Dyskurs glottoedukacyjny a dyskurs glottodydaktyczny. W poszukiwaniu genus proximum i differentia specifica dyskursu dotyczącego nauki języków obcych (perspektywa lingwistyki historycznej)

Joanna Przyklenk; Irmina Kotlarska

doi:10.31261/PS_P.2024.33.16

Published: 2024-07-02

Vol. 33 No. 1 (2024)

A Glottoeducational Versus a Glottodidactic Discourse. In Search of the genus proximum and differentia specifica of the Discourse Regarding Foreign Language Didactics (the Perspective of Historical Linguistics)

Joanna Przyklenk

, Irmina Kotlarska

Section: Varia

https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.16

Abstract

The article stems from the belief in the usefulness of the discourse category used to present the transformations of communication activities in old texts, and the need to supplement linguistic descriptions of the glottodidactic process with a diachronic perspective. The text constitutes a part of the Polish studies on a diachronic discourse, and its aim is to expand the network of concepts used to describe the communication process of individuals in terms of developing competences in a foreign language and the knowledge about this language and its users being transmitted. Proposing a term other than glottodidactic to describe communication practices in the area of teaching/learning foreign languages results from the adopted diachronic perspective. Observation of old texts documenting foreign language education indicates a greater share of informal education at that time as compared to the present. Professionalization and institutionalization, which are key to the glottodidactic discourse, begin to dominate in the 20th century. This makes the term less appropriate in relation to older statements describing the discursive space of foreign language education. The understanding of the expression a glottoeducational discourse is presented against the background of taxonomies of discourse functioning in Polish literature and the conceptual scopes of the terms didactics, glottodidactics and education. This allowed us to establish that a glottoeducational discourse fits into the space of educational discourse and is a term that is broader in scope than a glottodidactic discourse. The definitional considerations are exemplified by the description of non-discursive elements in the texts of the glottoeducational discourse based on the sources illustrating the English-speaking education of Poles. The text sources in question indicate a high absorbency of the glottoeducational discourse – it is formed in close connection with an institutional and a specialist discourse,
and is subject to ideological influences as well as serves identity functions.

Keywords:

glottoeducational discourse , historical linguistics , English-speaking education of Poles , inter-discursive relations

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Przyklenk, J., & Kotlarska, I. (2024). A Glottoeducational Versus a Glottodidactic Discourse. In Search of the genus proximum and differentia specifica of the Discourse Regarding Foreign Language Didactics (the Perspective of Historical Linguistics). Postscriptum Polonistyczne, 33(1), 1–17. https://doi.org/10.31261/PS_P.2024.33.16

Cited by / Share

References

Literatura
Google Scholar

Barkowski H., Krumm H., 2010, Fachlexikon Deutsch als Fremd- und Zweitsprache, Francke, Tübingen–Basel.
Google Scholar

Bernstein B., 1990, Odtwarzanie kultury, przeł. Z. Bokszański, A. Piotrowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Czachur W., 2020, Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Atut, Wrocław.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2010, Plagiaty w dawnych tekstach, w: Intertekstualność we współczesnej komunikacji językowej, red. J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 289–301.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2018a, Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w historii języka polskiego, „Język Polski”, nr 2, s. 22–41.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2018b, Byli przed nami, uczyli przed nami. Nauczanie języka polskiego jako obcego (jpjo) – spojrzenie diachroniczne, w: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy, red. J. Tambor, t. 5, W kręgu glottodydaktyki, red. A. Achtelik, K. Graboń, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 15–43.
Google Scholar

Dakowska M., 2014, O rozwoju dydaktyki języków obcych jako dyscypliny naukowej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Gajda S., 1999, Współczesny polski dyskurs naukowy, w: Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, red. S. Gajda, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 9–17.
Google Scholar

