Polskość na antypodach: wybrane aspekty historyczne i językowe polskiej obecności w Brazylii
Abstrakt
The aim of the article is to present some aspects concerning the presence of Poles and their descendants in Brazil. It resulted from the emigration of the 19th and the beginning of the 20th century. The representatives of the so-called ‘old emigration’, mostly illiterate peasants, settled down in isolated colonies, devoting themselves to farming. Their social position and conditions of living enabled the maintenance of Polish culture and language. This language contains archaic and regional elements. It was influenced by the languages of the partitioners of Poland first, and later by the Portuguese language.
Słowa kluczowe
Polish emigration in Brazil; Polish language in Brazil; Polish language in a world; languages of the minorities
Bibliografia
Brasil: 500 anos de povoamento, 2000, Rio de Janeiro, http://brasil500anos.ibge.gov.br/estatisticas-do-povoamento/imigracao-total-periodos-anuais [dostęp: 14.09.2017].
Davies N., 2010, Boże igrzysko. Historia Polski [e-book], przeł. Muskat-Tabakowska E., Kraków.
De Araujo Filho L., 2007, „Polonia brazylijska”: O contexto histórico de um processo de assimilação, „Projeções. Revista de estudos polono-brasileiros”, IX, n. 1.
Decreto-Lei no 24.215, de 9 de Maio de 1934, http://www2.camara.leg.br/legin/fed/decret/1930-1939/decreto-24215-9-maio-1934-557900-publicacaooriginal-78647-pe.html [dostęp:18.09.2017].
Decreto-Lei no 406, de 4 de Maio de 1938, http://www2.camara.leg.br/legin/fed/declei/193-1939/decreto-lei-406-4-maio-1938-348724-publicacaooriginal-1-pe.html [dostęp:18.09.2017].
Decreto-Lei no 1.545, de 25 de Agosto de 1939, http://www2.camara.leg.br/legin/fed/declei/193-1939/decreto-lei-1545-25-agosto-1939-411654-publicacaooriginal-1-pe.html [dostęp: 18.09.2017].
Druszcz A., 1984, O bilinguismo em Araucária – interferência polonesa na fonologia portuguesa, praca magisterska: Universidade Católica do Paraná, Curitiba.
Dubisz S., 1997, Język polski poza granicami kraju – wstępne informacje i definicje, w: tegoż, red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Dubisz S., 2014, Językoznawcze studia polonistyczne, t. 2, Polonia i jej język, Warszawa.
Głuchowski K., 1971, Z dziejów wychodźstwa i osadnictwa polskiego w Brazylii, w: Kaczmarek A., red., Emigracja polska w Brazylii. 100 lat osadnictwa, Warszawa.
Kawka M., 1982, Os brasileirismos do dialeto polono-brasileiro, praca magisterska: Universidade Católica do Paraná, Curitiba.
Kossobudzki S., 1927, Tu i tam. Odgłosy parańskie, Curitiba.
Kula M., 1981, Polonia brazylijska, Warszawa.
Kula W., Assorodobraj-Kula N., Kula, M., red., 1973, Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890–1891, Warszawa.
Lechoń J., 2009, Rio de Janeiro, w: Mazurek J., red., Polacy pod Krzyżem Południa, Warszawa.
Leminski P., 2015, Meu coração do polaco voltou, przeł. Kilanowski P., w: tegoż, Powróciło moje polskie serce. Meu coração do polaco voltou, wyb. Kilanowski P., przeł. Kilanowski P., Szcześniak K., Curitiba.
Linde-Usiekiniewicz J., 1997, Język polski w Brazylii, w: Dubisz S., red., Język polski poza granicami kraju, Opole.
Łapaj J., 2013, Polacy w Brazylii – aspekty historyczne i współczesność, „Pisma Humanistyczne”, z. X. Malczewski Z., Polacy i osoby polskiego pochodzenia w Brazylii. Zarys historyczny i współczesność Polonii brazylijskiej, http://www.kurytyba.msz.gov.pl/pl/polonia_w_brazylii/polonia_w_brazyli/ [dostęp: 07.09.2017].
Matras Y., 2009, Language Contact, Cambridge.
Miodunka W., 2003, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej, Kraków.
Morello R., 2015, A Política de Cooficialização de Línguas no Brasil, w: tejże, red., Leis e línguas no Brasil. O processo de cooficialização e suas potencialidades, Florianópolis. Pamiętniki Emigrantów. Ameryka Południowa Nr. 1–27, 1939, Warszawa.
Rossetti F., 1997, O casamento em Thomás Coelho. Nupcialidade de um grupo imigrante (1876–1976), praca licencjacka: Universidade Federal do Paraná, Curitiba.
Sękowska E., 2010, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze, Kraków.
Siewierski H., 2009, Polônia e Brasil: Laços históricos e culturais, „Projeções. Revista de estudos polono-brasileiros”, XI, n. 2.
Stańczewski J., 1925, Wpływ języka portugalskiego na język kolonistów polskich w Brazylii. Studium Porównawcze, Curitiba.
Szydłowska-Ceglowa B., 1990, Pamiętniki emigrantów jako źródła badań językoznawczych, w: Miodunka W., red., Język polski w świecie, Warszawa-Kraków.
Trennephol da Costa L., 2016, Sons oclusivos no polonês falado em Mallet, PR, „(Con)textos Linguísticos”, v. 10, n. 16.
Trennephol da Costa L., Gielinski I., 2014, Detalhes fonéticos do polonês falado em Mallet, „(Con)textos Linguísticos”, v. 8, n. 10.
Wachowicz R., 1971, Szkoły osadnictwa polskiego w Brazylii, w: Kaczmarek A., red., Emigracja polska w Brazylii. 100 lat osadnictwa, Warszawa.
Weinreich U., 1966, Languages in Contact. Findings and Problems, London-The Hague-Paris.
mgr, Departamento de Polonês, Alemão e Letras Clássicas, Universidade Federal do Paraná, Kurytyba, Brazylia. Brazylia
https://orcid.org/0000-0002-8986-0685
Wykładowczyni języka i literatury polskiej. W latach 2006–2014 była nauczycielką języka polskiego w Centrum Języków i Interkulturowości przy Universidade Federal do Paraná. Do kręgu jej zainteresowań naukowych należy obecność języka polskiego w Brazylii, jego historia i współczesność w kontekście kontaktu językowego. Jest autorką rozdziałów o Irenie Sendlerowej oraz Antoninie i Janie Żabińskich w zbiorze Memórias de Luz: Histórias de Poloneses Justos pod red. Piotra Kilanowskiego.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
