Dyglosja a proces socjalizacji
Abstrakt
The author discusses the concept of diglossia in the sociolinguistic aspect, but also in the cognitive one, assuming the significance of the opposition between the language of primary socialisation (unofficial and spoken) and the language of secondary socialisation (official and written) for the cognitive development of an individual functioning in a situation of diglossia. A broad interpretation of the concept is supported in the paper, with the author extending it to cover also the simultaneous presence of a minority language (as the language of primary socialisation) and the general language of the dominant culture (as the language of secondary socialisation) due to the clearly separate nature of their functioning.
Słowa kluczowe
diglossia; socialisation process; sociolinguistics; minority language
Bibliografia
Berger P., Luckmann T., 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa.
Cieszyńska J., 2006, Dwujęzyczność, dwukulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii, Kraków.
Ferguson Ch.A., 1959, Diglossia, “Word”, vol. 15, issue 2.
Fishman J.A., 1991, Bilingual education, Amsterdam–Philadelphia.
Giddens A., 2004, Socjologia, przeł. Szulżycka A., Warszawa.
Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa.
Lipińska E., 2003, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków.
Miodunka W., 1990, Moc języka i jej znaczenie w kontaktach językowych i kulturowych, w: Miodunka W., red., Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa–Kraków.
Nalborczyk A.S., 2003, Zachowania językowe imigrantów arabskich w Austrii, Warszawa.
Sztompka P., 2002, Socjologia, Kraków.
Skudrzyk A., Warchala J., 2012, Literacy of The Young Generation in a Diglossic Environment, Katowice.
Tomasello M., 2002, Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, przeł. Rączaszek J., Warszawa.
Wróblewska-Pawlak K., 2004, Język – Tożsamość – Imigracja. O strategiach adaptacyjnych Polaków zamieszkałych we Francji w latach osiemdziesiątych XX wieku, Warszawa.
Wygotski L.S., 2002, Wybrane prace psychologiczne II: Dzieciństwo i dorastanie, przeł. Brzezińska A. i in., Poznań.
prof. dr hab., Instytut Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-5503-5150
Profesor w Zakładzie Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół różnorodnych – socjolingwistycznych, pragmatycznych i stylistycznych – aspektów zróżnicowania współczesnej polszczyzny. Najnowsze badania dotyczą stanu piśmiennego stylu myślenia (analfabetyzm funkcjonalny), wpływu nowych mediów na język młodego pokolenia oraz regionu i regionalności, zwłaszcza zaś znaczenia języka w konstruowaniu tożsamości lokalnych oraz komunikacji w warunkach dyglosji. Zajmuje się również teoretycznie i praktycznie glottodydaktyką. Autorka lub współautorka publikacji: Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym (2005), Małe ojczyzny. Świadomość językowo-kulturowa społeczności lokalnych (2010), Kultura piśmienności młodego pokolenia (2010), Literacy of the young generation in a diglossic environment (2012).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
