Dwustronny trójkąt – Niemcy, Polska i Serbowie łużyccy
Abstrakt
The paper presents a new view on Polish-German relations, focusing also on Lusatians. The author sheds light on the role of Lusatians in the network of Polish-German relations, pointing out that they are in fact not bilateral, but rather trilateral. It is possible to describe them in this way if the classification is based on ethnic awareness, with Germans, Lusatian Sorbs and Poles facing one another. This trilateral situation may be even more diversified (between the standard German and Polish languages, there is also Kashubian and Lusatian, which can be divided into Lower Sorbian and Upper Sorbian; one must not forget about the Czech influences either). The author focuses particularly on the original, German-Lusatian-Polish triangle, in which the Lusatian Sorbs occupy the central position, as they are linked to both sides, even though they retain a certain independence.
Słowa kluczowe
Polish-German relations; Lusatia; Upper Sorbian; Lower Sorbian; German-Lusatian-Polish triangle
Bibliografia
Behaghel O., 1911, Geschichte der deutschen Sprache, Straßburg.
Ela L., 1999a, 75 róčnica Zwjazka narodnych mjeńšin w Němskej, „Rozhlad”, č. 49.
Ela L., 1999b, Před 75 lětami časopis „Kulturwehr” wuchadźał, „Rozhlad”, č. 50.
Gajewski Z., 1998, Fenomen łużyckiej łatwości nawiązywania przyjaźni z innymi narodami, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Giedrojc M., 1998, Stanowisko Stronnictwa Narodowego w czasie II wojny światowej wobec problemu Łużyc, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Giza A., 1998, Kontakty polsko-serbołużyckie w dobie neoslawizmu (na początku XX wieku), w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Hanschke A., Simon W., 1999, Darstellung der gemeinsamen Geschichte von Sorben, Polen und Deutschen, Forst.
Haubrichs W., Jäschke K.-U., Oberweis M., Hrsg., 1999, Grenzen erkennen – Begrenzungen über- winden. Festschrift für Reinhard Schneider zur Vollendung seines 65. Lebensjahrs, Sigmaringen.
Jaworski T., 1998, Wilhelm Józef Bogusławski – pierwszy polski historyk Serbołużyczan, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Jaworski T., Pyżewicz W., red.,1998, Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Kasper M., Šołta J., 1960, Geheim! Aus Geheimakten nazistischer Wendenpolitik, Bautzen.
Kollár J., 1960, Rozpravy o slovanské vzájemnosti, Praha.
Krawc B., 1935, Alfons Parczewski, „Časopis Maćicy Serbskeje”, č. 88.
Kuberski L.,1995, Jan Skala a Zwjazk Polakow w Němskej, „Rozhlad”, č. 45.
Ładogórski T., 1980, Słowianie w IX wieku, Warszawa.
Lötzsch R., 1965, Einheit und Gliederung des Sorbischen, „Sitzungsberichte der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Klasse für Sprachen, Literatur und Kunst“, Nr. 7. Marciniak S., 1993, Z dziejów łużyckiego ruchu narodowego w latach 1945–1947 (propolska opcja),„Zeszyty Łużyckie”, nr 6.
Marczak T., 1995, Granica zachodnia w polskiej polityce zagranicznej w latach 1944–1950, Wrocław.
Mazurski K.R., 1998, Renesans zainteresowań Łużycami na Dolnym Śląsku po 1970 roku, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Mieczkowska M., 1993, Łużyce a polska opinia publiczna w latach 1945–1949, „Letopis”, č. 40 (2), 1. Mieczkowska M., 1998, Profesor Henryk Batowski i jego zainteresowania Łużycami, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Mieczkowski J., 1998, Polskie Łużyce – szkic o pewnych iluzjach politycznych w latach 1945–1946, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Nagórko A., 1994, Granica vs Grenze, Kresy vs Kreis (z historii wzajemnych zapożyczeń), w: Nagórko A., Dubisz S., red., Granice i pogranicza. Język i historia. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej. Warszawa 17/18 maja 1993 r., Warszawa.
Osękowski C., 1998, Edmund Jan Osmańczyk (1913–1989) wobec problemu Łużyc w 1945 i 1946 roku, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
Pałys P., 2000, Działalność prołużycka w Polsce w latach 1945–1950, „Letopis”, č. 47 (9), 1. Parczewski A., 1902, Nekrolog XLIII. Wilhelm Józef Bogusławski, „Časopis Maćicy Serbskeje”, č. 55.
Rehder P., Hrsg., 1998, Einführung in die slavischen Sprachen (mit einer Einführung in die Balkanphilologie, Darmstadt.
Remes F.W., 1993, Die Sorbenfrage 1918/19: Untersuchung einer gescheiterten Autonomiebewegung, Bautzen.
Rzetelska-Feleszko E., 1998, Das Elb- und Ostseeslavische, in: Rehder P., Hrsg., Einführung in die slavischen Sprachen (mit einer Einführung in die Balkanphilologie), Darmstadt.
Scholze D., Hrsg., 1993, Die Sorben in Deutschland. Serbja w Němskej. Sieben Kapitel Kulturgeschichte, Bautzen.
Schuster-Šewc H., 1959, Sprache und ethnische Formation in der Entwicklung des Sorbischen, „Zeitschrift für Slawistik“, Nr. 4.
Schuster-Šewc H., Hrsg., 1967, Das niedersorbische Testament des Miklawuš Jakubica 1548, Berlin.
Siatkowska E., 1994, Czeskie i polskie towarzystwa sorabistyczne (1918–1949), „Zeszyty Łużyckie”, nr 8.
Trautmann R., 1947, Die slavischen Völker und Sprachen. Eine Einführung in die Slavistik, Göttingen. Wrzesiński W., 1993, Polski ruch narodowy w Niemczech w latach 1922–1939, Wrocław.
Wrzesiński W., 1998, Polski ruch narodowy w Niemczech wobec problemu łużyckiego, w: Jaworski T., Pyżewicz W., red., Serbołużyczanie – Łużyce. Badania historyczne i fascynacje, Zielona Góra.
prof. dr hab., Slavistik, Philosophische Fakultät, Universität des Saarlandes, Saarbrücken, Niemcy. Niemcy
https://orcid.org/0000-0002-0419-3255
Studiował slawistykę, germanistykę i orientalistykę w Bazylei i w Moskwie. Doktorat i habilitacja ze slawistyki; od 1989 roku profesor zwyczajny filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Kraju Saary (Niemcy), wykłada również na uniwersytecie w Bazylei i Paryżu (INALCO). Specjalizuje się w badaniach języka i literatury staro-cerkiewno-słowiańskiej, grafematyki języków słowiańskich, polityki językowej, języków mniejszości słowiańskich, języka i literatury dolnołużyckiej.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
