Rytualizacja pracy i życia codziennego. Doświadczenia Jana Szczepańskiego a specyfika nowych form życia społecznego

Danuta Walczak-Duraj

doi:10.31261/GSS_SN.2021.12.11

Published: 2021-12-31

Vol. 12 (2021)

The ritualization of work and everyday life. Jan Szczepański’s experiences and the specificity of new forms of social life

Danuta Walczak-Duraj

Section: Articles

https://doi.org/10.31261/GSS_SN.2021.12.11

Abstract

The main goal of the study is an attempt to show that rites, regardless of what areas of social life they concern, always occur in an interactive and axionormative context. They are universal in nature, but their content and manner of manifestation in individual and group behavior are changing. Attempts were made to demonstrate this from the perspective of Jan Szczepański’s childhood and his youth experiences, related not only to work but also to selected aspects of everyday life. A broad, processual understanding of the rite (ritualisation process) was adopted as a set of individual and group behaviors based on common beliefs and values, both practical and expressive. Efforts were made to demonstrate the basic types and functions of rites, especially contained in the practices of organizational culture, so distant from the practices related to the work performed by Szczepański on the farm of his parents. The analysis made it possible to show how much the work and everyday life of the adolescent Szczepański was framed by sacred rites creating a coherent, predictable and transcendent image of the world and people.

Keywords:

rite , ritualisation , types of rites , work , organizational culture , values , everyday life

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Walczak-Duraj, D. (2021). The ritualization of work and everyday life. Jan Szczepański’s experiences and the specificity of new forms of social life. Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa, 12, 205–230. https://doi.org/10.31261/GSS_SN.2021.12.11

Cited by / Share

References

Beck U., 2000: The Brave New World of Work. Cambridge: Cambridge Polity Press.
Google Scholar

Becker H., Barnes H.E., 1964: Rozwój myśli społecznej od wiedzy ludowej do socjologii. Historia i interpretacja ludzkich pojęć o współżyciu ludzi. Cz. 1. Przeł. J. Szacki. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Betlej A., 2019: Społeczeństwo sieciowe. Potencjały zmian i ambiwalentne efekty. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Boltanski L., Thevenot L., 1983: Finding One’s Way in Social Space. A Study Based on Games. “Social Science Information”, Vol. 22, s. 631—680.
Google Scholar

Ciołek T.M., Olędzki J., Zadrożyńska A., 1976: Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Copik I., 2013: Genius loci jako figura antropologiczna — transformacje znaczeniowe, konteksty interpretacyjne. „Transformacje”, nr 1—2(76—77), s. 92—108.
Google Scholar

Cossette P., 2004: L’organization. Une perspective cognitiviste. Québec: Presses de l’Université Laval.
Google Scholar

Danaher J., 2019: Automation and Utopia. Human Flourishing in a World Without Work. Harvard: Harvard University Press.
Google Scholar

Douglas M., 2007: Czystość i zmaza. Przeł. M. Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Drozdowicz J., 2009: Symbole w działaniu. Akademickie konteksty nurtu symbolicznego w antropologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Dziadzia B., 2016: „Korzeniami wrosłem w ziemię” i przemiany ponowoczesnej lokalności. W: W kręgu myśli profesora Jana Szczepańskiego. T. II. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Oficyna Drukarsko-Wydawnicza Akant, s. 75— 83.
Google Scholar

Eliade M., 1959: Methodological Remarks on the Study of Religions Symbolism. W: The History of Religions. Eds. M. Eliade, J.M. Kitagava. Chicago: University Chicago Press, s. 86—107.
Google Scholar

Eller J.D., 2012: Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy. Przeł. A. Gąsior-Niemiec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Gennep A., van, 2006: Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Przeł. B. Biały. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Gesteland R.R., 2000: Różnice kulturowe a zachowania w biznesie. Przeł. H. Malarecka-Simbierowicz. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.
Google Scholar

Gherardi S., 2012: How to Conduct a Practice-based Study: Problems and Methods. Cheltenham: Edward Elgar.
Google Scholar

Graeber D., 2019: Bullshit Jobs: A Theory. London: Penguin Books Ltd.
Google Scholar

Granovetter M.S., 1985: Economic Action and Social Structure. The Problem of Embeddedness. “American Journal of Sociology”, Vol. 91, s. 481—510.
Google Scholar

Granovetter M.S., 1990: The Old and the New Economic Sociology: A History and an Agenda. W: Beyond the Marketplace: Rethinking Economy and Society. Eds. R.O. Friedland, A.F. Robertson. New York: Walter de Gruytner Inc., s. 85—102.
Google Scholar

Hałas E., 2001: Symbole w interakcji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Jan Paweł II, 1981: Laborem exercens. Vaticana: Libreria Editrice.
Google Scholar

Jaskulska S., 2013: Rytuał przejścia jako kategoria analityczna. Przyczynek do dyskusji nad badaniem rytualnego oblicza rzeczywistości szkolnej. „Studia Edukacyjne”, nr 26, s. 79—97.
Google Scholar

Kadłubiec D., 2018: Profesor Jan Szczepański — też trochę osobiście. W: Spotkania filozoficzno-socjologiczne na pograniczu w ramach Polsko-Czeskiej Wolnej Szkoły Nauk Filozoficznych i Społecznych im. Profesora Jana Szczepańskiego. Red. A. Kasperek, H. Böhm. Cieszyn—Katowice: Polska Akademia Nauk Odział w Katowicach, Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”. TRANSCARPATHICA, t. VI, s. 11—15.
Google Scholar

