Artykuł jest refleksją nad rozwojem i nad przemianami, przed którymi staje współczesna glottodydaktyka polonistyczna i wobec których musi się jakoś opowiedzieć w ciągu następnych lat. Pierwsza część zawiera omówienie książki W. Miodunki poświęconej powstaniu, stanowi obecnemu i perspektywom rozwojowym glottodydaktyki polonistycznej, jak również opis zbiorowej pracy na temat nauczania języka polskiego w świecie i perspektyw rozwojowych edukacji polonistycznej. Druga część omawia konieczność ustosunkowania się glottodydaktyki wobec dokonującego się zwrotu w naukach humanistycznych, jak również wobec kryzysu ekologicznego, migracji i pandemii.

Celem artykułu jest przedstawienie najnowszych propozycji w ramach badań poświęconych wielojęzyczności receptywnej. Zawiera on bliższe omówienie koncepcji lingua receptiva, czyli receptywnej komunikacji wielojęzycznej opartej na (spokrewnionych) językach rodzimych jej uczestników, zarówno w aspekcie reprezentacyjnym - w stosunku do realnych praktyk multilingwalnych, jak i konfiguracyjnym - w stosunku do innych kategorii w siatce pojęć dyscypliny badawczej. W konkluzji zaznacza się, że współwystępowanie lingua receptiva i lingua franca w komunikacji międzynarodowej w Europie wydaje się istniejącą, choć niewystarczająco rozpoznaną rzeczywistością językową.

Upowszechnienie się aplikacji internetowych i komunikacji elektronicznej stawia przed glottodydaktyką nowe wyzwania. Uczący się mogą obecnie załatwić wiele spraw życia codziennego, nie spełniając wymagań określonych w standardach biegłości i nie dysponując rozwiniętą wiedzą gramatyczną i sprawnością mówienia. Treści leksykalne i gramatyczne zawarte w programach nauczania i podręcznikach nie zawsze odpowiadają zaś potrzebom związanym z komunikacją internetową. Celem artykułu jest refleksja nad wpływem upowszechnienia się Internetu na dydaktykę jpjo, w odniesieniu do opisu poziomów biegłości, treści programów nauczania, standardów egzaminacyjnych i podręczników oraz poziomu motywacji studentów.

Artykuł analizuje miejsca trudne dla Słowaków w polskim systemie fonetycznym, a także prezentuje, jak niedostatki w kompetencji fonologicznej mogą rzutować również na poprawność ortograficzną tekstów pisanych przez studentów. Praca ma charakter porównawczy, a więc osobno prezentowane są kwestie problematyczne w polskim systemie wokalicznym, konsonantycznym oraz akcentowym w zestawieniu ze słowackim. W każdej z trzech części przedstawiane są typowe błędy w wymowie i pisowni pojawiające się w wypowiedziach ustnych i pisemnych studentów. Celem przyczynku jest przedstawienie wagi kształcenia kompetencji fonologicznej na lektoracie w taki sposób, aby zminimalizować negatywny transfer językowy.

W artykule poruszono zagadnienie włączania etapów postępowania logopedycznego oraz stosowanych w ramach logopedii metod do procesu nauczania fonetyki języka polskiego jako obcego. W ramach studium przypadku ukazano, że ich zastosowanie ułatwiło ustalenie charakteru występujących u słuchaczy odstępstw od normy oraz zaprojektowanie kompleksu celowych działań służących podnoszeniu kompetencji fonetyczno-fonologicznych. Zaproponowane rozwiązania odnoszą się do grupy osób z pierwszym językie

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z wykorzystaniem podejścia międzykulturowego w nauczaniu języka polskiego jako obcego w Chinach. Rozważania skupiają się wokół kuchni i jedzenia w ogóle. Warunkiem skutecznej komunikacji jest nie tylko opanowanie reguł gramatycznych i słownictwa, ale także znajomość zasad panujących w kraju rozmówcy, uwarunkowań socjolingwistycznych i socjokulturowych. Materiał przykładowy pochodzi ze zbiorów autorki zgromadzony podczas pracy na uniwersytetach azjatyckich. Podejście międzykulturowe w nauczaniu polskich zachowań językowo-kulturowych w Państwie Środka wymaga zastosowania innych praktyk i rozwiązań niż w europejskim kręgu kulturowym.

