Skażenie i konsumpcja w „Goblin Market” Christiny Rossetti w ujęciu studiów nad jedzeniem
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza twórczości angielskiej poetki Christiny Rossetti w perspektywie wiktoriańskich norm genderowych obowiązujących dziewczęta. W swoim poemacie „Goblin Market” opisuje ona siostry Laurę i Lizzie, których sielankowe życie zakłócone zostaje przez nadejście złowrogich goblinów – sprzedawców owoców. Podczas gdy Lizzie zachowuje przepisową wstrzemięźliwość, Laura zachłannie pochłania soczyste owoce, za co spotyka ją kara – traci siły i pogrąża się w apatii. Ratuje ją tylko poświęcenie siostry, która naraża własne życie, by zdobyć więcej przysmaków i nakarmić nimi osłabioną Laurę. Fantastyczne przygody sióstr są interpretowane w przeróżnych kontekstach, od historii o grzechu i zbawieniu, przez zatrucie pokarmowe, po alegorię procesu twórczego. Wszystkie te podejścia opisują jednak zjedzenie słodkich owoców jako formę występku, w wyniku którego Laura wyrzucona zostaje poza obszar idyllicznej samowystarczalności ich małej farmy, gdzie dziewcząt nie trapiły żadne smutki. Poznawszy słodki smak, Laura nie chce już bez słowa skargi doić krów, karmić kur i piec ciast. W perspektywie studiów nad jedzeniem, wzbogaconej o narzędzia teorii metafory pojęciowej, artykuł udowadnia, że skażenie, którego doznaje Laura poprzez zakazaną konsumpcję, nie jest przez Rossetti ukazane jako jednoznacznie negatywne. Taka interpretacja staje się możliwa dzięki porównaniu utworu Rossetti ze sposobem definiowania przez inne pisarki wiktoriańskie roli młodej kobiety w relacji do jedzenia, włączając w to szczególnie aspekt przyuczania do roli gospodyni domowej. W przywołanym ujęciu owoce goblinów zyskują nowy wymiar: ich spożycie uświadamia opresyjny charakter norm, którym podporządkowane były młode kobiety w epoce wiktoriańskiej.
Słowa kluczowe
Christina Rossetti; Goblin Market; studia nad jedzeniem; teoria metafory pojęciowej; kobiecość
Bibliografia
Augustynowicz N., 2019, Conceptual metaphors of sugar in George Eliot’s ‘Brother Jacob’, in: Hamera P., Kuropatnicki A., Piskorz A., eds. Food and drink in contexts, Kraków.
Avery S., 2014, Christina Rossetti: gender and power, https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/christina-rossetti-gender-and-power
Beeton I., 1861, The book of household management, London, digital copy.
Bell M., 1898, Christina Rossetti: A biographical and critical study, London, digital copy.
Boyce C., 2017, “Come buy, come buy…I have no copper in my purse’: Hunger, indulgence, desire and adulteration (1830–1898), in: Boyce C. & Fitzpatrick J., eds., A history of food in literature from the fourteenth century to the present, New York and London.
Brontë C., 2007, Shirley, Rosengarten H. & Smith M., eds., Oxford.
Brontë C., 2006, Villette, Lawson K., ed., Peterborough.
Campbell E., 1990, Of mothers and merchants: Female economics in Christina Rossetti’s “Goblin Market”, “Victorian Studies”, no 33/3.
Connor S., 1984, “Speaking likenesses”: Language and repetition in Christina Rossetti’s “Goblin Market”, “Victorian Poetry”, no 22/4.
Croft W. & Cruse A., 2004, Cognitive linguistics, Cambridge.
D’Amico D., 1999, Christina Rossetti: Faith, gender, and time, Baton Rouge.
Elton O., 1920, A Survey of English Literature 1830–1880, vol. II, London, quoted in: Evans I., 1933, The sources of Christina Rossetti’s ‘Goblin Market’, “The Modern Language Review”, no 28/2.
Gilbert S. & Gubar S., 2000, The madwoman in the attic: The woman writer and the nineteenth-century imagination, 2nd ed., New Haven and London.
Graham S., 1837, A treatise on bread, and bread-making, Boston, digital copy.
