Kolej linowa na Kasprowy Wierch jako źródło podziałów i perspektywa przyszłego rozwoju turystyki
Abstrakt
Narastające zainteresowanie piśmiennictwem zapomnianego polskiego emigranta Andrzeja Bobkowskiego (1913-1961) spowodowało, że warto przedstawić jego publikację poświęconą niezwykle szybkiej budowie kolei linowej z Zakopanego-Kuźnic na Kasprowy Wierch. Artykuł zatytułowany Napowietrzny „tunel”, ale nie Kellermana! między Europą a Ameryką pod Oceanem Atlantyckim został napisany w 1958 r. dla emigracyjnego radia „Wolna Europa„ w Monachium z okazji 25. rocznicy otwarcia tej kolei wybudowanej w latach 1935-36, a opublikowany w Polsce dopiero w 1987 r. Budowa tej kolei linowej jest wspomniana kilka razy w listach Andrzeja Bobkowskiego do jego stryja Aleksandra Bobkowskiego (1886–1966), który był wice-ministrem komunikacji i inicjatorem budowy i nadzorował ją osobiście. Budowa tej kolei była uważana za „skandal„ i podzieliła naukowców i społeczeństwo na dwa przeciwstawne obozy: jeden za ochroną przyrody w Tatrach, a drugi za budową kolei. Fakt budowy tej kolei był zazwyczaj przedstawiany tylko z punktu widzenia ochrony przyrody, którzy krytykowali to przedsięwzięcie. Dlatego wydaje się, że warto przedstawić argumenty z artykułu A. Bobkowskiego z 1958 r. za budową kolei linowej. A. Bobkowski był w stanie przewidzieć przyszłą tendencję do masowej turystyki i narciarstwa i jej wartości dla rozwoju Zakopanego.
Bibliografia
Bobek Ł.: Raport NIK. Kasprowy Wierch. Zakopane straciło kontrolę nad PKL. „Gazeta Krakowska”, 12.03.2016.
Bobkowski A.: Listy do Aleksandra Bobkowskiego 1940—1961. Podała do druku i oprac. J. Podolska. Warszawa 2013.
Bobkowski A.: Napowietrzny „tunel”, ale nie Kellermana! Oprac. P. Kądziela. „Przegląd Powszechny” 1987, nr 7—8, s. 43—54.
Chlipała B., Hibner J.: Kolejka na Kasprowy Wierch w oczach turystów. [Referat wygłoszony na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Wykorzystanie badań geograficznych w zarządzaniu środowiskiem i planowaniu przestrzennym. Lublin, 28—29 listopada 2013 r.].
Flach J.: O kolejce sprzed pół wieku. Fragmenty tekstu napisanego na 25‑lecie kolejki do druku przygotował Apoloniusz Raj wa. 1961. „Tygodnik Podhalański”, 24.03.2011.
Kapuściński R.: Pismo do Janusza Zaleskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, Głównego Konserwatora Przyrody TPN (Prez/527/2010). Warszawa, 4 marca 2010 r. W: Sprawozdanie z działalności Ligi Ochrony Przyrody w latach 2008—2013. Warszawa2013, zał. 6.
Kolbuszewski J.: Ochrona przyrody a kultura. Wrocław 1992.
Kuraś B.: Plan: odzyskać Kasprowy Wierch. „Gazeta Wyborcza”, 29.12.2015.
Leńkowa A.: Dzieje Ligi Ochrony Przyrody w Polsce. Warszawa 1968.
Osiński P.: Kolejka na Kasprowy Wierch. Najbardziej kontrowersyjna inwestycja w Polsce? http://superbiz.se.pl/wiadomosci‑biz/kolejka‑na‑kasprowy‑wierch‑najbardziej‑kontrowersyjna‑inwestycja‑w‑polsce_878304.html [dostęp: 16.12.2016].
Podolska J.: Wstęp. W: Bobkowski A.: Listy do Aleksandra Bobkowskiego 1940—1961. Warszawa2013, s. 7—30; oraz przypisy do Listy do Aleksandra Bobkowskiego 1940—1961. przedruki: [Z notą S.A. Kowalczyka]. „Regiony” 1991, nr 3, s. 139—145; Bobkowski A.:Szkice i opowiadania. Warszawa 1994, s. 72—82, fragment ogłosiła „Gazeta Wyborcza”, 15/16.12.2007, nr 293, s. 18; Bobkowski A.: Napowietrzny „tunel”, ale nie Kellermana!W: Ikkos i Sotion oraz inne szkice. Zebrał i oprac. P. Kądziela. Warszawa 2009, s. 187—202;
Bobkowski A.: Aneks Napowietrzny „tunel”, ale nie Kellermana! W: Listy do Aleksandra Bobkowskiego 1940—1961. Podała do druku i oprac. J. Podolska. Warszawa 2013.
Ptak J.: Z kart historii kolejki linowej na Kasprowy Wierch. Tatry na starej fotografii. 2010.
http://www.jacekptak.nazwa.pl/kasprowy.html [dostęp: 5.11.2013].
Raabe E.: Kolejki linowe. Warszawa 1936.
Radecki W.: Zarys historii prawnej ochrony przyrody w Polsce. W: Prawne formy ochrony przyrody. Red. J. Sommer. Warszawa 1990.
Skawiński P.: Pismo do Janusza Zaleskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, Głównego Konserwatora Przyrody TPN (Znak Spr.D_06.03.10). Zakopane, 9 marca 2010 r. W: Sprawozdanie z działalności Ligi Ochrony Przyrody w latach 2008—2013. Warszawa 2013, zał. 7.
Symonides E.: Ochrona przyrody. Warszawa 2007.
Szatkowski W.: Aleksander Bobkowski „Bob” — twórca kolejki na Kasprowy Wierch, 8 lipiec 2009 r. http://www.naszkasprowy.pl/ [dostęp: 1.12.2013].
Szatkowski W.: Hej kolejka, kolejka… rzecz o powstaniu i początkach kolejki na Kasprowy Wierch, 7 luty 2008 r. http://www.naszkasprowy.pl/ [dostęp: 21.11.2013].
Szkatulski H.: Ucywilizować Tatry — próba oceny działalności Bobkowskiego. http://natatry.pl/artykuly/ucywilizowa%C4%87‑tatry[dostęp: 1.12.2013].
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
