Biedne zwierzęta patrzą na ludzi. Na marginesach książki Piotra Krupińskiego „Dlaczego gęsi krzyczały?” Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku
Abstrakt
The article presents a reflection on the presence of animals in the Holocaust and in the narratives that
underpinned it. The starting point of this consideration is the book by a Polish literary scholar – Piotr
Krupiński „Why did the Geese Shriek?” Animals and the Holocaust in Polish Literature of the 20th and 21st Century. The author juxtaposes the book with the comic book Maus by Art Spiegelman and the nazi propaganda film The Eternal Jew. The article raises questions about, among others, suffering of animals, a human–animal dualism in the context of the Holocaust, zoomorphism, and controversies over the so called animal holocaust. The author points out that we should remember the human is also an animal, especially at the time of the reflection on the Holocaust, which reveals the issue of „community of death”.
Słowa kluczowe
Holocaust; animals; literature; suffering; community of death; Piotr Krupiński; post-anthropocentrism
Bibliografia
“The Eternal Jew. The Film of a 2000 Year Rat Migration.” In German Propaganda Archive. http://research.calvin.edu/german-propaganda-archive/ewig.htm [access: 31.01.2017].
Almiron, N. “Beyond Anthropocentrism. Critical Animal Studies and the Political Economy of Communication.” The Political Economy of Communication, no. 4(2) (2016).
Baratay, É. Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii. Transl. P. Tarasewicz. Gdańsk, 2014.
Błoński, J. “Biedni Polacy patrzą na getto.” Tygodnik Powszechny, no. 13 (2010). https://www.tygodnikpowszechny.pl/biedni-polacy-patrza-na-getto-136188 [access: 31.01.2017].
Bucholc, M. “Wprowadzenie. O trwałości antropocentryzmu i paradoksach postantropocentrycznych w naukach społecznych.” In Ludzie i zwierzęta. Ed. R. Chymkowski, A. Jaroszuk. Warsaw, 2014.
Dawkins, M.S. “Naukowe podstawy ustaleń, czy zwierzęta są zdolne do cierpienia.” In W obronie zwierząt. Ed. P. Singer. Transl. M. Betley. Warsaw, 2011.
de Waal, F. Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt? Transl. Ł. Lamża. Kraków, 2016.
Grynberg, H. “Ludzie Żydom zgotowali ten los.” In Prawda nieartystyczna, H. Grynberg. Czeladź, 1990.
Hippler, F (dir.). Wieczny Żyd. Germany, 1940.
Krupiński, P. “Dlaczego gęsi krzyczały?” In Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Warsaw, 2016.
Krupiński, P. “Słoń a sprawa literaturoznawców, czyli o zoofilologii słów kilka. Rekonesans.” Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, no. 1 (2015).
MacCormack, P. Posthuman Ethics. Farnham, 2012
Markiewicz, M. “Przekroczyć człowieka. Uwagi o postantropocentrycznym problemie umiejscowienia.” Anthropos?, no. 25 (2015).
Markiewicz, M. “Zapomniane zwierzę. O podmiotach i przedmiotach.” Fragile, no. 2 (32) (2016).
Orwell, G. Folwark zwierzęcy. Transl. B. Zborski. Warsaw, 2014.
Riefenstahl, L. Triumf woli. 1935.
Spiegelman, A. Maus. Opowieść Ocalałego. Transl. P. Bikont. Warsaw, 2016.
Taylor, N. “Anthropomorphism and the animal subject.” In Anthropocentrism. Humans, Animals, Environments. Ed. R. Boddice. Leiden Boston, 2011.
Wolfe, C. Animal Studies, dyscyplinarność i post(humanizm). Transl. K. Krasuska. Teksty Drugie, no. 1/2 (2013).
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-7350-4301
Doktorant w Zakładzie Estetyki i Antropologii Przestrzeni Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, absolwent historii sztuki oraz Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych tej uczelni. Szczególne miejsce w jego zainteresowaniach badawczych zajmują: myśl Markiza de Sade’a, wyzwania postantropocentrycznej wspólnoty, związki etyki i estetyki w perspektywie posthumanizmu oraz filozofia portretu. Uczestnik międzynarodowych seminariów: Human/Inhuman/Post-human prowadzonego przez prof. Rosi Braidotti na Uniwersytecie w Utrechcie i Post-human Aesthetics na Uniwersytecie Aarhus. Członek New Materialism. Networking European Scholarship on ‘How matter comes to matter’ (COST IS1307).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
