Półka filmowa okiem kamery. Polscy operatorzy w Hollywood – artyści czy rzemieślnicy?

Agnieszka Tambor

doi:10.31261/PS_P.2024.33.17

Opublikowane: 2024-07-05

Tom 33 Nr 1 (2024)

Półka filmowa okiem kamery. Polscy operatorzy w Hollywood – artyści czy rzemieślnicy?

Agnieszka Tambor

Dział: Przeglądy

https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.17

Abstrakt

Z całą pewnością spośród polskich artystów filmowych największymi gwiazdami na światowym firmamencie są polscy operatorzy. To oni już w latach 60. budowali renomę polskich filmowców w Hollywood i otwierali drogę swoim młodszym kolegom. „Swego czasu Jack Nicholson pół żartem, pół serio twierdził, że bez udziału Polaków nie wyobraża sobie dobrze sfotografowanego filmu. Talent, warsztat i zaradność naszych operatorów przyniosły im uwielbienie hollywoodzkich reżyserów i producentów oraz uznanie na całym świecie” (Top 10…, 2013). Jednak wciąż relatywnie niewielu Polaków zdaje sobie sprawę z faktu, iż ludzie, o których mowa, brali udział w produkcji największych światowych hitów – filmów, które są uwielbiane przez publiczność na całym globie, zarabiają miliardy dolarów i zdobywają prestiżowe nagrody na największych światowych festiwalach. Autorka artykułu wymienia nazwiska tych, bez których światowe kino nie byłoby takie samo. Bohaterami tekstu są: Dariusz Wolski, Sławomir Idziak, Janusz Kamiński, Andrzej Sekuła i Łukasz Bielan. Wspomina się także o takich ważnych nazwiskach jak: Adam Holender, Łukasz Żal, Alexander Gruszynski i Andrzej Bartkowiak.

Słowa kluczowe:

Polska , kino , operator , zdjęcia , film , Hollywood

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Tambor, A. (2024). Półka filmowa okiem kamery. Polscy operatorzy w Hollywood – artyści czy rzemieślnicy?. Postscriptum Polonistyczne, 33(1), 1–21. https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.17

Cited by / Share

Bibliografia

Filmografia
Google Scholar

Adwokat (The Counselor), 2013, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Amistad (Amistad), 1997, Steven Spielberg, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Bękarty wojny (Inglourious Basterds), 2009, Quentin Tarantino, Robert Richardson.
Google Scholar

Blizna, 1976, Krzysztof Kieślowski, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Bullet Train (Bullet Train), 2022, David Leitch, Jonathan Sela.
Google Scholar

Czas wojny (War Horse), 2011, Steven Spielberg, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Cztery pokoje (Four Rooms), 1995, Allison Anders, Alexandre Rockwell, Robert Rodriguez, Quentin Tarantino, Andrzej Sekuła.
Google Scholar

Czułe słówka (Terms of Endearment), 1983, James L. Brooks, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

Deadpool 2 (Deadpool 2), 2018, David Leitch, Jonathan Sela.
Google Scholar

Dekalog, 1989–1990, Krzysztof Kieślowski, różni operatorzy.
Google Scholar

Dom Gucci (House of Gucci), 2021, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Dwunastu gniewnych ludzi (12 Angry Men), 1957, Sidney Lumet, Boris Kaufman.
Google Scholar

Exodus. Bogowie i królowie (Exodus: Gods and Kings), 2014, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Fan (The Fan), 1996, Tony Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Gattaca (Gattaca), 1997, Andrew Niccol, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Gatunek (Species), 1995, Roger Donaldson, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

Góra Dantego (Dante’s Peak), 1997, Roger Donaldson, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

Hancock (Hancock), 2008, Peter Berg, Tobias A. Schliessler.
Google Scholar

Harry Potter i Zakon Feniksa (Harry Potter and the Order of the Phoenix), 2007, David Yates, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Helikopter w ogniu (Black Hawk Down), 2001, Ridley Scott, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Honor Prizzich (Prizzi’s Honor), 1985, John Huston, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

Ida (Ida), 2013, Paweł Pawlikowski, Łukasz Żal.
Google Scholar

Jackie Brown (Jackie Brown), 1997, Quentin Tarantino, Guillermo Navarro.
Google Scholar

Joanna (Joanna), 2013, Aneta Kopacz, Łukasz Żal.
Google Scholar

Karbala, 2015, Krzysztof Łukaszewicz, Arkadiusz Tomiak.
Google Scholar

Karmazynowy przypływ (Crimson Tide), 1995, Tony Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Klub 54 (54), 1998, Mark Christopher, Alexander Gruszynski.
Google Scholar

Król Artur (King Arthur), 2004, Antoine Fuqua, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Królestwo (The Kingdom), 2007, Peter Berg, Mario Fiore.
Google Scholar

Królik film o zabijaniu, 1988, Krzysztof Kieślowski, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Kruk (The Crow), 1994, Alex Proyas, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Krzyk (Scream), 1996, Wes Craven, Mark Irwin.
Google Scholar

