierciadła: próba historii naturalnej ludzkiego poznania. Tłum. Krzysztof Wolicki, Hanna Buczyńska-Garewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Google Scholar

Lorenz Konrad. 1972. Tak zwane zło. Tłum. Anna Danuta Tauszyńska, Zuzanna Stromenger. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Google Scholar

Morin Edgar. 1977. Zagubiony paradygmat – natura ludzka. Tłum. Roman Zimand. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Google Scholar

Morris Desmond. 1995. Dlaczego pies merda ogonem: o czym mówi nam zachowanie psa. Tłum. Krystyna Chmiel. Warszawa: Książka i Wiedza
Google Scholar

Morris Desmond. 1995. Nasza umowa ze zwierzętami. Tłum. Krystyna Chmiel. Warszawa: Książka i Wiedza
Google Scholar

Morris Desmond. 1997. Ludzkie zoo. Tłum. Paweł Pretkiel. Warszawa: Prima
Google Scholar

Morris Desmond. 1998. Zachowania intymne. Tłum. Paweł Pretkiel. Warszawa: Prima
Google Scholar

Morris Desmond. 1997. Zwierzę zwane człowiekiem. Tłum. Zofia Uhrynowska-Hanasz. Warszawa: Świat Książki
Google Scholar

Morris Desmond. 2000. Naga małpa. Tłum. Tadeusz Bielicki, Jan Koniarek, Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Prima
Google Scholar

Morris Desmond. 2000. Dlaczego pies szczeka, czyli Jak zrozumieć przyjaciela. Tłum. Tadeusz Kaleta. Warszawa: Amber
Google Scholar

Morris Desmond. 2003. Dlaczego koń rży: o czym mówi nam zachowanie konia. Tłum. Krystyna Chmiel, Małgorzata Paździora. Warszawa: Książka i Wiedza
Google Scholar

Morris Desmond. 2005. Dlaczego kot mruczy: o czym mówi nam zachowanie kota. Tłum. Krystyna Chmiel. Warszawa: Książka i Wiedza
Google Scholar

Morris Desmond. 2006. Naga kobieta. Tłum. Piotr Amsterdamski. Warszawa: Wydawn. A.A. Kuryłowicz
Google Scholar

Nagel Thomas. 1997. Pytania ostateczne. Tłum. Andrzej Romaniuk. Warszawa : Fundacja Aletheia
Google Scholar

Nagel Thomas. 2012. Mind and cosmos : why the materialist neo-Darwinian conception of nature is almost certainly false. New York : Oxford University Press
Google Scholar

Nagel Thomas. 1997. What Is It Like to Be a Bat? The nature of consciousness : philosophical debats / edited by Ned Block, Owen
Google Scholar

Flanagan, and Güven Güzeldere. Publisher: [S. l.] : [s. n.]
Google Scholar

Palczewski Wojciech. 2013. „O naturalnej autonomii poznawczej gatunków biologicznych. Kwestia centryzmów w biologii zachowań”. Poznańskie Studia z Filozofii Nauki, 23 (2): 79–88.
Google Scholar

Waal de Frans. 2009. The age of empathy: nature's lessons for a kinder society. New York : Harmony Books
Google Scholar

Waal de Frans S. 2013. Małpy i filozofowie. Skąd pochodzi moralność? Tłum. Bartosz Brożek, Michał Furman. Kraków: Copernicus Center Press
Google Scholar

Waal de Frans. 2014. Bonobo i ateista: w poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych. Tłum. Krzysztof Kornas. Kraków: Copernicus Center Press
Google Scholar

Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska

https://orcid.org/0000-0001-8423-9198

Afiliacja:

Uniwersytet Śląski Polska

Biogram

Dr hab. prof. UŚ, pracownik Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego; antropolog i teoretyk kultury, memetyk. Autorka monografii autorskich (Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku. Wrocław 1991; Moc narrativum. Idee biologii we współczesnym dyskursie humanistycznym. Katowice 2008), oraz wieloautorskich, np. Wilki i ludzie. Małe kompendium wilkologii (Katowice 2014), Ukąszenia, wirusy, memy. Kulturowe obrazy praktyk fizjologicznych (Katowice 2013), Infosfera. Memetyczne koncepcje kultury i komunikacji (Katowice 2009). Redaktor naczelna czasopisma „Teksty z Ulicy. Zeszyt Memetyczny”, redaktor serii naukowej Studia o Kulturze Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, członek Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura, prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (oddział Katowice). Skupiona na ontologii idei i metodologii badań nad ich szerzeniem się w kontekście teorii systemów i nowej biologii, w tym memetyki.

Nr 1 (2015)
Opublikowane: 2016-08-14

ISSN: 2719-2687

eISSN: 2451-3849

10.31261/ZOOPHILOLOGICA

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst

Jak to jest być nietoperzem? Refleksje przy lekturze eseju Thomasa Nagela

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska

Informacje