Gębal P., 2019, Dydaktyka języków obcych. Wprowadzenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Gębal P., Miodunka W., 2020, Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Grabias S., 1994, Język w zachowaniach społecznych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., 1998, Głos w dyskusji o pojęciu tekstu i dyskursu, w: Tekst. Problemy teoretyczne, red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 37–43.
Google Scholar

Harbig A., 2010, O konieczności badań nad historią nauczania języków obcych, „Neofilolog”, nr 34, s. 67–78.
Google Scholar

Jaroszewska A., 2014, O glottodydaktyce słowami glottodydaktyków, „Języki Obce w Szkole”, nr 4, s. 52–66.
Google Scholar

Kawka M., 1999, Dyskurs szkolny. Zagadnienia języka, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
Google Scholar

Labocha J., 1996, Tekst, wypowiedź, dyskurs, w: Styl a tekst, red. S. Gajda, M. Balowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 49–53.
Google Scholar

Miodunka W., 2006, Wprowadzenie. Metodyka, dydaktyka i pedagogika a nauczanie języka polskiego jako obcego, w: Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, red. E. Lipińska, A. Seretny, Universitas, Kraków 2006, s. 7–9.
Google Scholar

Miodunka W., 2016, Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie – stan obecny – perspektywy, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Google Scholar

Nocoń J., 2009, Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Google Scholar

Nocoń J., 2013a, Dyskurs edukacyjny i jego społeczny zasięg, w: Język a Edukacja, t. 2, Tekst edukacyjny, red. J. Nocoń, A. Tabisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 13–26.
Google Scholar

Nocoń J., 2013b, Styl dydaktyczny – styl dyskursu dydaktycznego, w: Przewodnik po stylistyce polskiej. Style współczesnej polszczyzny, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Universitas, Kraków, s. 111–139.
Google Scholar

Rittel T., 2017, Lingwistyka edukacyjna i dyskurs edukacyjny. Ujęcie lingwoedukacyjne, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Google Scholar

Rittel T., Rittel S., 2015, Dyskurs edukacyjny. Zagadnienia – znaczenia – terminy. Wybór i opracowanie, Collegium Columbinum Wacław Walecki, Kraków.
Google Scholar

Rypel A., 2012, Ideologiczny wymiar dyskursu edukacyjnego na przykładzie podręczników języka polskiego z lat 1918–2010, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Google Scholar

Skowronek B., 1999, O dialogu na lekcjach w szkole średniej. Analiza pragmatyczno-językowa, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar

Skudrzyk A., Warchala J., 2002, Dyskurs edukacyjny a kompetencja interakcyjna, „Studia Pragmalingwistyczne”, t. 3, Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, s. 277–284.
Google Scholar

Smith R., 2016, Building ‘Applied Linguistic Historiography’: Rationale, Scope, and Methods, „Applied Linguistics”, vol. 1, s. 71–87.
Google Scholar

Wilczyńska W., Michońska-Stadnik A., 2010, Metodologia badań w glottodydaktyce. Wprowadzenie, Avalon, Kraków.
Google Scholar

Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Witosz B., 2012a, Badania nad dyskursem we współczesnym językoznawstwie polonistycznym, „Oblicza Komunikacji”, nr 5, s. 61–76.
Google Scholar

Witosz B., 2012b, Od kategorii stylu funkcjonalnego do wieloaspektowych badań dyskursu, w: Strukturalizm w Europie Środkowej i Wschodniej. Wizje i rewizje, red. D. Ulicka, W. Bolecki, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa, s. 323–339.
Google Scholar

Witosz B., 2016, Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej, w: Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, red. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga, Universitas, Kraków, s. 19–39.
Google Scholar

Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „Tekst i Dyskurs / Text und Diskurs”, nr 4, s. 69–78.
Google Scholar

Zarębski R., 2022, Kilka uwag o wybranych niegdysiejszych pomocach do nauczania polszczyzny w środowisku frankofońskim, „Roczniki Humanistyczne”, nr 6, s. 233–252.
Google Scholar

