Czy męskie kobiety i zniewieściali mężczyźni to wytwór kultury współczesnej? Ślady przenikania się ról płciowych w dramacie Barbara jeszcze Gasztołdowa żona Dominika Magnuszewskiego
Abstrakt
Celem artykułu jest pokazanie procesów społecznych i kulturowych, które utrwalają patriarchalny model społeczeństwa na podstawie dramatu Dominika Magnuszewskiego Barbara jeszcze Gasztołdowa żona. Wykorzystując badania z zakresu antropologii kulturowej, rozpatruję utwór w kontekście przedstawienia ról płciowych w sposób niezgodny z archetypowymi wzorami. Król Zygmunt reprezentuje typ zniewieściałej męskości, natomiast królową Bonę zestawiam z typem kobiecości zwanym virago, łączącym cechy uznawane za męskie z kobiecymi. Artykuł rozwija stan badań nad problemem dominacji patriarchatu w XIX wieku w Polsce, wykorzystując w tym celu terminologię zaczerpniętą z antropologii kulturowej (androcentryczna nieświadomość).
Słowa kluczowe
Dominik Magnuszewski; romantyzm; kobieta w historii i literaturze; androcentryczna nieświadomość
Bibliografia
Besala J., 2014, Miłość i strach. Dzieje uczuć kobiet i mężczyzn, t. 4, Poznań.
Blüher H., 1999, Teoria męskiej społeczności, przeł. Gabiś T., w: Rewolucja konserwatywna w Niemczech 1918–1933, wyb. i oprac. Kunicki W., Poznań.
Bogucka M., 2005, Gorsza płeć, Warszawa.
Bourdieu P., 2004, Męska dominacja, przeł. Kopciewicz L., Warszawa.
Kłosińska K., 2018, Zagrożona męskość/zagrożone męskości, w: Formy męskości 1, Dziadek A., Mazurkiewicz F., red., Warszawa.
Magnuszewski D., 1877, Niewiasta polska w trzech wiekach w: Dzieła Dominika Magnuszewskiego w trzech tomach, t. 1, Lwów.
Ruszczyńska M., 1995, Dominik Magnuszewski. Między historią i naturą, Zielona Góra.
Słowiński M, 1993, Błazen: dzieje postaci i motywu, Warszawa.
Sztobryn S., 2000, Status kobiety w (męskiej) myśli pedagogicznej. Przegląd stronniczo wybranych stanowisk, w: Jakubiak K., red., Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od XVI do XX wieku, Bydgoszcz.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-1441-2631
Wojciech Lemański – mgr, Instytut Literaturoznawstwa, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska.
Magister filologii polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania naukowe: literatura romantyzmu, feminizm, gender studies.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
