Prowokacja czy metoda? O przekładzie literackim na język nierodzimy na tle poezji semantycznej Stefana Themersona / Provocation or Method? On Literary Translation into a Non-native Language against the Backdrop of Stefan Themerson’s Semantic Poetry
Abstrakt
This article attempts to give literary translations into non-native languages not only permission and acceptance but justification and theoretical legitimacy. While referring to Stefan Themerson’s postulates of semantic poetry, it explores his philosophy of language to focus on the possible independence of the translator.
Słowa kluczowe
translation into non-native language; directionality; direction of translation; semantic poetry; translator studies
Bibliografia
Baker M., Malmkjær K., eds., 2001: Routledge Encyclopedie of Translation Studies. London—New York, Psychology Press.
Budzik J., 2013: Zadomowieni i wyobcowani. O sytuacji pisarzy polskich w Kanadzie. Kraków, Wydawnictwo UJ.
Chesterman A., 2009: The Name and Nature of Translator Studies. „Hermes: Journal of Language and Communication Studies”, no. 42, s. 13—22.
Cockiewicz W., 2013: Jak uporządkować terminologiczny chaos w glottodydaktyce i po co? „LingVaria: półrocznik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 1 (8), s. 201—213.
Franczak J., 2007: Błogosławieństwo Babel. „Ha!art”, nr 26, s. 7—11.
Frank S., 2008: Migration and Literature. Günter Grass, Milan Kundera, Salman Rushdie, and Jan Kjærstad. New York, Plagrave Macmillan.
Giżycki M., 1987: O poezji semantycznej Stefana Themersona. „Literatura na Świecie”, nr 7, s. 372—379.
Heller-Roazen D., 2012: Echolalie. O zapominaniu języka. B. Brzezicka, tłum. Gdańsk, Słowo / Obraz Terytoria.
Heydel M., 2009: Zwrot kulturowy w badaniach nad przekładem. „Teksty Drugie”, nr 6, s. 21—33.
Kamwamgamalu N., 2013: Bi- / Multilingualism in Southern Africa. W: K.T. Bhatia, W.C. Ritchie, eds.: The Handbook of Bilingualism. Chichester, John Wiley and Sons, s. 725—741.
Kościuczuk T., 2016: L2 Translation: to Teach or to Discourage? „Journal of Translator Education and Translation Studies”, no. 1, s. 4—22.
Kraskowska E., 1989: Twórczość Stefana Themersona: dwujęzyczność a literatura. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kristof A., 2005: Analfabetka. A. Żuk, tłum. Warszawa, Noir sur Blanc.
Kristof A., 2014: The Illiterate. N. Bogin, trans. London, CB Editions.
Ladmiral J.-R., 1979: Traduire: Théoremes pour la traduction. Paris. Payot.
Miodunka W., 2013: O definiowaniu języków ojczystego i obcego oraz o „terminologicznym chaosie” w glottodydaktyce — polemicznie. „LingVaria: półrocznik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 2 (16), s. 275—283.
Newmark P., 1988: A Textbook of Translation. New York, Prentice Hall.
Pokorn N.K., 2005: Challenging the Traditional Axioms. Translation into a Non-mother Tongue. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins Publishing Company.
Sady M., 2014: Poezja semantyczna Stefana Themersona. „Konteksty”, nr 2 (305), s. 62—67.
Themerson S., 1987: Wstęp do poezji semantycznej. A. Taborska, M. Giżycki, tłum. „Literatura na Świecie”, nr 7, s. 330—341.
Themerson S., 1965: Nim ukaże się książka. „Współczesność”, nr 17, s. 3.
Themerson S., 1980: Bayamus. W: Generał Piesc i inne opowiadania. Warszawa, Czytelnik.
Themerson S., 2009: A Few Letters from the 1950s: Selected Correspondence with Lars Gustav Hellstrom and Bertrand Russell. Black River Falls, Obscure Publications.
Themerson S., 2018: Läsebok. M. Hedlund, övers. Stockholm, Rönnells Antikvariat.
Wadley N., Kopcinska K., 1992: Pisarz nigdy i nigdzie nie jest na wygnaniu. Stefan Themerson. W: M. Fik, red.: Między Polską a światem. Kultura emigracyjna po 1939 roku. Warszawa, Wydawnictwo Krąg.
Zahedi S., 2013: L2 Translation at the Periphery: A Meta-Analysis of Current Views on Translation Directionality. „TranscUlturAl: A Journal of Translation and Cultural Studies”, no. 1—2 (5), s. 43—60.
Źródła internetowe
AIIC , [on-line], 2012: Working Languages. aiic.net, April 29. Dostępne w Internecie: http://aiic.net/p/4004 [dostęp: 27.12.2018].
Ankieta, The International Association of Professional Translators and Interpreters (IA PTI). Dostępne w Internecie: https://www.iapti.org/files/surveys/2/IA PTI_non-native_report.pdf [dostęp: 6.01.2019].
Ouředník P., [on-line], 2011: Traduire est un art de contrebandier (B. Touverey). „Books”, no. 20. Dostępne w Internecie: http://nllg.eu/spip.php?article678 [dostęp: 23.12.2018].
TEPIS. Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego. Dostępne w Internecie: http://tepis.org.pl/wp-content/uploads/Kodeks-zawodowy-t%C5%82umacza-przysi%C4%99g%C5%82ego-2018.pdf [dostęp: 10.01.2019].
UNESCO Recommendation on the Legal Protection of Translators and Translations and the Practical Means to improve the Status of Translators. Dostępne w Internecie: http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=13089&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SEC TION =201.html [dostęp: 6.01 2019].
University of Silesia in Katowice Polska
https://orcid.org/0000-0002-3665-5901
doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Literatur Słowiańskich Uniwersytetu Śląskiego; literaturoznawczyni. Pracowała między innymi jako wykładowca w anglojęzycznym programie East and Central European Studies Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Karola. Tłumaczka języka czeskiego, laureatka nagrody czeskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury (Obec překladatelů) z roku 2013, członkini Zrzeszenia Tłumaczy Ustnych i Pisemnych (Jednota tlumočníků a překladatelů) oraz stypendystka Instytutu Książki (2015). Sporą część swej pracy badawczej poświęciła problematyce przestrzeni miejskiej, a jej zainteresowania kierują się na obszary, w których literatura spotyka się z antropologią i badaniami kulturowymi. Autorka dwóch monografii: Praskie przemiany. Sacrum i desakralizacja przestrzeni miejskiej Pragi (Kraków: Nomos 2006) oraz Kmitavá mozaika. Městský prostor a literární dílo (Praha: Pistorius a Olšanská 2011).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
