Aristajos i Tanatos. Owadzia poetyka Samuela Becketta
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest próba nakreślenia sposobów, za pomocą których Samuel Beckett wiąże śmierć z figurami owadów, stanowiącymi jeden z najbardziej dopracowanych i konsekwentnych tropów zwierzęcych w jego literackim uniwersum. Jak się okazuje, w przeładowanych antropocentryzmem dziełach irlandzkiego pisarza zwierzęta zaskakują czytelnika tym, jak wiele z ich gatunków oraz okazów zamieszkuje jałowe i martwe przestrzenie Becketta. Owady nie stanowią w tej kwestii wyjątku: w światach Becketta spotykamy muchy, pszczoły, szerszenie, osy czy mrówki. Wychodząc od antropocentrycznego odczytania dzieł autora Końcówki przez Alaina Badiou, autor przesiewa tę interpretację przez maszynę antropologiczną Giorgio Agambena oraz posthumanistyczne rozważania Rosi Braidotti. W odróżnieniu od figur ludzkich, które skazane są na niekończącą się agonię pozbawioną wieńczącego ją wydarzenia, owady zostają odczytane jako byty przynależące w pełni do śmierci, sporadycznie przebijające się poprzez jej mur do świata żywych. Podążając za tym rozpoznaniem, autor stara się ukazać powyższą tezę na kilku różnych planach. W artykule zostaje zinterpretowana rola Worma (dosłownie: Robaka) w Nienazywalnym, a także jego niejasny status ontologiczny. W Molloyu zanalizowana zostaje relacja Morana do jego pszczół: obserwacja ich tańca oraz odkrycie ich śmierci oraz zwłok. W końcu, w dalszych częściach artykułu odczytana zostaje fascynująca Becketta logika roju, a także metonimiczne związki owadów z technologią, których tanatyczne aspekty ujawniają intrygujące związki ludzi i nieludzi w dziełach autora Końcówki.
Słowa kluczowe
Samuel Beckett; owady; śmierć; maszyna antropologiczna; abstrakcja
Bibliografia
Agamben Giorgio. 2004. The Open. Man and Animal. Trans. Kevin Attell. Stanford: Stanford University Press.
Anderton Joseph. 2013. “‘Hooves!’: The Equine Presence in Beckett.” In Beckett and Animals, 153–164, ed. Mary Bryden. Cambridge: Cambridge University Press.
Badiou Alain. 1999. Manifesto for Philosophy. Trans. Norman Madarasz. Albany: State University of New York Press.
Badiou Alain. 2001. Ethics. An Essay on the Understanding of Evil. Trans. Peter Hallward. London and New York: Verso.
Badiou Alain. 2003. “The Writing of the Generic,” trans. Nina Power. In On Beckett, 1–36, ed. Nina Power and Alberto Toscano. Manchester: Clinamen Press.
Badiou Alain. 2003. “Tireless Desire,” trans. Nina Power. In On Beckett, 37–78, ed. Nina Power and Alberto Toscano. Manchester: Clinamen Press.
Badiou Alain. 2009. Logics of Worlds. Being and Event, 2. Trans. Alberto Toscano. London, New Delhi, New York and Sydney: Bloomsbury.
Barad Karen. 2007. Meeting Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham and London: Duke University Press.
Barad Karen. 2014. “Diffracting Diffraction: Cutting Together-Apart.” parallax 20 (3) : 168–187.
Beckett Samuel. 1972. “Dante and the Lobster.” In More Pricks Than Kicks. New York: Grove Press.
Beckett Samuel. 1990. All that Fall. In The Complete Dramatic Works. London: Faber and Faber.
Beckett Samuel. 1990. Embers. In The Complete Dramatic Works. London: Faber and Faber.
Beckett Samuel. 1990. Krapp’s Last Tape. In The Complete Dramatic Works. London: Faber and Faber.
Beckett Samuel. 1990. Not I. In The Complete Dramatic Works. London: Faber and Faber.
Beckett Samuel. 1995. “The Expelled.” In The Complete Short Prose, 1929-1989, ed. S. E. Gontarski. New York: Grove Press.
Beckett Samuel. 2009. Molloy. In Three Novels: Molloy, Malone Dies, The Unnamable. New York: Grove Press.
