Po polsku, po brazylijsku i po portugalsku – o świadomości językowej Polonii brazylijskiej. Odrodzenie i zanikanie języka
Abstrakt
The article describes the level of knowledge of the Polish language among people of Polish origin living in Brazil. Analysing the material gathered during her research in Brazil in the years 2013–2016, the author of the article identifies the factors that cause the disappearance of the Polish language, as well as the ones responsible for its revival.
Słowa kluczowe
Polish diaspora in Brazil; language awareness; bilingualism
Bibliografia
Błasiak M., 2011, Dwujęzyczność i ponglish. Zjawiska językowo-kulturowe polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii, Kraków.
Cieszyńska J., 2006, Dwujęzyczność, dwukulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii, Kraków.
Dębski R., 2009, Dwujęzyczność angielsko-polska w Australii. Języki mniejszościowe w dobie globalizacji i informatyzacji, Kraków.
Dębski R., 2016, Badania wielojęzyczności w Australii. Implikacje dla badań dwujęzyczności polsko-obcej, w: Dębski R., Miodunka W.T., Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, Kraków.
Dubisz S., red., 1997, Język polski poza granicami kraju, Opole.
Guillermo-Sajdak M., 2015, Bilingwizm polsko-hiszpański w Argentynie. Drogi akulturacji polskich emigrantów w Buenos Aires, Cordobie, Santa Fé oraz Misiones, Warszawa.
Klidzio N., 2016, Język polski i kultura polska w Brazylii: kiedyś i teraz, w: Miodunka W., Seretny A., red., Język, literatura i kultura polska w świecie, Kraków.
Laskowski R., Język w zagrożeniu. Przyswajanie języka polskiego w warunkach polsko-szwedzkiego bilingwizmu, Kraków.
Lipińska E., 2003, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków.
Lipińska E., 2013, Polskość w Australii. O dwujęzyczności, edukacji i problemach adaptacyjnych Polonii na antypodach, Kraków.
Malczewski Z., 2016, Nauczanie języka polskiego w Brazylii. Od szkół polskich osadników do polonistyki na brazylijskich uczelniach federalnych, w: Miodunka W., Seretny A., red., Język, literatura i kultura polska w świecie, Kraków.
Miodunka W.T., 2003, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej, Kraków.
Miodunka W.T., 2016, Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności, w: Dębski R., Miodunka W.T., Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, Kraków.
Sękowska E., 2010, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze, Kraków.
Tambor J., 2007, Dialekty – giną stare, powstają nowe?, w: Starczewski A., Zbliżenia. Współpraca naukowców i artystów Śląska i Wileńszczyzny 1994–2006, Katowice.
Tambor J., 2007, Warunki osiągania dwujęzyczności, „Socjolingwistyka”, nr 21.
prof. dr hab., Instytut Języka Polskiego; Szkoła Języka i Kultury Polskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-0801-3821
Jej zainteresowania naukowe i badawcze koncentrują się wokół następujących zagadnień: fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, język artystyczny (szczególnie prozy science fiction), sytuacja językowa na Śląsku, nauczanie języka polskiego obcokrajowców. Jest członkinią m.in. Komisji Kultury Języka Polskiego PAN, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Stowarzyszenia Polskich i Zagranicznych Nauczycieli Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego „Bristol”. Autorka książek: Język polskiej prozy fantastyczno-naukowej (1991), Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna (2006, 2008), Oberschlesien – Sprache und Identität (2011), kilkakrotnie wznawianego podręcznika Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego (2000 i wyd. następne, wspólnie z D. Ostaszewską) oraz zbioru zadań do tegoż podręcznika Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Ćwiczenia (2007). Jest redaktorką wielu prac naukowych i popularnonaukowych.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
