Gnój Wojciecha Kuczoka w chorwackim i serbskim przekładzie, czyli o dwóch strategiach tłumaczenia gwary śląskiej
Abstrakt
This article deals with the Croatian and Serbian translation of the Silesian dialect, which appears in Wojciech Kuczok’s novel Gnój. The analysis includes the dialect stylization present in the source text, as well as the strategies and techniques used for its translations. The various translation solutions used by the translators also were compared and evaluated.
Słowa kluczowe
dialect translation; stylization; idiostyle; Polish language; Croatian language; Serbian language
Bibliografia
Adamczyk-Garbowska M., 1988: Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław, Ossolineum.
Bachtin M., 1970: Epos a powieść (o metodologii badania powieści). J. Baluch, tłum. „Pamiętnik Literacki”, t. 61, z. 3, s. 203—230.
Berezowski L., 1997: Dialect in Translation. Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Berman A., 2009: Przekład jako doświadczenie obcego. U. Hrehorowicz, tłum. W: P. Bukowski, M. Heydel, red.: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków, Znak.
Dębska K., 2012: Tekst polifoniczny jako przedmiot tłumaczenia literackiego. Warszawa, Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego.
Dubisz S., 1986: Stylizacja gwarowa w polskiej prozie trzydziestolecia powojennego (nurt ludowy w latach 1945—1975). Wrocław, Ossolineum.
Dubisz S., 1996: O stylizacji językowej. „Język Artystyczny”, nr 10, s. 11—23.
Hejwowski K., 2015: Iluzja przekładu. Katowice, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych.
Ivir V., 1987: Procedures and Strategies for the Translation of Culture. „Indian Journal of Applied Linguistics”, t. 13 (2), s. 35—46.
Katnić-Bakaršić M., 2007: Stilistika. Sarajevo, Ljiljan.
Klemensiewicz Z., 1961: Jak charakteryzować język osobniczy? W: Z. Klemensiewicz: W kręgu języka artystycznego i literackiego. Warszawa, PWN, s. 204—214.
Košutić-Brozović N., 1972: O problemu prevođenja s dijalekata. „Croatica: časopis za hrvatski jezik, književnost i kulturu”, vol. 3 (3), s. 97—106.
Lemp E., [online]: Wojciech Kuczok. Dostępne w Internecie: https://instytutksiazki.pl/literatura,8,indeks-autorow,26,wojciech-kuczok,111.html?filter=K [dostęp: 20.12.2021].
Lewicki R., 1986: Przekład wobec zjawisk podstandardowych. Na materiale polskich przekładów współczesnej prozy rosyjskiej. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Lewicki R., 2000: Obcość w odbiorze przekładu. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Lewicki R., 2017: Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Pavlović N., 2015: Uvod u teorije prevođenja. Zagreb, Leykam.
Przybyłka A., 2018: Przywileje socjalne związane z pracą w górnictwie. „Studia Ekonomiczne. Zeszyty naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 353, s. 48—58.
Simeon R., 1969: Enciklopedijski rječnik lingvističkih naziva. Zagreb, Matica hrvatska.
Sławiński J., red., 1976: Słownik terminów literackich. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk, Ossolineum.
Wilkoń A., 1999: Problemy stylizacji językowej w literaturze. W: A. Wilkoń: Język artystyczny. Studia i szkice. Katowice, „Śląsk”, s. 91—114.
Wilkoń A., 2000: Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Winiarska I., [online]: Cechy językowe dialektu śląskiego. W: H. Karaś, red.: Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe. Dostępne w Internecie: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-slaski&l3=dialekt-slaski-charakterystyka [dostęp: 13.12.2021].
Witosz B., 2009: Dyskurs i stylistyka. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wyderka B., 2017: O stylizacji gwarowej dyskusyjnie (na materiale wybranych utworów współczesnej prozy polskiej). „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 64, s. 333—351.
Wyderka B., 2019: Ogólnopolska kariera śląskiego wulgaryzmu. „Gwary Dziś”, z. 11, s. 153—162.
Wyderka B., 2020: Gwara w twórczości nowej fali prozaików śląskich: Wojciech Kuczok i Szczepan Twardoch. „Stylistyka”, t. 25, s. 409—427.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008: Wykłady ze stylistyki. Warszawa, PWN.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-7886-7566
PAULINA PYCIA-KOŠĆAK | dr nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na: językoznawstwie kontrastywnym, szczególnie chorwacko-polskim, socjolingwistyce, a także ekwiwalencji przekładowej i glottodydaktyce. Autorka monografii pt. Płeć a język (na materiale współczesnego języka polskiego i chorwackiego), powstałej na podstawie rozprawy doktorskiej (2011), i ponad 30 artykułów naukowych. Współredaktorka dwóch tomów zbiorowych o Chorwacji lat siedemdziesiątych (2010) i osiemdziesiątych (2011) oraz tomu pokonferencyjnego Periferno u hrvatskom jeziku, kulturi i društvu (2021).
Uniwersytet w Zagrzebiu Chorwacja
https://orcid.org/0000-0002-8303-3056
NIKOLA KOŠĆAK | doc. dr hab. w Katedrze Stylistyki Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Zagrzebiu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na: stylistyce prozy narracyjnej, współczesnej chorwackiej prozie narracyjnej, żargonie i slangu, języku potocznym, grafostylistyce i teorii stylu. Autor książki Šrajbenzi spiku? Stilovi hrvatske žargonske i žargonizirane proze 1990-ih i 2000-ih (2018)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