Beckett Samuel. 2009. The Unnamable. In Three Novels: Molloy, Malone Dies, The Unnamable. New York: Grove Press.
Beckett Samuel. 2012. “what is the word.” In The Collected Poems of Samuel Beckett, 228–229, ed. Seán Lawlor, John Pilling. London: Faber and Faber.
Braidotti Rosi. 2002. Metamorphoses. Towards a Materialist Theory of Becoming. Cambridge and Malden: Polity Press.
Braidotti Rosi. 2013. The Posthuman. Cambridge, Malden: Polity Press.
Connor Steven. 1982. “Beckett’s Animals.” Journal of Beckett Studies 8. Not paginated. Accessed 1 July 2018, http://128.186.130.50/jobs/num08/Num8Connor.htm.
Connor Steven. 2006. “Beckett’s Atmospheres.” In Beckett after Beckett, 52–65, ed. S. E. Gontarski, Anthony Uhlmann. Gainsville: University of Florida Press.
Connor Steven. 2014. “Introduction: Beckett’s Finitude.” In Beckett, Modernism and the Material Imagination, 1–12. Cambridge: Cambridge University Press.
Connor Steven. 2014. “Making Flies Mean Something.” In Beckett, Modernism and the Material Imagination, 48–61. Cambridge: Cambridge University Press.
Davies Paul. 2006. “Strange Weather: Beckett from the Perspective of Ecocriticism.” In Beckett after Beckett, 66–78, ed. S. E. Gontarski, Anthony Uhlmann. Gainsville: University of Florida Press.
Derrida Jacques. 1985. “Otobiographies. The Teaching of Nietzsche and the Politics of the Proper Name,” trans. Avital Ronnel. In The Ear of the Other: Otobiography, Transference, Translation, 1–38, trans. Peggy Kamuf. New York: Schocken.
Garrard Greg. 2011. “Endgame: Beckett's ‘Ecological Thought’.” Samuel Beckett Today / Aujourd’hui 23 : 383–397.
Haraway Donna J. 2008. When Species Meet. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
Kisiel Michał. 2017. “‘White World, Not a Sound’. Paternal Spaces in Samuel Beckett’s Embers.” Romanica Silesiana 12, Le père / The Father : 64–74.
Parikka Jussi. 2010. Insect Media. An Archaeology of Animals and Technology. Minneapolis, London: Minnesota University Press.
Saunders Paul. 2011. “Samuel Beckett’s Trilogy and the Ecology of Negation.” Journal of Beckett Studies 20 (1) : 54–77
Steinmann Henrik, Lajos Zombori, eds. 1999. Dictionary of Insect Morphology. Berlin, New York: Walter de Gruyter.
Stewart Paul. 2009. “Sterile Reproduction: Beckett’s Death of the Species and Fictional Regeneration.” In Beckett and Death, 169–187, ed. Steven Barfield, Mathew Feldman, Philip Tew. London: Bloomsbury.
Weller Shane. 2008. “Not Rightly Human.” Samuel Beckett Today / Aujourd’hui 19, Borderless Beckett / Beckett sans frontiers : 211–221.
Weller Shane. 2010. “Adorno’s Notes on The Unnamable.” Journal of Beckett Studies 19 (2) : 179–195.
Uniwersytet Śląski Polska
http://orcid.org/0000-0001-8318-6397
Michał Kisiel jest doktorantem w Instytucie Kultur i Literatur Anglojęzycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Obronił pracę magisterską traktującą o zagadnieniach podmiotu u Alaina Badiou, Jacques’a Derridy i Samuela Becketta. Obecnie pracuje nad pracą doktorską poświęconą nowomaterialistycznym lekturom wybranych dzieł Samuela Becketta oraz Tadeusza Kantora. Ponadto jego zainteresowania badawcze obejmują relacje między filozofią i literaturą, teorie teatralności, ontologiczny zwrot w naukach humanistycznych oraz teorie Antropocenu. Jest członkiem Centrum Gender Studies Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 2015 roku był uczestnikiem seminarium prof. Samuela Webera w ramach The Northwestern University Paris Program in Critical Theory.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
