Herta Müller — pisarka z obrzeży w przekładzie na język czeski
Abstrakt
This paper entitled is devoted to the peripheral nature of Herta Müller’s
oeuvre. Müller is regarded as a person who created “German-language literature from the
cultural periphery of the German linguistic area,” as the Italian Germanist Paola Bozzi
called it. It turns out that although the literature or anti-literature of the Germans of
Romania is located on the cultural periphery of the German language area, Herta Müller occupies a central place in German literature, mainly due to subject areas unknown to West-German readers, but also due to her extraordinary language, which is a conglomerate of her idiolect, the archaic character of the German language used, the Banat-Swabian dialect and word-images from the Romanian language. The research, which is carried out from a mental, expressive, and cultural perspective, also focuses on the issue of embedding translation in a polysystem that embraces translation as an interrelated system of culture, language, literature, and society.
Słowa kluczowe
polysystem; Czech translation; cultural periphery; Herta Müller
Bibliografia
Bílek P.A., 2015: David Attenborough v rouše prozaickém. „Respekt.cz”. Dostępne w Internecie: https://www.respekt.cz/tydenik/2015/9/david-attenborough-v-rouse-prozaickem [dostęp: 7.07.2019].
Bozzi P., 2005: Der fremde Blick: zum Werk Herta Müllers. Würzburg, Königshausen & Neumann.
Brodský J., 1970: Řešení gama. Toronto [wydanie na emigracji].
Czaplińska J., 2014: Přidaná hodnota exilu: úvahy o české exilové literaturę po roce 1968. Praha, Episteme Academia.
Duden [hasło]. Dostępne w Internecie: https://www.duden.de/rechtschreibung/Heim [dostęp: 15.08.2019].
Eke N.O., 1991: Herta Müllers Werke im Spiegel der Kritik (1982—1990). W: Idem: Die Erfundene Wahrnehmung: Annäherung an Herta Müller. Paderborn, Igel Verlag Wissenschaft.
Even-Zohar I., 1990: The Position of Translated Literature Within the Literary Polysystem. „International Journal for Theory and Analysis of Literature and Communication”, t. 11, nr 1.
Even-Zohar I., 2007: Teoria polisystemów. K. Lukas, tłum. „Przestrzenie Teorii”, nr 7, s. 347—366.
García O., 2014: In deutscher Sprache dichten. Eine Minderheit in der Minderheit: die antirumäniendeutsche Literatur. W: K. Thorpe et al., eds.: Hospitality and Hostility in the Multilingual Global Village. Stellenbosch, African Sun Media.
Haines B., Marven L., 2013: Herta Müller. Oxford, Oxford University Press.
Hejwowski K., 2007: Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa, PWN.
Holý L., 2001: Malý český člověk a skvělý český národ. Z. Uherek, tłum. Praha, Sociologické nakladatelství (SLON).
Hořava M., 2014: Pálenka. Prózy z Banátu. Brno, Host.
Juvan M., 2014: Literatura światowa a przekład. A. Muszyńska, tłum. „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 5, cz. 1, s. 20—37.
Kubaszczyk J., 2013: Przekład dzieła literackiego jako konkretyzacja. „Scripta Neophilologica Posnaniensia”, t. 13, s. 37—54.
Kubaszczyk J., 2011: Wortbilder und Übersetzungsbilder. Eine Untersuchung zur Wortbildung als Bildbildung im Kontext der Übersetzungswissenschaft. Poznań, PWN.
Lehár J. et al., red., 2008: Česká literatura od počátků k dnešku. Praha, Nakladatelství Lidové noviny.
Lukas K., 2009: Das Weltbild und die literarische Konvention als Übersetzungsdeterminanten: Adam Mickiewicz in deutschsprachigen Übertragungen. Berlin, Frank & Timme GmbH.
Majer A., 2011: Miasto osobiste. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 36, s. 17—34.
Müller H., 2007: Herztier. Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch.
Müller H., 2009: Atemschaukel. München, Carl Hanser Verlag.
Müllerová H., 2010: Rozhoupaný dech. R. Denemarková, tłum. Praha, Mladá fronta.
Müllerová H., 2011: Srdce bestie. R. Denemarková, tłum. Praha, Mladá fronta.
Nobelprize.org, [online]. Oficjalna strona towarzystwa Nagrody Nobla, Literacka Nagroda Nobla 2009. Dostępne w Internecie: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2009/press_ty.html [dostęp: 14.07.2019].
Oksaar E., 2010: Idiolekt als Grundlage der variationsorientierten Linguistik. „Sociolinguistica”, t. 14, cz. 1.
Rakova M.S., 2017: Asymetrie stylové příznakovosti výrazových prostředků v českém a bulharském překladu uměleckého textu. Dysertacja. Brno, Masarykova univerzita, Filozofická Fakulta.
Štráfeldová M., [online]: Hertha Müller mi potvrdila, že je třeba jít do rizika, říká její překladatelka Radka Denemarková. Dostępne w Internecie: http://www.radio.cz/cz/rubrika/udalosti/hertha-mueller-mi-potvrdila-ze-je-treba-jit-do-rizika-rika-jeji-prekladatelka-radka-denemarkova [dostęp: 1.07.2019].
Tabakowska E., 2001: Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. A. Pokojska, tłum. Kraków, Universitas.
Veselý J., 2002: České překlady z německy psané literatury. W: M. Hrala, red.: Kapitoly z dějin českého překladu. Praha, Karolinum.
Viewegh M., 1992: Báječná léta pod psa. Praha, Československý spisovatel.
Wierzbicka A., 1999: Język — umysł — kultura. Wybór prac. Warszawa, PWN.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