Grass S., 1996, Nature’s perilous variety in Rossetti’s ‘Goblin Market’, “Nineteenth-Century Literature,” no 51/3.
Helsinger E., 1991, Consumer power and the utopia of desire: Christina Rossetti’s ‘Goblin Market, “ELH,” no 58/4.
Hemans F., 1828, The homes of England, in: Records of woman: With other poems, 2nd ed., Edinburgh, digital copy.
Holt T., 1990, ‘Men sell not such in any town’: Exchange in ‘Goblin Market’, “Victorian Poetry,” 28/1.
Kooistra L.J., 1997, ‘Goblin Market’ as a cross-audienced poem: Children’s fairy tale, adult erotic fantasy, “Children’s Literature”, no 25, 181–204.
Kövecses Z., 2005, Metaphor in culture: Universality and variation, Oxford.
Kövecses Z., 2010, Metaphor: A practical introduction, Oxford.
Lakoff G. & Johnson M., 1980, Metaphors we live by, Chicago.
Linton E.L., 1883, The girl of the period and other social essays, vol. I, London, digital copy.
Martinez M., 2003, Women poets and the sister arts in nineteenth-century England, “Victorian Poetry,” no 41/4.
Mayhew H., 1968, London labour and the London poor, vol. I, New York, quoted in: Graham K., 2008, Gone to the shops: Shopping in Victorian England, Westport, CT and London.
McGann J., 1989, Christina Rossetti’s poems: A new edition and a revaluation, “Victorian Studies”, no 23/2.
Mermin D., 1983, Heroic sisterhood in ‘Goblin Market’, “Victorian Poetry,” no 21/2.
Moore T., 2008, Starvation in Victorian Christmas fiction, “Victorian Literature and
Culture,” no 36/2.
Morrill D., 1990, Twilight is not good for maidens: Uncle Polidori and the psychodynamics of vampirism in ‘Goblin Market’, “Victorian Poetry”, no 28/1.
Norton C., 1863, ‘The Angel in the House,’ and ‘The Goblin Market’, “Macmillan’s Magazine,” no 8/47, quoted in: Kooistra L.J., 1994, “Modern markets for ‘Goblin Market’, “Victorian Poetry,” 32/3&4.
O’Reilly S., 1996, Absinthe makes the tart grow fonder: A note on “wormwood” in Christina Rossetti’s “Goblin Market”, “Victorian Poetry”, no 34/1.
Pionke A., 2012, The Spiritual Economy of ‘Goblin Market’, “Studies in English Literature, 1500–1900”, no 52/4.
Rossetti C., 2008, Goblin Market, in: Christina Rossetti: Poems and prose, Humphries S., ed., Oxford.
Smulders S., 1992, Woman’s enfranchisement in Christina Rossetti’s poetry, “Texas Studies in Literature and Language”, no 34/4.
Spaise, T. L., 1997, Not “as she fulfills his dreams” but “as she is”: The feminist voice of Christina Rossetti. “Rocky Mountain Review of Language and Literature”, no 51/1.
Stern R., 2003, ‘Adulterations detected’: Food and fraud in Christina Rossetti’s ‘Goblin Market’, “Nineteenth-Century Literature,” no 57/4.
Stuart D., 1930, Christina Rossetti, London, quoted in: Evans I., 1933, The sources of Christina Rossetti’s ‘Goblin Market’, “The Modern Language Review”, no 28/2.
Tucker H., 2003, Rossetti’s goblin marketing: Sweet to tongue and sound to eye, “Representations,” no 82/1.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-2420-5484
Anglistka, literaturoznawczyni, badaczka kulturowych i literackich aspektów jedzenia. Ukończyła pracę doktorską dotyczącą metafor pojęciowych związanych z jedzeniem w literaturze wiktoriańskiej. Autorka artykułów naukowych m.in. na temat znaczenia pożywienia w dziełach Charlotte Brontë, George Eliot i Charlotte Perkins Gilman oraz w kulturze popularnej. Jej obecne badania koncentrują się wokół zagadnień związanych z eksploracją przestrzeni konsumpcji, szczególnie w zakresie praktyk żywieniowych jako form reprodukcji kobiecości.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
