Modernistyczna obsceniczność w przekładzie: ukraińskie i rosyjskie tłumaczenia Kochanka Lady Chatterley D.H. Lawrence’a u schyłku ZSRR
Abstrakt
The paper focuses on Ukrainian and Russian translations of Lady Chatterley’s Lover by D. H. Lawrence, published in 1989 and 1990. The framework for the analysis is provided by Loren Glass’s idea of a significant role of obscene vocabulary in the aesthetics of the twentieth-century Anglo-American literary modernism. The comparison of the two translations shows significant differences in the translators’ approaches to rendering Lawrence’s sexual-based language.
Słowa kluczowe
D. H. Lawrence; modernizm; słownictwo obsceniczne; tabu; tłumaczenie
Bibliografia
Antonič B.-Ì., 1990: Mistec’ pristrastì. „Vsesvìt”, nr 2, s. 133.
Bell M., 2001: Lawrence and modernism. W: A. Ferninogh, ed.: The Cambridge Companion to D. H. Lawrence. Cambridge, New York, Cambridge University Press, s. 179—196.
Boânovs’ka Ì., 1989: Pošuk pervinnoï sutì žittâ. „Vsesvìt”, nr 12, s. 4—5.
Dal’ V., 1881: Tolkovyj slovar’ živago velikoruskago âzyka. Tom’ vtoroj. I—O. Sankt-Peterburg, Moskva, Sjemen.
De Grazia E., 1992: Girls Lean Back Everywhere. New York, Random House.
Dmitrienko G., 2019: Redefining Translation Spaces in the Soviet Union: From Revisionist Policies to a Conformist Translation Theory. „Traduction, terminologie, rédaction”, t. 32, nr 1, s. 205—229.
Garcarz M., 2006: Wulgaryzmy a przekład, czyli życie wulgaryzmów od oryginału do przekładu. „Acta Universitatis Lodziensis. Linguistica Rossica”, nr 2, s. 159—173.
Glass L. D., 2006: Redeeming Value: Obscenity and Anglo-American Modernism. „Critical Inquiry”, t. 32, nr 2, s. 341—361.
Glass L. D., 2007: #$%^&*!?: Modernism and Dirty Words. „Modernism / Modernity”, t. 14, nr 2, s. 209—223.
Gorâeva T., 2009: Političeskaâ cenzura v SSSR. 1917—1991 gg. Moskva, Rossijskaâ političeskaâ ènciklopediâ.
Grinčenko B. D., 1925: Slovar’ ukrainskogo âzyka. Kiïv, Deržavne vidavnictvo Ukraïni.
Karpent’êr A., 1989: „Kohanec’ ledì Čatterlej”, per. z ìsp. „Vsesvìt”, nr 8, s. 102.
Kuznecov S. A., 2000: Bol’šoj tolkovyj slovar’ russkogo âzyka. Sankt-Peterburg, „Norint”.
Lawrence D. H., 1981: Lady Chatterley’s Lover. London, Heinemann.
Leŝenko T., 1991: Dolgoe buduŝee: Vospominaniâ. Moskva, Sovetskij pisatel’.
Lorens D., 1932: Lûbovnik ledi Čatterlej. T. Leŝenko, per. Berlin, Petropolis.
Lourens D. G., 1989: Pornografiâ i nepristojnosti. Û. Komov, per. „Inostrannaâ literatura”, nr 5, s. 232—236.
Lourens D. G., 1989—1990: Kohanec’ ledì Čatterlej. S. Pavličko, per. „Vsesvìt”, nr 12 (1989), s. 2—46; nr 1 (1990), s. 56—129; nr 2 (1990), s. 72—121.
Lourens D. G., 1990: Lûbovnik ledi Čatterli. I. Bagrov, M. Litvinova, per. „Inostrannaâ literatura”, nr 9, s. 5—72; nr 10, s. 58—125; nr 11, s. 128—185.
Lourens D. G., 1999: Kohanec’ Ledì Čatterlej. S. Pavličko, per. Kiïv, Osnovi.
Lourens D. G., 2011: Lûbovnik ledi Čatterli. I. Bagrov, M. Litvinova, per. Moskva, Èksmo.
Mehl D., Jansohn Ch., 2007: Timeline: European Reception of D. H. Lawrence. W: Ch. Jansohn, D. Mehl, eds.: The Reception of D. H. Lawrence in Europe. London, Continuum, s. xxi—xliii.
Mikitenko O., Gamalìj G., ukl., 2004: Žurnal ìnozemnoï lìteraturi „Vsesvìt” u XX storìččì (1925—2000): Bìblìografìčnij pokažčik zmìstu. Kiïv, Vidavničij dìm „Vsesvìt”.
Mirskij D., 1934: Intellidžentsia. Moskva, Sovetskaâ literatura.
Możejko E., 1994: Modernizm literacki: niejasność terminu i dychotomia kierunku. „Teksty Drugie”, nr 5—6, s. 26—45.
Parkes A., 1996: Modernism and the Theatre of Censorship. New York, Oxford University Press.
Pease A., 2000: Modernism, Mass Culture, and the Aesthetics of Obscenity. Cambridge, Cambridge University Press.
Prohorov A. M., red., 1979: Sovetskij ènciklopedičeskij slovar’. Moskva, Sovetskaâ ènciklopediâ.
Reinhold N., 2007: Russian Culture and the Work of D. H. Lawrence: An Eighty-year Long Appropriation. W: Ch. Jansohn, D. Mehl, eds.: The Reception of D. H. Lawrence in Europe. London, Continuum, s. 187—197.
Riabczuk M., 2020: Re: Esej. [Wiadomość e-mail do: Andrij Saweneć, 3 kwietnia 2021 roku. Korespondencja osobista].
Rolph C. H., ed., 1961: The Trial of Lady Chatterley. London, Penguin Books.
Skudrzykowa A., Urban K., 2000: Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego—Warszawa, Spółka Wydawniczo-Księgarska.
Solomon W., 2017: On Shock Therapy: Modernist Aesthetics and American Underground Film. „Screen Bodies”, t. 2, nr 1, s. 69—88.
Stapleton K., 2003: Gender and Swearing: A Community Practice. „Women and Language”, t. 26, nr 2, s. 22—33.
Timofeev L. I., Turaev S. V., sost., 1974: Slovar’ literaturovedčeskih terminov. Moskva, Prosveŝenie.
Toporov V., 2020: Zapretnyj plod slaŝe. W: Idem: O zapadnoj literature. [S.l.], „Izdatel’stvo K. Tublina”, s. 108—114.
Trudgill P., 2000: Sociolinguistics: An Introduction to Language and Society. 4th ed. London, Penguin Books.
Veller M., 2007: NE Nožik NE Sereži NE Dovlatova. Moskva, Izdatel’stvo „AST”.
Volynskaâ A., 2017: Modernizm kak sovetskij antikanon: literaturnye debaty 1960—1970-h godov. „Logos”, t. 27, nr 6, s. 173—202.
Wardhaugh R., 2006: An Introduction to Sociolinguistics. 5th ed. [S.l.], Blackwell Publishing.
Witt S., 2013: Arts of Accommodation: The First All-Union Conference of Translators, Moscow, 1936, and the Ideologisation of Norms. W: L. Burnett, E. Lego, eds.: The Art of Accommodation. Literary Translation in Russia. Bern, Peter Lang AG, s. 141—184.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska
https://orcid.org/0000-0003-2378-3688
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