Autorka zwraca uwagę na zjawisko dwupiśmienności (biliteracy), czyli umiejętności czytania i pisania w dwóch językach. Prezentuje sposoby rozumienia tego zjawiska na tle badań nad bilingwizmem oraz alfabetyzacją. Podkreśla wysoką wartość naukową oraz praktyczną konceptu. Proponuje szerokie i zintegrowane ujęcie dwupiśmienności. Zdobywanie biliteracy prezentuje jako wieloletni, niekończący się proces. Autorka ukazuje potencjał dwupiśmienności do poprawy funkcjonowania dwujęzycznego (wzmacniania motywacji do nauki języka mniejszości, wspomagania rozwoju językowego i poznawczego, podnoszenia komfortu emocjonalnego oraz społecznego osób bilingwalnych).

W artykule zostały zaprezentowane wyniki badań, które pozwolą zastanowić się m.in. nad tym, czy fakt przebywania w środowisku wielokulturowym zrywa więź z żywym językiem polskim. Narzędziem służącym poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie było badanie rozumienia najpopularniejszych słów młodzieżowych z ostatnich lat. Wybierane corocznie młodzieżowe słowo roku pozwala odkrywać cechy polszczyzny młodej generacji. Konkurs pozwala badać i podążać za językową modą. Słowa klasyfikowane jako młodzieżowe niekoniecznie są nowe, czy też slangowe, jednak zdecydowanie częściej używane są przez analizowaną grupę. Badaniem objęto ponad 200 uczniów szkół polonijnych w Wielkiej Brytanii. Wyniki porównano z grupą młodzieży z Polski.

W artykule zarysowany został obraz Nowego Jorku jaki wyłania się z prozy Janusza Głowackiego. Pisarz skrupulatny w odtwarzaniu topografii metropolii, widział ją miastem wielkich kontrastów, nieograniczonych możliwości i całkowitej nieprzewidywalności. Zawsze krytyczne w twórczości Głowackiego spojrzenie na Nowy Jork zwłaszcza w ostatnich powieściach ujawniło całą swą ostrość i głębię. Miasto jawi się parabolą świata globalnego – chaosu i pomieszania wartości – rzeczywistości, w której nędza i bogactwo sąsiadują ze sobą, ludzie pozbawieni autentyczności instrumentalnie posługują się innymi, konfrontacja z innością rozmywa tożsamość, a wartości są kreowane przez rynek i pieniądz.

W artykule została podjęta próba opisu literackich figur domu w siedmiotomowej „sadze polskiej” Danuty Mostwin, (Dom starej lady, Londyn 1958, Ameryko! Ameryko!, Warszawa 1981, Cień księdza Piotra, Warszawa 1985, Szmaragdowa zjawa, Warszawa 1988, Tajemnica zwyciężonych, Londyn 1992, Nie ma domu, Lublin 1996, Słyszę, jak śpiewa Ameryka, Londyn 1998). Biografia autorki Domu starej lady wpisuje się w życiorysy wielopokoleniowych polskich rodzin doświadczonych zaborami, wojnami, komunizmem, wychodźstwem. Ten rys autobiograficzny stał się pożywką większości utworów powieściowych Mostwin. Rozważania prowadzone w kontekście filozoficzno-aksjologicznych i teoretycznoliterackich ustaleń pokazują przemiany kreacji figury domu w tych prozach. Ewolucja obrazów domu obejmuje dom jako arkadię poprzez „anty-dom”, „dom-arkę” i dom odzyskany. Odpowiada to obranej postawie filozoficznej Danuty Mostwin, która owo połączenie wartości wyniesionych z kraju urodzenia i wartości nabytych w kraju osiedlenia uważała za najbardziej optymalną formę obrony polskości na emigracji.