Książę wielkiego miasta (Prince of the City), 1981, Sidney Lumet, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

Lincoln (Lincoln), 2012, Steven Spielberg, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Lista Schindlera (Schindler’s List), 1993, Steven Spielberg, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Lokator (The Tenant), 1976, Roman Polański, Sven Nykvist.
Google Scholar

Marsjanin (The Martian), 2015, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Morderstwo doskonałe (A Perfect Murder), 1998, Andrew Davis, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Motyl i skafander (The Diving Bell and the Butterfly), 2007, Julian Schnabel, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Mroczna dzielnica (Exit Wounds), 2001, Andrzej Bartkowiak, Glen MacPherson.
Google Scholar

Napoleon (Napoleon), 2023, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Obcy. Przymierze (Alien: Covenant), 2017, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Opowieści o miłości i mroku (A Tale of Love and Darkness), 2015, Natalie Portman, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Ostatni pojedynek (The Last Duel), 2021, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Piraci z Karaibów. Klątwa czarnej perły (Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black
Google Scholar

Pearl), 2003, Gore Verbinski, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Piraci z Karaibów. Na krańcu świata (Pirates of the Caribbean: At World’s End), 2007, Gore Verbinski, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Piraci z Karaibów. Na nieznanych wodach (Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides), 2011, Rob Marshall, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Piraci z Karaibów. Zemsta Salazara (Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales), 2017, Joachim Rønning, Espen Sandberg, Paul Cameron.
Google Scholar

Podwójne życie Weroniki (The Double Life of Veronique), 1991, Krzysztof Kieślowski, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Prometeusz (Prometheus), 2012, Ridley Scott, Dariusz Wolski.
Google Scholar

Przejście podziemne, 1972, Krzysztof Kieślowski, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Pulp Fiction (Pulp Fiction), 1994, Quentin Tarantino, Andrzej Sekuła.
Google Scholar

Romeo musi umrzeć (Romeo Must Die), 2000, Andrzej Bartkowiak, Glen MacPherson.
Google Scholar

Spectre (Spectre), 2015, Sam Mendes, Hoyte van Hoytema.
Google Scholar

Speed (Speed), 1994, Jan de Bont, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

Szeregowiec Ryan (Saving Private Ryan), 1998, Steven Spielberg, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Szkoła czarownic (The Craft), 1996, Andrew Fleming, Alexander Gruszynski.
Google Scholar

Szybcy i wściekli. Hobbs i Shaw (Fast & Furious Presents: Hobbs & Shaw), 2019, David Leitch, Jonathan Sela.
Google Scholar

Transformers (Transformers), 2007, Michael Bay, Mitchell Amundsen.
Google Scholar

Transformers: Dark of the Moon (Transformers: Dark of the Moon), 2011, Michael Bay, Amir Mokri.
Google Scholar

Transformers. Wiek zagłady (Transformers: Age of Extinction), 2014, Michael Bay, Amir Mokri.
Google Scholar

Transformers. Zemsta upadłych (Transformers: Revenge of the Fallen), 2009, Michael Bay, Ben Seresin.
Google Scholar

Trzy kolory. Niebieski (Three Colors: Blue), 1993, Krzysztof Kieślowski, Sławomir Idziak.
Google Scholar

Tyler Rake 2 (Extraction 2), 2023, Sam Hargrave, Newton Thomas Sigel.
Google Scholar

Upadek (Falling Down), 1993, Joel Schumacher, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

WandaVision (WandaVision), 2021, Matt Shakman, Jess Hall.
Google Scholar

Werdykt (The Verdict), 1982, Sidney Lumet, Andrzej Bartkowiak.
Google Scholar

West Side Story (West Side Story), 2021, Steven Spielberg, Janusz Kamiński.
Google Scholar

Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring), 2001, Peter Jackson, Andrew Lesnie.
Google Scholar

Wściekłe psy (Reservoir Dogs), 1992, Quentin Tarantino, Andrzej Sekuła.
Google Scholar

Wszystkie pieniądze świata (All the Money in the World), 2017, Ridley Scott, Dariusz Wolski
Google Scholar

Zimna wojna (Cold War), 2018, Paweł Pawlikowski, Łukasz Żal.
Google Scholar

Życie Pi (Life of Pi), 2012, Ang Lee, Claudio Miranda.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

Andrzej Sekuła – operator Quentina Tarantino, wroclaw.pl, https://www.wroclaw.pl/extra/andrzej-sekula-operator-quentina-tarantino [dostęp: 30.01.2020].
Google Scholar

Janusz Kamiński, Culture.pl, https://culture.pl/pl/tworca/janusz-kaminski [dostęp: 4.12.2023].
Google Scholar

Kamiński, Idziak, Żal. Tajemnica sukcesu za kamerą, 2019, Plus Minus, 27.09.2019, https://www.rp.pl/Plus-Minus/309279979-Kaminski-Idziak-Zal-Tajemnica-sukcesu-za-kamera.html [dostęp: 6.12.2023].
Google Scholar

