Ekonomia niedoboru na nieludzkiej ziemi. O wspomnieniach polskich zesłańców z lat czterdziestych XX wieku do Kazachstanu
Abstrakt
Artykuł omawia problemy szczególnego typu wymiany ekonomicznej, które pojawiły się w sowieckim Kazachstanie lat czterdziestych dwudziestego wieku – ukazuje różne aspekty tej wymiany, jej podstawy i wartości, jej jednostki i obiegi. Problematyka ta ukazana zostaje w swym wycinku, na przykładzie wspomnień Polaków przymusowo deportowanych do Kazachstanu w latach 1939–1941. Wprowadzenie ustroju totalitarnego – w jego wyjątkowej, brutalnej, stalinowskiej postaci – na terenach zamieszkiwanych przez nomadycznych Kazachów, których wymieszano z falami przymusowych przesiedleńców, wywołało bezprecedensową dysfunkcję życia społecznego, której ofiarą padli wszyscy uczestnicy wymiany ekonomicznej, w tym zesłani tam Polacy. By opisać tę sytuację, korzystam z dwóch dopełniających się konstrukcji teoretycznych: rozważań Janosa Kornaia (ekonomia niedoboru), a także Pierre’a Bourdieu (kapitały kulturowy). Tekst podejmuje rozważania nad pozapieniężnymi i niemonetarnymi środkami płatniczymi na „nieludzkiej ziemi”.
Słowa kluczowe
deportacja; Kazachstan; ekonomia; wymiana
Bibliografia
Braudel F., 1992, Struktury codzienności. Możliwe i niemożliwe, przeł. Ochab M., Graff P., Warszawa.
Ciesielski S., 1997, Polacy w Kazachstanie w latach 1940–1946. Zesłańcy lat wojny, Wrocław.
Ciesielski S., Hryciuk G., red., 1997, Warunki egzystencji, w: Ciesielski S., red., Życie codzienne polskich zesłańców w ZSRR w latach 1940–1946, Wrocław.
Dobroński A.C., 2008, Raport o Polakach na południu Kazachstanu, „Zesłaniec”, nr 35, http://ze slaniec.pl/35/Dobronski.pdf [dostęp: 26.05.2018].
Internetowy słownik języka polskiego PWN. Hasło: ‘ekwiwalent’. https://sjp.pwn.pl/sjp/ek wiwalent;2556373.html [dostęp: 29.05.2018].
Kamiński E., 2017, U nas roboty mnogo… zapisków ciag dalszy, „Strony”, nr 82, http://www. strony.ca/Strony82/articles/a8210.html [dostęp: 26.05.2018].
Kijas A., 1993, Polacy w Kazachstanie. Przeszłość i teraźniejszość, Poznań.
Kornai J., 1985, Nabywca. Proces zakupu, w: Niedobór w gospodarce, przeł. Grzelońska U., Wiankowska Z., Warszawa.
Kuczyński A., 1997, Wysiedlenie i podróż w nieznane, w: Ciesielski S., red., Życie codzienne polskich zesłańców w ZSRR w latach 1940–1946, Wrocław.
Kuśnierz B., 1949, Stalin and the Poles, Londyn.
Łęczycka M.J., 1989, Zsyłka. Lata 1949–1946 w Kazachstanie, Wrocław.
Tematyczny zarys dziejów zesłańców do Rosji Związku Sowieckiego (XVII–XX w.), 2009, Opracowania tematyczne T-57. Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Opracowań, Warszawa.
Watowa O., 1984, Wszystko co najważniejsze. Rozmowy z Jackiem Trznadlem, Londyn.
Zarycki T., 2009, Kapitał kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierre’a Bourdieu, „Psychologia Społeczna”, t. 4.
Złomanoff W., 1991, Wygnanie z Ojczyzny, „Literatura Ludowa”, nr 1.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0348-1554
Anna Gawryś Mazurkiewicz – mgr, Instytut Literaturoznawstwa, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska.
Doktorantka Instytutu Literaturoznawstwa na Wydziale Humanistycznym; od 2015 roku jest asystentem w Szkole Języka i Kultury Polskiej UŚ. Jej zainteresowania naukowe krążą wokół nowoczesnej biografistyki; aktualnie zajmuje się twórczością Oli Watowej.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