Artykuł poświęcony omówieniu problematyki związanej z wykorzystaniem przestrzeni akwatycznej w wybranych utworach polskich poetów zamieszkałych w Kanadzie. Autor omawia sposoby literackiej funkcjonalizacji obrazów oceanu, morza, jezior czy rzek w twórczości Zofii Bohdanowiczowej, Wacława Iwaniuka, Floriana Śmiei, Bogdana Czaykowskiego i Andrzeja Buszy. Dla polskich poetów emigracyjnych starszego pokolenia żywioł wodny był częstym elementem świata przedstawionego, a także ważnym ogniwem ich wyobraźni twórczej. Przestrzenie wody łączyły się bowiem z sytuacją niezakorzenienia, wyobcowania w zetknięciu z ogromem nowego kontynentu, przytłaczały wielkością, wyznaczały granice nie do przejścia. Zdaniem autora symbolika wody częściej bywała metaforą egzystencji niż zwierciadłem duchowym rozważań. Wertykalnie przeciwstawiana niebu i życiu, stawała się ikoną śmierci, a nawet nicości. W konsekwencji rzadziej ujawniała tradycyjną moc ozdrowieńczą czy znaną z przeszłości funkcję metafizycznego uwznioślenia.

Celem artykułu jest pokazanie procesów społecznych i kulturowych, które utrwalają patriarchalny model społeczeństwa na podstawie dramatu Dominika Magnuszewskiego Barbara jeszcze Gasztołdowa żona. Wykorzystując badania z zakresu antropologii kulturowej, rozpatruję utwór w kontekście przedstawienia ról płciowych w sposób niezgodny z archetypowymi wzorami. Król Zygmunt reprezentuje typ zniewieściałej męskości, natomiast królową Bonę zestawiam z typem kobiecości zwanym virago, łączącym cechy uznawane za męskie z kobiecymi. Artykuł rozwija stan badań nad problemem dominacji patriarchatu w XIX wieku w Polsce, wykorzystując w tym celu terminologię zaczerpniętą z antropologii kulturowej (androcentryczna nieświadomość).

Autobiograficzna twórczość Sławomira Mrożka, obejmująca pokaźne dzienniki z lat 1962-1989 oraz obszerne tomy korespondencji, wciąż otwarta jest na nowe odczytania. Ponieważ kluczowym – a nieopisanym do tej pory – problemem w jej warstwie metaliterackiej jest relacja do Witolda Gombrowicza jako twórcy i człowieka, w artykule dokonano historycznoliterackiej i komparatystycznej analizy i interpretacji wieloletniej polemiki z estetycznymi i filozoficznymi poglądami autora Ferdydurke, prowadzonej przez Mrożka w dziennikach od 1965 do 1987 roku. Podkreślono procesualny charakter autorskich odniesień – od pełnej szacunku akceptacji do zdecydowanego przezwyciężenia wpływu Gombrowicza – których finałem było otwarcie Mrożka na metafizykę, nieobecną w światopoglądzie mistrza. Wskazano na szczególną rolę twórczości Gombrowicza, będącej dla Mrożka lustrem, w którym pewności i kształtu nabierało jego myślenie o sobie jako artyście i własnej sztuce.

W dotychczasowych badaniach nie zauważono, że dla pamiętnikarzy siedemnastego wieku zdolność państwa do obrony obywateli przed uprowadzeniem w jasyr stanowiła istotne kryterium oceny sprawności władzy. Tymczasem w dawnej Polsce najazdy tatarskie stanowiły poważny problem. Tatarzy masowo porywali mieszkańców południowo-wschodnich kresów. Toteż staropolscy pamiętnikarze podejmowali refleksję nad tym, jak radziła sobie władza, by ograniczyć to zagrożenie. I właśnie autorka skoncentrowała się na ocenie przez dokumentalistów działań rządzących, by zabezpieczyć poddanych przed niewolą. Na podstawie analizy historycznoliterackiej – z wyselekcjonowanych pod względem tematycznym wypowiedzi memuarystów można wyciągnąć wnioski, że oceny te były najczęściej krytyczne. Podjęte w niniejszym szkicu rozważania nie przykuły uwagi badaczy literatury staropolskiej; mogą też posłużyć obserwacjom historycznym i kulturoznawczym.