Karbala, filmpolski.pl, http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=1235663 [dostęp: 2.12.2023].
Google Scholar

Kuźma D., 2015, „Exodus – bogowie i królowie”: spektakl bez duszy, onet.pl, 9.01.2015, https://kultura.onet.pl/film/recenzje/exodus-bogowie-i-krolowie-spektakl-bez-duszy-recenzja/w4shd1r [dostęp: 2.12.2023].
Google Scholar

Niezgoda A., 2013, Hollywood.pl, Wydawnictwo Hollywood PL, Warszawa.
Google Scholar

Oleksiak O., 2019, Szybcy i Wściekli: Polak znokautowany na planie filmu! Jest wideo,
Google Scholar

07.2019, https://4fun.tv/news/szybcy-i-wsciekli-polak-lukasz-bielan-znokautowany-na-planie-wideo [dostęp: 1.12.2019].
Google Scholar

Sławomir Idziak, Culture.pl, https://culture.pl/pl/tworca/slawomir-idziak [dostęp: 11.11.2018].
Google Scholar

Stracić głowę dla Bonda, https://www.harpersbazaar.pl/kultura/499/stracic-glowe-dla-bonda-z-lukaszem-bielanem-rozmawia-rafal-slawon [dostęp: 1.12.2019].
Google Scholar

Top 10: Najbardziej utalentowani polscy operatorzy filmowi, 2013, WP Film, 19.11.2013,
Google Scholar

https://film.wp.pl/top-10-najbardziej-utalentowani-polscy-operatorzy-filmowi-6025253306688641 [dostęp: 10.11.2018].
Google Scholar

Trzy kolory. Niebieski, filmpolski.pl, https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=125586 [dostęp: 2.12.2023].
Google Scholar

Netografia
Google Scholar

https://www.filmschool.lodz.pl/szkola/historia [dostęp: 2.12.2023]
Google Scholar

Agnieszka Tambor

tamboragnieszka@gmail.com
https://orcid.org/0000-0003-1536-8986

Afiliacja:

Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska

Biogram

AGNIESZKA TAMBOR –dr, Instytut Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Filmoznawczyni, glottodydaktyczka, kulturoznawczyni. Od wielu lat współpracuje ze Szkołą Języka i Kultury Polskiej. Wykłada na Podyplomowych Studiach Kwalifikacyjnych Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego (edycje polskie, zagraniczne i online) oraz Podyplomowych Studiach z Wiedzy
o Regionie. Prowadzi szkolenia z zakresu edukacji medialnej dla ORPEG, Świetlicy Krytyki Politycznej i innych instytucji. Jest autorką i kierowniczką międzynarodowych projektów promujących język polski i kulturę polską: Z kinem polskim w świat, 100 ekofaktów, o których każdy uczący się polskiego mówić powinien, Kompetencja językowa – innowacja zadaniowa, Polska na językach, Rozwiń skrzydła jak orzeł, 100 faktów z historii Polski, które każdy cudzoziemiec znać powinien (www.100faktowzhistorii.pl). Promotorka filmu polskiego – brała udział m.in. w Polskich Dniach w Preszowie i Shenyangu, w wydarzeniach kulturalnych w Pekinie, Kurytybie, Dżakarcie – wszędzie starając się zwiększać wiedzę o polskim kinie. Prowadziła warsztaty dla nauczycieli za granicą, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Kanadzie, Kazachstanie i Chinach. Jest autorką wielu artykułów i książek związanych z nauczaniem kultury polskiej i języka polskiego. Wśród jej publikacji są także gry dydaktyczne (np. Ekomemory) oraz liczne podręczniki, m.in.: Nowa polska półka filmowa. 100 filmów, które każdy cudzoziemiec zobaczyć powinien (Katowice 2015), Polska półka filmowa. Krótkometrażowe filmy aktorskie i animowane w nauczaniu języka polskiego jako obcego (razem z Justyną H. Budzik, Katowice 2018), (Nie)codzienny polski. Teksty i konteksty (Katowice 2018), Licz na Banacha (Katowice 2019; podręcznik do nauczania słownictwa specjalistycznego z zakresu nauk ścisłych), Śląskie ścieżki filmowe (Katowice 2022) oraz Polacy znani i nieznani (2023). Prowadzi społecznościowy kanał Polska Półka Filmowa (https://www.youtube.com/polskapolkafilmowa, www.polskapolkafilmowa.pl), który można znaleźć w najpopularniejszych mediach społecznościowych.

Tom 33 Nr 1 (2024)
Opublikowane: 2024-04-04

ISSN: 1898-1593

eISSN: 2353-9844

10.31261/PS_P

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst

Półka filmowa okiem kamery. Polscy operatorzy w Hollywood – artyści czy rzemieślnicy?

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Agnieszka Tambor

Informacje