Etykiety: Kobieta, Żyd – Inny w przestrzeni szkolnej
Kobieta, Żyd - Inny w przestrzeni szkolnej
Abstrakt
Artykuł podejmuje problem Inności w literaturze oraz stygmatyzacji i wykluczenia z przestrzeni publicznej tego, co odmienne, a przez to rozumiane jako zagrażające wszystkiemu, co swojskie i bliskie. Na podstawie dwóch powieści Isaaca Bashevisa Singera: Dwór i Spuścizna autorka wskazuje na uniwersalny mechanizm budowania obrazu Innego, definiowanego jako wroga. Stosunki polsko-żydowskie, kultura żydowska, a w niej zaakcentowana rola kobiet, stają się punktem wyjścia do rozmowy o współczesnych procesach społecznych. Kwestią priorytetową w kontekście kształcenia postaw otwartości, szacunku i akceptacji w kontakcie z Innym jest edukacja – zawężona tutaj do lekcji języka polskiego. Szkoła, w swoim instytucjonalnym i obligatoryjnym wymiarze, oraz świadomy swej roli nauczyciel mają moc inicjowania zmian w świadomości, przyzwyczajeniach i poglądach uczniów. Podczas lekcji z powieściami Singera autorka proponuje wykorzystać nauczanie bazujące na „utożsamianiu się”, szukaniu uniwersalnego wymiaru w działaniach i emocjach ludzi w określonych sytuacjach życiowych bez względu na przynależność kulturową czy płeć. Priorytetem tak rozumianej edukacji jest wyjście poza przestrzeń narracji i politycznego dyskursu wykluczenia. Celem zaś jest otwarty na odmienność, krytyczny wobec kultury własnej, ale i świadomy jej wartości obywatel.
Słowa kluczowe
tolerancja; wykluczenie; edukacja
Bibliografia
Bauman Z., 1995, Wieloznaczność nowoczesna. Nowoczesność wieloznaczna, przeł. J. Bauman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Benedyktowicz Z., Markowska D., 1979, O niektórych problemach identyfikacji kulturowej w procesach porozumiewania się, „Etnografia Polska”, nr 2 (23), s. 205–236.
Bibler W., 1982, Myślenie jako dialog, przeł. J. Dobieszewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Bourdieu P., Passeron J. C., 1990, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, przeł. E. Neyman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Bystroń J. S., 1995, Megalomania narodowa, Książka i Wiedza, Warszawa.
Janion M., 2006, Kobiety i duch inności, Sic!, Warszawa.
Koestler N., 1994, Kobiety w społecznościach żydowskich w monarchii habsburskiej: etapy emancypacji, w: Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 132–165.
Mayer-Hacker H., 1982, Kobiety jako grupa mniejszościowa, w: Nikt nie rodzi się kobietą, wybór, wstęp i przeł. T. Hołówka, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa, s. 37–58.
Navé-Levinson P., 2007, Kobieta w judaizmie, w: Nowy leksykon judaistyczny, red. J.H. Schoeps, przeł. S. Lisiecka, Z. Rybicka, E. Ptaszyńska-Sadowska, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa, s. 447–449.
Nussbaum M. C., 2018, Nowa nietolerancja religijna: przezwyciężyć politykę strachu w niespokojnych czasach, przeł. S. Szymański, Kultura Liberalna, Warszawa.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, 2011, Warszawa.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla liceum, technikum i branżowej szkoły II stopnia, 2018, Warszawa.
Przemoc symboliczna, w: Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/przemoc-symboliczna;3963484.html [dostęp: 22.02.2022].
Ratajczak M., 2003, Oblicza wielokulturowości, w: Wkraczając w XXI wiek. Między globalizacją a zróżnicowaniem, red. E. Stadtmüller, „Arboretum”, Wrocław, s. 74–98.
Samuś P., 1994, Socjalistki w Królestwie Polskim przełomu XIX i XX w. Szkic do portretu zbiorowego, w: Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 191–218.
Sherwin B. L., 1995, Duchowe dziedzictwo Żydów polskich, przeł. W. Chrostowski, Vocatio, Warszawa.
Singer I. B., 1989, Spuścizna, przeł. I. Wyrzykowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Skarga B., 2007, Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Znak, Kraków.
Sobecki M., 1999, Kształtowanie postaw odmienności jako nowe zadanie wychowania, w: Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym, red. J. Nikitorowicz, M. Sobecki, Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”, Białystok, s. 91–99.
Szuchta R., 1999, Refleksje o nauczaniu historii Holocaustu w polskiej szkole, w: Tematy żydowskie. Historia, literatura, edukacja, red. E. Traba, R. Traba, Wspólnota Kulturowa Borussia, Olsztyn, s. 243–270.
Tischner J., 1994, Tolerancja czy wzajemność?, w: Cyganie. Odmienność i nietolerancja, oprac. A. Mirga, L. Mróz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 1–20.
Toeplitz T., 1984, Polska Isaaca Singera, „Polityka”, nr 24, s. 10–11.
Tokarska-Bakir J., 2008, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa.
Umińska B., 1995, Pozycja kobiety w tradycyjnym prawie żydowskim, w: Studia z dziejów Żydów w Polsce. Materiały edukacyjne dla szkół średnich i wyższych, red. Z. Borzymińska, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa, s. 149–169.
Umińska B., 2001, Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze od końca XIX wieku do 1939 roku, Sic!, Warszawa.
Unterman A., 1998, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, przeł. O. Zienkiewicz, Książka i Wiedza, Warszawa.
Weininger O., 1994, Płeć i charakter, przeł. O. Ortwin, Sagittarius, Warszawa.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