Artykuł omawia problemy szczególnego typu wymiany ekonomicznej, które pojawiły się w sowieckim Kazachstanie lat czterdziestych dwudziestego wieku – ukazuje różne aspekty tej wymiany, jej podstawy i wartości, jej jednostki i obiegi. Problematyka ta ukazana zostaje w swym wycinku, na przykładzie wspomnień Polaków przymusowo deportowanych do Kazachstanu w latach 1939–1941. Wprowadzenie ustroju totalitarnego – w jego wyjątkowej, brutalnej, stalinowskiej postaci – na terenach zamieszkiwanych przez nomadycznych Kazachów, których wymieszano z falami przymusowych przesiedleńców, wywołało bezprecedensową dysfunkcję życia społecznego, której ofiarą padli wszyscy uczestnicy wymiany ekonomicznej, w tym zesłani tam Polacy. By opisać tę sytuację, korzystam z dwóch dopełniających się konstrukcji teoretycznych: rozważań Janosa Kornaia (ekonomia niedoboru), a także Pierre’a Bourdieu (kapitały kulturowy). Tekst podejmuje rozważania nad pozapieniężnymi i niemonetarnymi środkami płatniczymi na „nieludzkiej ziemi”.

Artykuł jest próbą opisu tekstów kultury kreowanych przez twórców ze współczesnych kręgów migracyjnych. Dzieła te są ważne z kilku powodów: brak stereotypów, klisz i zapośredniczeń, za pomocą autorskiego języka ukazują doświadczenia (często traumy i przeżycia graniczne) oraz świadectwa; w sensie narratologicznym, łączą przekaz dawnej kultury oralnej ze współczesnym językiem autorskim, który pozwala zrozumieć treści nieuchwytne dla form dziennikarskich i skrótowości nowych mediów. Odnotowuje również powstawanie podgatunku refugee story, jaki kształtuje się w początkach XXI w., oraz stosunek kultury polskiej do tego zjawiska.

W artykule przeprowadzono analizy i interpretacje artystycznych plakatów teatralnych J. Czerniawskiego. Celem tych działań badawczych była weryfikacja założenia, że multimodalne metafory mają charakter konceptualny, sprawdzenie przystawalności szczegółowych założeń teorii metafor pojęciowych G. Lakoffa i M. Johnsona do analiz artystycznych komunikatów wielokodowych oraz konfrontacja tejże teorii z koncepcją metafor multimodalnych C. Forceville’a. Celem szczegółowym była natomiast próba autorskiego zdefiniowania metafor multimodalnych. Badacz stawia hipotezę, którą weryfikuje działaniami analitycznymi, że w procesie dekodowania znaczeń plakatu obrazy są odczytywane w połączeniu ze słowami – tytułami przedstawień, a odbiór wielokodowego przekazu to mentalna (rozgrywająca się w umyśle odbiorcy) negocjacja sensów wielopoziomowych metafor, w których analogie językowe i obrazowe wynikają nie tylko ze znaczeń definicyjnych, ale też z cech konotacyjnych znaków werbalnych i pozawerbalnych. Tekst sytuuje się w obszarze interdyscyplinarnych kognitywnych badań nad dyskursem artystycznym.

Artykuł jest próbą refleksji na temat ewolucji normy społecznej oraz zmian językowych i kodyfikacyjnych w obrębie żeńskich nazw osobowych. Głównym celem jest problematyzacja zagadnienia feminatywów we współczesnej polszczyźnie na podstawie krytycznego porównania opinii na temat ich tworzenia i użycia sformułowanych przez Radę Języka Polskiego, publiczną instytucję opiniodawczo-doradczą w sprawach używania języka polskiego. Znaczące różnice w zajętych przez naukowców na przestrzeni zaledwie kilku lat stanowiskach wskazują, że kwestia feminatywów była i nadal jest w znacznym stopniu elementem społeczno-politycznej debaty o zabarwieniu ideologicznym, społecznym i emocjonalnym, a nie problemem wynikającym z rzeczywistych ograniczeń systemu językowego.