Fenomen kreacyjny pogranicza: efekty pograniczności w biografiach twórczych, historii i geografii literatury
Abstrakt
The article discusses Polish borderlands as a creative phenomenon. It considers their cultural and historical importance and the research that has been conducted from 1940 till today. The author uses the term „borderland“ (pogranicze) as defined by T. Bujnicki (Mechanizmy funkcjowania pogranicza kulturowego, 2006). The author explains how borderlands create important cultural situations, significant phenomena and she also proves the borderland character of Polish culture (C. Miłosz, Polskie kontrasty, 1995; Rodzinna Europa,2001; S. Bereś, Historia literatury polskiej w rozmowach, 2002).
The effects of such creativity can be observed in the history and the geography of literature as well as in the biographies of artists and the problem of their identity. These effects are found in the following issues: the role of borderland as a concept in the history of literature (regarding borderland as a „centre” in the period of Romanticism, „borderland” trend in literature); process of crossing the borders and conquering the world (exemplary biographies of the artists who come from the borderland areas); the effect of „repeated biography” MiłoszMickiewicz; the effects of literary selfcreation.
Słowa kluczowe
borderlands; creativeness; biography; selfcreation
Bibliografia
AdamowiczPośpiech A., 2003, Joseph Conrad – spory o biografię, Katowice.
Bereś S., 2002, Historia literatury polskiej w rozmowach, Warszawa.
Bocian M, Ostrowski E., Salomon J., 2003, O ukrytych nurtach w polskiej literaturze: ostatnia rozmowa z Joanną Salomon, Wrocław.
Bujnicki T., 2006, Mechanizmy funkcjowania pogranicza kulturowego, http://polonia.org.ua/2003-6/konf/09_2006/bujnitski.pdf, [dostęp: 20.04.2012].
Conrad J. 1924, The Crime of Partition, w: Conrad J., Notes on Life and Letters, Montana, 2005, s. 115–133.
Conrad J., 1973, Ze wspomnień, tłum. Zagórska A. Warszawa.
Conrad J., 1957, Tajfun i inne opowiadania, tłum. Zagórska A.,Warszawa.
Conrad J., 1987, Smuga cienia, tłum. Szczepański J., w: Conrad J., Dzieła wybrane, t. VI, Warszawa.
Conrad J., 1972, Zwierciadło morza, tłum. Zagórska A., w: Dzieła, t. IX, Warszawa.
Czaplejewicz E., 1996, Czym jest literatura kresowa, w: Czaplejewicz E., Kasperski E., red., Kresy w literaturze. Twórcy dwudziestowieczni, Warszawa.
Franaszek A., 2011, Miłosz. Biografia, Kraków.
Grigorowa M., 2006, Miłosz i Mickiewicz – przesłania biografii powtórzonej. Litewski rodowód i problematyka tożsamości, w: „Krymsko-Polskie Zeszyty Naukowe”, t. 3, Symferopol, s. 44–57.
Hadaczek B., 2011, Historia literatury kresowej, Kraków.
Kapuściński R., 2008, Autoportret reportera, Kraków.
Kapuściński R., 2008, Podróże z Herodotem, Kraków.
Lynd R., [recenzja], „Daily News”, 10.08.1908, przedruk w: Sherry N., Conrad. The Critical Heritage, London, 1973, 210–211.
Mickiewicz A. 1997, Literatura słowiańska II, w: Mickiewicz A., Dzieła, t. IX, Warszawa.
Mickiewicz A., 2005, Dziady, Kraków.
Miłosz C., 1995, Polskie kontrasty: wykład z okazji otwarcia 25. Szkoły Letniej Kultury i Języka Polskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w lipcu 1994 r., Kraków.
Miłosz C., 2001, Rodzinna Europa, Kraków.
Miłosz C., 1981, Dolina Issy, Kraków
Modrzewski S., 1992, Conrad a konwencje: autorska świadomość systemów a warsztat literacki pisarza, Gdańsk.
Najder Z., 2006, Życie Josepha Conrada Korzeniowskiego, Lublin.
StankiewiczKopeć M, 2008, Prowincjonalne szkoły literackie, http://www.kresy.pl/kresopedia,literatura?zobacz/prowincjonalneszkolyliterackie [dostęp: 20.04.2012].
Straszewska M., KulczyckaSaloni J., 1990, Romantyzm. Pozytywizm, Warszawa.
Zabierowski S., 1971, Conrad w Polsce, Gdańsk.
Zychowicz A., 1996, Czesław Miłosz – nieudana historiozofia Kresów, w: Czaplejewicz E., Kasperski E., red., Kresy w literaturze. Twórcy dwudziestowieczni, Warszawa.
Żeromski S., 1964, Joseph Conrad, w: Jabłkowska R., red., Joseph Conrad Korzeniowski, Warszawa.
doc. dr, Katedra Slawistyki, Wydział Filologiczny, Uniwersytet św. św. Cyryla i Metodego we Wielkim Tyrnowie, Bułgaria. Bułgaria
https://orcid.org/0000-0003-4416-371X
Interesuje się przede wszystkim literaturą polską w kontekście literatur słowiańskich i środkowoeuropejskich. Ostatnio badała literackie motywy ruchu i podróży, między innymi w twórczości Josepha Conrada, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Ryszarda Kapuścińskiego czy Olgi Tokarczuk. Jest autorką książek: Хоризонти и пътища на полската идентичност(Horyzonty i drogi polskiej tożsamości, Унив.изд. “Св.cв.Кирил и Методий”, В.Търново, 2002; Литературни посвещения. Ритуални зони на словото в полската литература (Rytualne strefy słowa w literaturze polskiej) , изд. “Фабер”. В.Търново. Opublikowała około sześćdziesięciu artykułów, z których piętnaście na łamach polskich czasopism. W końcu 2011 roku wydano jej książkę o Conradzie „Джоузеф Конрад Коженьовски. Творецът като мореплавател” (Joseph Conrad Korzeniowski. Pisarz jako żeglarz), УИ „Св. св. Кирил и Методий” (Велико Търново, 2011).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
