Śląszczyzna w perspektywie współczesnych metod badawczych. Postępy i postulaty
Abstrakt
The paper attempts to discuss the Silesian ethnolect from two different points of view. The first one is determined by the current status of research, including above all the identifiable areas of shortcomings in the field. The other goes beyond the Polish perspective that prevails in the Silesian studies discourse. The author discusses the progress of work on a Silesian language corpus, interactive research into Slavic languages in the context of intercomprehension, as well as the matched-guise technique, potentially making it possible to assess the perception of the Silesian ethnolect in the area where it is present. The research scopes indicated are considered to be of key importance in the context of the description of the condition and status of the ethnolect.
Słowa kluczowe
Silesian ethnolect; linguistics; sociolinguistics; intercomprehension; the matches-guise technique
Bibliografia
Balowska G., 2006, Problematyka czeszczyzny potocznej nieliterackiej (tzw. „obecná čeština”) na łamach czasopisma „Naše řeč” w latach dziewięćdziesiątych, „Bohemistyka”, nr 1.
Bayerová-Nerlichová L., 2004, Jazykový úzus vs. postoj k jazyku v Čechách: výsledky empirického a sociolingvistického výzkumu v západních Čechách a Praze, „Slovo a slovesnost”, č. 65.
Chromý J., 2009, Language attitudes, matched-guise technique and the Czech lanuguage, „Naše Řeč”, vol. 9, issue 5.
Czesak A., 2008, Różnice językowe w kontekstach politycznych i humanistycznych, „Kultura i Polityka”, nr 2/3.
Dalewska-Greń H., 1997, Języki słowiańskie, Warszawa.
Daneš F., 1999, Postoje a hodnoticí kritéria při kodifikaci, in: Uličný O., ed., Jazyk a text I. Výbor z lingvistického díla Františka Daneše, č. 2, Praha.
Golubović J., Gooskens Ch., 2015, Mutual intelligibility between West and South Slavic languages, “Russian Linguistics”, no. 39.
Hofmański W., 2014, Transfer ujemny a kompetencja językowa. Język polski w nauczaniu Słowian, Praga.
Kadłubek Z., Staniczkowa Ł., 2011, red., 99 książek, czyli mały kanon górnośląski, Katowice. Kadłubek Z., 2008, Listy z Rzymu, Katowice.
Lambert W., 1967, A Social Psychology of Bilingualism, “Journal of Social Issues”, no. 23.
Michna E., 2008, Śląskie i karpackorusińskie dylematy tożsamościowe. Aspiracje narodowe śląskich i karpackorusińskich liderów etnicznych. Próba analizy porównawczej, w: Sakson A., red., Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy. Między polskością a niemieckością, Poznań.
Michna E., 2014, Odrębność językowa małych grup etnicznych i jej rola w procesach walki o uznanie oraz polityce tożsamości. Analiza porównawcza sytuacji Rusinów Karpackich i Ślązaków, „Studia Humanistyczne AGH”, t. 13/3.
Murrmann J., 2014, Wielojęzyczność jako źródło cierpień? Pozytywy i negatywy rozbudowanych kompetencji językowych z perspektywy społecznej i lingwistycznej, „Socjolingwistyka”, nr 28.
Nekvapil J., Sloboda M., Wagner P., 2009, Mnohojazyčnost v České republice. Základní informace, Praha.
Nerlich L., 2009, Konzervativní, či liberální přístup k českému jazykovému standardu? Výsledky sondy mezi mladými českými lingvisty na Univerzitě Řezno, „Naše řeč”, č. 92.
Niedźwiecka N., 2009, Etniczny aspekt tożsamości Łużyczan, Katowice.
Pospiszil K., 2016, Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku, Katowice.
Siatkowska E., 1992, Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa.
Szmeja M., 2017, Śląsk – bez zmian(?). Ludzie, kultura i społeczność Śląska w perspektywie postkolonialnej, Kraków.
Tambor J., 2006, Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, Katowice.
Tambor J., 2015, Stylizacja – pomysł na reaktywację śląszczyzny, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, nr 8.
Wyderka B., 2014, Język, dialekt czy kreol?, w: Nijakowski L.M., red., Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, Warszawa.
dr, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0003-4902-0945
Absolwent Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Laureat konkursu stypendialnego Fundacji UAM (2012) i czterokrotny stypendysta na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze. Członek Polsko-Czeskiego Towarzystwa Naukowego, Rady „Biuletynu Polonistycznego” przy IBL PAN oraz Stowarzyszenia „Bristol”. Od 2013 roku pracował w Katedrze Studiów Środkowoeuropejskich Uniwersytetu Karola w Pradze, a od 2017 związany jest z Instytutem Filologii Polskiej UAM. Prowadzi badania w zakresie psycholingwistyki, lingwistyki kontaktowej i glottodydaktyki polonistycznej. Przedmiotem szczególnego zainteresowania uczynił fenomen komunikatywności międzyjęzykowej oraz problematykę interakcji pokrewnych lingwokultur.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