Kłoskowska A., 1964: Kultura masowa — krytyka i obrona. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kohn M.L., Schooler C., 1986: Praca a osobowość. Studium współzależności. Przeł. i oprac. B.W. Mach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konecki K., 1992: W japońskiej fabryce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Maisonneuve J., 1995: Rytuały dawne i współczesne. Przeł. M. Mroczek. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Merton R.K., 2002: Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Przeł. J. Wertenstein-Żuławski, E. Morawska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Polanyi K., 2010: Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów. Przeł. M. Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Porter A.L.,1997: Zmiany w zatrudnieniu, czyli „odtrudnienie”. W: Problemy społeczeństwa informacyjnego. Elementy analizy, ewaluacji i prognozy. Red. L.W. Zacher. Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa, s. 172—183.
Google Scholar

Rancew-Sikora D., Woroniecka G., Obracht-Prondzyński C., red., 2009: Kreacje i nostalgie. Antropologiczne spojrzenie na tradycje w nowoczesnych kontekstach. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Google Scholar

Rohlen T., 1986: Spiritual Education in Japanese Bank. W: Japanese Culture and Behavior. Eds. T.S. Lebra, W.P. Lebra. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 307—335.
Google Scholar

Rusek H., 2014: „Inny” Śląsk — południowe rubieże województwa śląskiego. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”. T. 5. Red. E. Budzyńska, s. 42—57.
Google Scholar

Schein E.H., 1985: Organizational Culture and Leadership. San Francisco: Jossey, Bass Publishers.
Google Scholar

Sikorski C.,1986: Sztuka kierowania. Szkice o kulturze organizacyjnej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Centralnych Związków Zawodowych.
Google Scholar

Sołdra-Gwiżdż T., 2017: Socjologiczny ogląd Śląska w ujęciu Jana Szczepańskiego. W: W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego. T. III. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Wydawnictwo Arka, s. 85—100.
Google Scholar

Szczepański J., 1935: Socjologiczne problemy Śląska. „Zaranie Śląskie”, z. 2, s. 73—94.
Google Scholar

Szczepański J., 1970: Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Szczepański J., 1978: Sprawy ludzkie. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Szczepański J., 2003: Korzeniami wrosłem w ziemię. Wydano z okazji Jubileuszu 90. urodzin Profesora Jana Szczepańskiego. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Google Scholar

Szczepański J., 2009: Dzienniki z lat 1935—1945. Przepisał, opracował i wstępem opatrzył D. Kadłubiec. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Google Scholar

Szczepański J., 2013: Dzienniki z lat 1945—1968. Opracował, wstępem i przypisami opatrzył D. Kadłubiec. Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Google Scholar

Świątkiewicz W., 2016: O elementarnych pojęciach socjologii czyli poukładanym społeczeństwie. W: W kręgu myśli profesora Jana Szczepańskiego. T. II. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Oficyna Drukarsko-Wydawnicza Akant, s. 43—48.
Google Scholar

Świątkiewicz W., red., 1993: Społeczne problemy Górnego Śląska we współczesnych badaniach socjologicznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Trice H., Beyer J., 1985: Using Six Organizational Rites to Change Culture. W: Gaining Control of Corporate Culture. Ed. R. Kilmann et al. San Francisco—London: Jossey, Bass Publishers, s. 367—389.
Google Scholar

Turner B.A., 1971: Exploring the Industrial Subculture. London: The Macmilland Press Ltd.
Google Scholar

Turner V.W., 1974: The Ritual Process: Structure and Anti-Structure. Harmondsworth: Penquin Book.
Google Scholar

Turner V.W., 2010: Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Przeł. E. Dżurak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Walczak-Duraj D., 2016: Niepewność i ryzyko jako główne ramy interpretacyjne współczesnych społeczeństw. „Humanizacja Pracy”, r. 49, nr 1, s. 9—21.
Google Scholar

Walczak-Duraj D., 2017a: Proces wykorzeniania z pracy w perspektywie społeczeństwa ponowoczesnego. W: W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego. T. III. Red. D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek. Cieszyn: Wydawnictwo Arka, s. 59—70.
Google Scholar

Walczak-Duraj D., 2017b: Wartości etyczne w kulturze zarządzania organizacją. „Humanizacja Pracy”, r. 50, nr 3, s. 9—26.
Google Scholar

Walczak-Duraj D., 2019: Praca a nowe technologie. W kierunku transgresji etycznej i pracy nieodpłatnej w gospodarce cyfrowej. „Przegląd Socjologiczny”, nr 3, s. 71—94.
Google Scholar

Westman C.N., 2011: Contemporary Studies of Ritual in Anthropology and Related Disciplines. “Reviews in Anthropology”, Vol. 40, s. 210—231.
Google Scholar

Woś R., 2020: Czyści, że aż strach. Wywiad przeprowadzony z Johnem Danaherem. „Tygodnik Powszechny”, nr 35, s. 26—29.
Google Scholar

Zacher L., 2013: Transformacje świata i ludzi (próba rozpoznania i interpretacji). „Transformacje”, nr 1—2(76—77), s. 2—17.
Google Scholar

Zbiegień-Maciąg L., 1999: Kultura w organizacji. Identyfikacja kultury znanych firm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Zimoń H., 1997: Badania nad rytuałami i pojęcie rytuału. „Collectanea Theologica”, t. 67, nr 3, s. 183—190.
Google Scholar

Znaniecki F., 1936: Social Actions. New York: Farrar & Rinehart, Inc.
Google Scholar

Zukin S., Dimaggio P., 1990: Structures of Capital: The Social Organization of the Economy. New York: Cambridge University Press.
Google Scholar

Vol. 12 (2021)
Published: 2021-12-31

eISSN: 2353-9658

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit