Kompetencja tekstotwórcza w języku odziedziczonym, czyli o kreacji i zabawie w procesie tworzenia tekstów
Abstrakt
The article author presents the methods of developing text-creating competence of students in a Polish diaspora. The article begins with a short presentation of discourse specificity in Polish diaspora teaching. The author also defines such notions as text competence and text-creating competence and explains their specific position in teaching bilingual students for whom Polish is an inherited language. The author refers to Cumming’s theory of two levels of language competence. Next, she discusses creativity and games as important elements supporting education and developing text-creating skills. The article concludes with several examples of exercises for students.
Słowa kluczowe
text-creating competence; inherited language; levels of language proficiency (Cummins’ theory); playing with texts
Bibliografia
Bartmiński J., 2004, Pytania o przedmiot językoznawstwa, w: Czermińska Z., red., Polonistyka w przebudowie, t. 1, Kraków.
Berthet D., 2002, Wprowadzenie do nauki pisania, tłum. Zieliński M., Warszawa.
Brzeziński J., 1987, Nauczanie języków obcych dzieci, Warszawa.
Burden R., Williams M., 1998, Language learners' perceptions of supportive classroom environments, “Language Learning Journal”, no. 17.
Caillois R., 1997, Gry i ludzie, tłum. Tatarkiewicz A., Żurowska M., Warszawa.
Cummins J., 1984, Bilingual Education and Special Education. Issues in Assessment and Pedagogy, San Diego.
Cummins J., 2000, Language, Power and Pedagogy. Bilingual Children in the Crossfire, Clevedon. Czukowski K., 1962, Od dwóch do pięciu, tłum. Woroszylski W., Warszawa.
Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Dyduchowa A., 1988, Projekt kształcenia sprawności językowej uczniów. Projekt systemu, model podręcznika, Kraków.
Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2003, Warszawa. (ESOKJ)
Frączek A., 2008, Kanapka i innych wierszy kapka, Łódź.
Gajda S., 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, w: Bartmiński J., red., Współczesny język polski, Lublin.
Grabias S., 1994, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Huizinga J., 2007, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, tłum. Kurecka M., Wirpsza W., Warszawa.
Iluk J., 2012, Systematyczne pisanie. Jak wpływa na kompetencję komunikacyjną w języku obcym? „Języki Obce w Szkole”, nr 4.
Iluk J., 2005, O niektórych aspektach wczesnoszkolnego nauczania języków obcych, „Poliglota. Edukacja Językowa Dzieci”, nr 1 (1).
Kaczmarzyk M., 2017, Szkoła neuronów. O nastolatkach, kompromisach i wychowaniu, Poznań. Kłakówna Z.A., 2003, Przymus i wolność. Projektowanie procesu kształcenia kulturowej kompetencji, Kraków .
Kłakówna Z.A., 1993, Sztuka pisania. Ćwiczenia redakcyjne dla klas IV–VI. Metodyczny podręcznik nauczyciela, Kraków.
Kłakówna Z.A., Wiatr A., 2006, Nowa sztuka pisania. Klasy 4–6 szkoły podstawowej, Kraków.
Kolb D.A., 1997, The process of experiential learning, w: Thorpe M., red., Culture and process of adult learning, London.
Komorowska H., 2011, Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa.
Krasowicz-Kupis G., 2004, Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka, Lublin. Lipińska E., Seretny A., 2016, Język odziedziczony – polszczyzna pokoleń polonijnych, „Poradnik Językowy”, nr 10.
Lipińska E., Seretny A., 2013, Integrowanie kompetencji lingwistycznych w glottodydaktyce na przykładzie nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego, Kraków.
Lipińska E., Seretny A., 2012, Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego w chicagowskiej diasporze polonijnej, Kraków.
Lipińska E., Seretny A., 2011, Doświadczenia nauczania w skupiskach polonijnych. Raport przygotowany na III Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie, http://www.swp.krakow.pl/panel/spaw2/uploads/files/seretny.pdf [dostęp: 7.05.2017].
Maslow A., 1990, Motywacja i zachowanie, tłum. Sawicka P., Warszawa.
Matras-Mastalerz W., 2016, Multimodalność Ekspresive Arts Therapy w bajkowym świecie kamishibai, w: Ungenhauer-Gołąb A., Kopeć U., red., Literatura i inne sztuki w przestrzeni edukacyjnej dziecka, Rzeszów.
McLane J.B., McNamee G.D., 1990, Early literacy, Cambridge.
Mrozowska H., 2001, Tekst literacki jako strategia dydaktyczna w nauce języka obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 3.
Niesporek-Szamburska B., 2015, Sprawność w języku polskim dwujęzycznej młodzieży pochodzenia polskiego mieszkającej w Anglii, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2 (15).
Niesporek-Szamburska B., 2010, Uczyć przez zabawę – od nabywania języka ojczystego do nauki ję- zyka obcego, w: Achtelik A., Kita M., Tambor J., red., Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, t. 2, Katowice.
Nocoń J., 2012, Rozwijanie i doskonalenie kompetencji tekstotwórczej w perspektywie lingwodydaktycznej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Kształcenie Językowe”, nr 3397, 10 (20).
Nowak E., 2014, Stworzyć tekst. Uczniowska kompetencja tekstotwórcza, Kraków.
Nowak E., 2009, Jak rozwijać i doskonalić uczniowską sprawność tworzenia tekstu – projekt metody pracy, w: Janus-Sitarz A., red., W trosce o dobrą edukację. Prace dedykowane profesor Jadwidze Kowalikowej z okazji 40-lecia pracy twórczej, Kraków.
Onichimowska A., 2009, Maciek i łowcy duchów, Łódź.
Pamuła M., 2003, Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym, Warszawa.
Pamuła-Behrens M., Szymańska M., 2017, W polskiej szkole. Materiały do pracy z uczniami z doświadczeniem migracji. Przewodnik, http://filpolska.up.krakow.pl/wp-content/uploads/2018/03/PRZEWODNIK-W-POLSKIEJ-SZKOLE.pdf [dostęp: 7.05.2017]
Romanowicz A., 1993, Antologia zagadek, Białystok. (wybór)
Sipe L.R., 2001, A palimpsest ofstories. Young children’s construction of intertextual links among fairytale variants, “Reading Research and Instruction”, no. 40.
Slavin R.E., 2013, Uczenie się oparte na współpracy: dlaczego praca w grupach jest skuteczna?, w: Dumont H., Instance D., Benavides F., red., Istota uczenia się: wykorzystanie wyników badań w praktyce, Warszawa.
Spitzer M., 2007, Jak uczy się mózg, tłum. Guzowska-Dąbrowska M., Jagodzińska M., Warszawa.
Tabisz A., 2006, Kompetencja tekstotwórcza uczniów na przykładzie rozprawki, Opole.
Wiśniewska H., 2001, Substytucja tekstowa – uczniowska strategia pisania form wypowiedzi, w: Witosz B., red., Stylistyka a pragmatyka, Katowice.
Wood D.J., 1998, How Children Think and Learn. The Social Contexts of Cognitive Development, Oxford.
Zawodniak J., 2009, Twórcze i odtwórcze aspekty wczesnego nabywania sprawności pisania w języku obcym, w: Sikora-Banasik D., red., Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych. Teoria i praktyka, Warszawa.
prof. dr hab., Katedra Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0001-9935-6733
Językoznawca i dydaktyk. Jej zainteresowania badawcze dotyczą takich zagadnień, jak: językowy obraz świata dzieci i młodzieży, język dzieci i młodzieży, literatura dla dzieci i młodzieży, uczenie języka polskiego, także jpjo, nauczanie polonijne. Wybrane publikacje: Stereotyp czarownicy i jego modyfikowanie. Na przykładzie tekstów dla dzieci i wypowiedzi dziecięcych (Katowice 2013), Wiedza o języku i kompetencje językowe uczniów (Katowice 2012), Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci (Katowice 2004), Język wierszy dla dzieci (na materiale „Świerszczyka”) (Katowice 1990); współ- autorka podręcznika dla dzieci do nauczania języka polskiego jako obcego Bawimy się w polski 1 (Katowice 2009 i n.), współautor: A. Achtelik).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
