Literacki spacer po Katowicach. Reportaż Anny Malinowskiej pt. „Od Katowic idzie słońce" w glottodydaktyce
Abstrakt
W artykule poddano analizie książkę Anny Malinowskiej pt. Od Katowic idzie słońce pod kątem jej wykorzystania w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Autorka rozpoczyna reportaż od opisu losów Kazimierza Skiby, przedostatniego sołtysa wsi Katowice, oraz podąża szlakiem jego spaceru, konfrontując dawne i obecne obrazy śląskiej miejscowości. W opracowaniu odwołano się do koncepcji spaceru jako aktu lektury Franza Hessela z uwzględnieniem geopoetyckiego procesu czytania jako praktyki przestrzennej. Współczesne Katowice są obecnie jednym z najważniejszych miast w województwie śląskim, a także ośrodkiem akademickim, do którego każdego roku przyjeżdżają studenci nie tylko z Polski, ale i z całego świata. Dlatego też w tekście przedstawiono potencjał glottodydaktyczny reportażu Malinowskiej – zaprezentowano projekt zajęć z cudzoziemcami, którzy wybrali to miasto jako miejsce studiowania. Projekt ten składa się z dwóch części – opracowania wybranych fragmentów omawianego utworu pod kątem poszczególnych sprawności językowych oraz praktycznego wykorzystania informacji o mieście podczas zajęć terenowych. Celem artykułu jest zatem ukazanie reportażu literackiego jako źródła wiedzy o miejscu zamieszkania dla studenta-cudzoziemca, dla którego praca z tego typu tekstem jest okazją nie tylko do nauki języka polskiego, lecz także do poznania miasta, w którym przyszło mu mieszkać.
Słowa kluczowe
współczesna literatura polska; glottodydaktyka; Katowice; reportaż
Bibliografia
Achtelik A., 2015, Sprawcza moc przechadzki, czyli polski literat we włoskim mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Achtelik A., 2020, Reportaż jako narzędzie w przekazie wiedzy o kulturze polskiej, w: Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, red. J. Zych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 123–133.
Bartosiak K., 2005, Sztuka spacerowania, czyli śladami flâneura po nowoczesności i ponowoczesności (?), „Apendix”, nr 1, s. 1–8.
Brzozowska B., 2009, Spadkobiercy flâneura. Spacer jako twórczość kulturowa – współczesne reprezentacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Cudak R., 2020, Glottodydaktyka polonistyczna w perspektywie przemian, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 26 (2), s. 11–29, https://doi.org/10.31261/PS_P.2020.26.01.
Czermińska M., 2013, Tożsamość kształtowana w pamięci miejsca, „Ruch Literacki”, nr 6, s. 591–606, https://doi.org/10.2478/v10273-012-0088-x.
Dunin-Dudkowska A., 2022, Reportaż jako gatunek wypowiedzi w glottodydaktyce (na przykładzie reportaży Ryszarda Kapuścińskiego), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 29, s. 115–131, https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.08.
Frukacz K., 2018, Reportaż literacki w glottodydaktyce polonistycznej – prolegomena, „Kwartalnik Polonicum”, nr 28/29, s. 33–37.
Hessel F., 2001, „Flâneur” w Berlinie, przeł. S. Lisiecka, „Literatura na Świecie”, nr 8–9, s. 163–233.
Kazimierz Skiba, b.r.w., w: Encyklopedia wiedzy o Kościele katolickim na Śląsku, 26.12.2017, https://silesia.edu.pl/index.php/Skiba_Kazimierz [dostęp: 13.11.2022].
Malinowska A., 2022, Od Katowic idzie słońce, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Markiewicz H., 2006, Historia a literatura, „Pamiętnik Literacki”, nr 97/3, s. 5–28.
Marszałek M., 2011, Rosyjska Północ jako punkt widzenia. Geopoetyczne strategie w prozie Mariusza Wilka „Rocznik Komparatystyczny”, nr 2, s. 97–110.
Ochwat M., 2019, Reportaż w świecie szkoły, w: Literatura polska w świecie, T. 8, Reportaż w świecie. Światowość reportażu, red. K. Frukacz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 280–294.
Rybicka E., 2014, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków.
Seretny A., 2006, Między chęcią a niemożnością – teksty literackie a nauczanie języka obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 6, s. 38–45.
Sławiński J., 2008, Reportaż, w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 471.
Symotiuk S., 1997, Filozofia i genius loci, Wydawnictwo Instytut Kultury, Warszawa.
Szczygieł M., red., 2014, 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku, T. 1, 1901–1965, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Urbaniak M., 2022, „Pisząc o Katowicach, nie mogłam nie zajrzeć do innych miast. Inaczej na Śląsku się nie da”. Rozmowa z Anną Malinowską, Gazeta.pl, 19.08.2022, https://weekend.gazeta.pl/weekend/7,177333,28805213,piszac-o-katowicach-nie-moglam-nie-zajrzec-do-innych-miast.html [dostęp: 13.11.2022].
Wolny-Zmorzyński K., 2004, Reportaż – jak go napisać? Poradnik dla słuchaczy studiów dziennikarskich, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Zych J., 2021, Współczesne reportaże o cudzoziemcach w Polsce jako antidotum na glottodydaktyczne bezdroża bezkrytycznego szerzenia mitu polskiej gościnności, w: Bezdroża glottodydaktyki polonistycznej. Studia, rozprawy i szkice, red. G. Leszczyński, A. Zieniewicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 34–64.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9351-3777
TOMASZ GĘSINA – dr, Szkoła Języka i Kultury Polskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Zainteresowania naukowe: współczesna literatura polska, literatura dotycząca Górnego Śląska, badania nad przestrzenią w literaturoznawstwie (zwłaszcza geopoetyka), nauczanie cudzoziemców języka i literatury polskiej. Publikacje (wybór): Przestrzeń – literatura – doświadczenie. Z inspiracji geopoetyki (współred. ze Zbigniewem Kadłubkiem, Katowice 2016), Czytaj po polsku, t. 14: Katarzyna Bonda: „Tylko martwi nie kłamią”. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla średnio zaawansowanych (poziom B1 / B2) (Katowice 2022).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
