Ideologia płci w jednojęzycznych słownikach języka polskiego
Abstrakt
The article discusses the relation between lexicography and ideology. It proves that the monolingual Polish language dictionaries are designed according to the ideology of gender and that gender stereotypes can take different forms in dictionaries. The dictionaries not only reflect, but also preserve social and cultural values and rules. The analysis leads to the question, how should the ideology of gender be presented in the future, in order to avoid stereotyping?
Słowa kluczowe
lexicography; gender linguistics; discourse; ideology
Bibliografia
Bańko M., red., 2000, Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa. (ISJP)
Bucholtz M., 2003, Theories of Discourse as Theories of Gender: Discourse Analysis in Language and Gender Studies, w: Holmes J., Meyerhoff M., eds., The Handbook of Language and Gender, Malden.
van Dijk T.A., 1995, Discourse semantics and ideology, w: „Discourse & Society”, No. 6 (2).
van Dijk T.A., 1998a, Ideology. A Multidisciplinary Approach, London.
van Dijk T.A., 1998b, Opinions and ideologies in the press, w: Bell A., Garrett P., eds., Approaches to Media Discourse, Oxford.
van Dijk T.A., 2000, Ideology and Discourse. A Multidisciplinary Introduction, Barcelona, www.di scourses.org/Old Books/Teun%20A%20van%20Dijk%20-%20Ideology%20and%20Disc ourse.pdf [dostęp: 10.10.2016].
Eckert P., McConnellGinet S., 2013, Language and Gender, Cambridge.
Holmes J., Meyerhoff M., eds., 2003, The Handbook of Language and Gender, Malden.
MałochaKrupa A., red., 2015, Słownik nazw żeńskich polszczyzny, Wrocław.
Markowski A., red., 1999, Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa. (NSPP).
McConnellGinet S., 2011, Gender, Sexuality, and Meaning. Linguistic Practice and Politics, Oxford.
Osadnik W., 2014, Dwa wykłady o niektórych przemianach w języku polskim, w: SchellerBoltz D., red., Język polski 25 lat po przełomie, Hildesheim.
Philips S.U., 2003, The Power of Gender Ideologies in Discourse, w: Holmes J., Meyerhoff M., eds., The Handbook of Language and Gender, Malden.
Pishwa H., Schulze R., eds., 2014, The Expression of Inequality in Interaction. Power, dominance, and status, Amsterdam, Philadelphia.
Reiss K., 2007, GenderSprachbewusstsein bei Jugendlichen in Ost und West, Königstein.
Scheller D., 2005, Homosexualität und Lexik. Ein Überblick zum aktuellen Einfluss des Wandels familiärer und familienrechtlicher Strukturen auf den deutschen und russischen Wortschatz, „Das Wort“.
SchellerBoltz D., 2017, Lexikografie und Ideologie. Geschlechterbilder im Wörterbuch, w: SchellerBoltz D., Weinberger H., Hrsg., 2017, Lexikografische Innovation – Innovative Lexikografie. Bi- und multilinguale Wörterbücher in Gegenwart und Zukunft: Projekte, Konzepte, Visionen, Hildesheim.
SchellerBoltz D., Weinberger H., Hrsg., 2017, Lexikografische Innovation – Innovative Lexikografie. Bi- und multilinguale Wörterbücher in Gegenwart und Zukunft: Projekte, Konzepte, Visionen, Hildesheim.
Sobol E., red., 2002, Nowy słownik języka polskiego, Warszawa. (NSJP)
Szymczak M., red., 1998, Słownik języka polskiego, t. 1–3, Warszawa. (SJPSz)
Tambor J., 2013, Kobiety w języku polskim. O formach żeńskich raz jeszcze z perspektywy języka polskiego jako obcego, w: BurzyńskaKamieniecka A., Libura A., red., Sapientia Ars Vivendi. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Annie Dąbrowskiej, Wrocław.
Waszakowa K., 2014, Czy można ulec ministrze Joannie Musze? O dystansie między świadomością a normą językową, w: SchellerBoltz D., red., 2014, Język polski 25 lat po przełomie, Hildesheim.
Woolard K.A., 1992, Language Ideology: Issues and Approaches, w: „Pragmatics”, No. 2 (3).
Woolard K.A., 1998, Introduction. Language Ideology as a Field of Inquiry, w: Schieffelin B.B., Woolard K.A., Kroskrity P.V., eds., Language Ideologies. Practice and Theory, New York, Oxford.
dr, Institut für Slawische Sprachen, Wirtschaftsuniversität Wien, Austria. Austria
https://orcid.org/0000-0003-3935-0932
ego zainteresowania naukowe to: lingwistyka genderowa, socjolingwistyka, słowotwórstwo, leksykografia. Jest redaktorem i współautorem publikacji: New Approaches to Gender and Queer Research in Slavonic Studies (2015), Język Polski – 25 lat po Przełomie (2014). Jego arykuł pt. On Gender Awareness in German, Russian, and Polish ukazał się w „Przeglądzie Rusycystycznym” 4/2014.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
