Umiejętność analizy fonemowej dzieci z alkoholowym zespołem płodowym
Abstract
A woman who drinks alcohol while being pregnant puts her child at risk of numerous birth defects that can negatively affect a child’s cognition, physical growth and behaviour. It is called Fetal Alcohol Syndrome – FAS. Among all these dysfunctions, hearing problems might occur, including the disorders of phonematic hearing and phonematic analysis which result in improper executive functioning. The deficits in executive functioning can lead to real-life implications. According to studies, the children’s ability to operate phonemes should develop with age. Approximately sixty per cent of six-year-old children and almost all ten-year-old children successfully perform phoneme analysis. Undoubtedly, this ability is strongly connected with reading and writing, that is, the basic skills for school children. However, studies on FAS children show that only twenty per cent of sixyear- olds and fifty per cent of ten-year-olds can manage the task of phoneme operations. It is a natural consequence of the problems with memorising sounds and the linear order of words. This failure in developing the skill of phoneme analysis in children leads to dysfunctions in reading and writing.
References
Aase, J.M. (1998). Kliniczne rozpoznawanie alkoholowego zespołu płodowego (FAS). Trudności w wykrywaniu i diagnostyce. W: M. Ślósarska (red.), Uszkodzenia płodu wywołane alkoholem. Alkohol a zdrowie (s. 1–11). Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Bogdanowicz, M. (1985). Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Carr, J.L., Agnihotri, S., & Keightley, M. (2010). Sensory Processing and Adaptive Behavior Deficits of Children Across the Fetal Alcohol Spectrum Disorder Continuum. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 34(6), 1022–1032.
Cone-Wesson, B. (2005). Prenatal alcohol and cocaine exposure: Influences on cognition, speech, language, and hearing. Journal of Communication Disorders, 38, 279–302.
Dłuska, M. (1986). Fonetyka polska. Artykulacje głosek polskich. Warszawa: PWN.
Domagała, A., & Mirecka, U. (2012). Słuch mowny. Klasyfikacja zjawisk. W: S. Grabias, & M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy (s. 129–164). Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grabias, S., Kurkowski, Z.M., & Woźniak, T. (2002). Logopedyczny Test Przesiewowy dla Dzieci w Wieku Szkolnym. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, Polskie Towarzystwo Logopedyczne.
Gray, D.D. (2010). Adopcja i przywiązanie. Praktyczny poradnik dla rodziców (M. Lipińska, M. Kowalska, & S. Kot, tłum.). Sopot: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne.
Jadczak-Szumiło, T. (2009). Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD. Studium przypadku. Warszawa: Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA.
Jakobson, R., & Halle, M. (1964). Podstawy języka (L. Zawadowski, tłum. i oprac.). Wrocław: Ossolineum.
Klecka, M., & Janas-Kozik, M. (2009). Dziecko z FASD. Rozpoznania różnicowe i podstawy terapii. Warszawa: Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA.
Klimkowski, M. (1976). O mechanizmach słuchu fonematycznego i problemie analizy i syntezy słuchowej. Studia Logopaedica (s. 75–86). Materiały ogólnopolskiego sympozjum, 5–7 IX 1974, 27–28 V 1975. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii.
Kornas-Biela, D. (2011). Okres prenatalny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 147–171). Warszawa: PWN.
Krakowiak, M. (2019). Opóźnienie rozwoju mowy u dzieci z alkoholowym zespołem płodowym. Niepublikowana rozprawa doktorska. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii.
Krasowicz-Kupis, G. (1999). Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9-letnich. Lublin: Wydaw. Marii Curie-Skłodowskiej.
Krasowicz-Kupis, G. (2004). Rozwój świadomości językowej dziecka. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kwarciak, B. (1995). Początki i podstawowe mechanizmy świadomości metajęzykowej. Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Laskowski, R. (1994). Fonem; Głoska. W: S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia Języka Polskiego. Wrocław: Ossolineum.
Laskowski, R. (1999). Fonem; Głoska; Opozycja fonologiczna. W: K. Polański (red.), Encyklopedia Językoznawstwa Ogólnego. Wrocław: Ossolineum 1999.
Lipowska, M. (2001). Profil rozwoju kompetencji fonologicznej dzieci w wieku przedszkolnym. Kraków: Impuls.
Liszcz, K. (2011). Dziecko z FAS w domu i w szkole. Kraków: Wydaw. Rubikon.
Łobacz, P. (1996). Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne. Warszawa: Energeia.
Łobacz, P. (1997). Nabywanie systemu fonologicznego a świadomość fonologiczna dzieci. W: H. Mierzejewska, & M. Przybysz-Piwkowa (oprac.), Rozwój poznawczy i rozwój językowy dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej. Diagnozowanie i postępowanie usprawniające (s. 26–40). Warszawa: Wydaw. DiG.
Maurer, A. (2003). Świadomość fonologiczna a automatyzacja w nauce czytania i pisania – przegląd literatury obcojęzycznej. W: B. Kaja (red.), Diagnoza dysleksji (s. 55–69). Bydgoszcz: Wydaw. AB.
Milewski, S. (1999). Lingwistyczne i dydaktyczne aspekty analizy fonemowej. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Muralidharan, P., Sarmah, S., Zhou, F.C., & Marrs, J.A. (2013). Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD) Associated Neural Defects: Complex Mechanisms and Potential Therapeutic Targets. Brain Sciences, 3, 964–991.
Paley, B., & O’Connor, M.J. (2011). Behavioral Interventions for Children and Adolescents With Fetal Alcohol Spectrum Disorders. Alcohol Research & Health, 34(1), 64–75.
Pawłowska-Jaroń, H. (2011). Sfery zaburzonego rozwoju u dzieci z FASD. W: M. Michalik (red.), Biologiczne uwarunkowania rozwoju zaburzeń mowy (s. 123–139). „Nowa Logopedia”, t. 2. Kraków: Collegium Columbinum.
Przybyla, O. (2013a). Analiza dźwiękowej realizacji mowy w antropomotorycznej w perspektywie opisu. Forum Logopedyczne, 21, 63–79.
Przybyla, O. (2013b). O kinestezji, praksji oralnej i koordynacji w perspektywie integrującej. W: J. Panasiuk, & T. Woźniak (red.), Język-człowiek-społeczeństwo (s. 791–811). Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Przybyla, O. (2015). Motoryczne zdolności koordynacyjne w świetle badań nad mową. W: K. Kaczorowska-Bray, & S. Milewski (red.), Metodologia badań logopedycznych (s. 322–363). Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Rocławski, B. (1984). Palatalność. Teoria i praktyka. Gdańsk: Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego.
Rocławski, B. (1985). Słuch fonemowy (fonologiczny) i fonetyczny. Synteza i analiza jednostek złożonych języka. Gdańskie Zeszyty Humanistyczne, 28, 131–161.
Rocławski, B. (1986). Zarys fonologii, fonetyki, fonotaktyki i fonostatystyki współczesnego języka polskiego. Gdańsk: Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego.
Sawicka, I., & Dukiewicz, L. (1995). Gramatyka współczesnego języka polskiego – fonetyka i fonologia. Kraków: Wydaw. Instytutu Języka Polskiego PAN.
Stephen, J.M., Kodituwakku, P.W., Kodituwakku, E.L. et al. (2012). Delays in Auditory Processing Identified in Preschool Children with FASD. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 36(10), 1720–1727.
Styczek, I. (1982). Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Wydział Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Poland
https://orcid.org/0000-0002-6404-0832
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.