Zarzycka G., 2018, Dyskurs – dyskursologia – glottodydaktyka polonistyczna, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 25, s. 27–42.
Google Scholar

Cytowane źródła
Google Scholar

Antonowicz J., 1814–1823, Dziennik nauczyciela domowego, rękopis.
Google Scholar

Bastgen Z., 1951, Here and there. Podręcznik do nauki języka angielskiego dla klasy IX, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Google Scholar

Grzebieniowski T., Jastroch K., 1936, Great and greater Britain (scenes and stories). Podręcznik języka angielskiego dla 3. klasy gimnazjalnej, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów.
Google Scholar

Jastroch K., 1934, Uwagi wstępne dla nauczyciela do podręcznika „The first year of English”, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów.
Google Scholar

Kwiatkowski S., 1932, Dydaktyka i metodyka nauczania języków nowożytnych, Książnica–Atlas, Lwów–Warszawa.
Google Scholar

Maryański M., 1905, Przewodnik Polsko-Angielski i Słownik Polsko-Angielski z wymową fonetyczną z dodaniem przestróg, uwag i wskazówek. Dla wychodźców polskich i przybyszów do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Kanady, nakładem autora, Chicago.
Google Scholar

Program nauki w gimnazjach państwowych z polskim językiem nauczania (tymczasowy), 1934, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Lwów.
Google Scholar

Siwicka Z., 1933, Wychowanie obywatelsko-państwowe na tle języka angielskiego w szkole średniej, „Neofilolog”, z. 4, s. 31–39.
Google Scholar

Joanna Przyklenk

joanna.przyklenk@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-0385-6432

Affiliation:

University of Silesia in Katowice Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

JOANNA PRZYKLENK – PhD, Institute of Linguistics, University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland. A linguist; her research interests involve history of the Polish language with particular emphasis on the methods of textology, linguistic genology and stylistics, and glottodidactics. In her research, she focuses on the following cognitive areas: identity discourses considered in the context of glottodidactics, multilingualism and the attitude of Poles towards foreigners of other languages, social archives from a linguistic perspective, artistic language. Selected publications: Staropolska kronika jako gatunek mowy [Old Polish chronicle as a speech genre] (Katowice 2009), Distance toward Foreigners in the Polish Public Discourse of the Polish-Lithuanian Commonwealth („East European & Balkan Studies” 2018), „Cyberprzestrzeń” w polskim dyskursie parlamentarnym [“Cyberspace” in Polish parliamentary discourse] („Forum Lingwistyczne” 2020). J

Irmina Kotlarska

https://orcid.org/0000-0003-3858-9650

Affiliation:

University of Zielona Góra Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

IRMINA KOTLARSKA – PhD, Institute of Polish Philology, University of Zielona Góra, Zielona Góra, Poland. A linguist; her research interests include history of the Polish language, linguistic pragmatics, discourse analysis, glottodidactics. Recently, she has been focusing on textological, genological and discourseological analyzes of old English language learning materials created by Poles. Selected publications: Intencjonalność
wypowiedzi w „Dzienniku nauczyciela domowego” (1814–1823) Juliana Antonowicza w świetle analizy pragmatycznej i leksykalnej [Intentionality of statements in Julian Antonowicz’s “Diary of a Home Teacher” (1814–1823) in the light of pragmatic and lexical analysis] (Zielona Góra 2016), Materiały do nauki języka angielskiego wydawane od końca XVIII do połowy XX wieku jako źródła badań polsko-angielskich kontaktów
językowych. Prolegomena badawcze [Materials for learning English published from the end of the 18th century to the mid-20th century as sources for research on Polish-English language contacts. Research prolegomena] („Socjolingwistyka” 2019), Sociocultural, political and educational aspects of teaching English in Polish schools in the interwar period (1918–1939) (in: Policies and Practice in Language Learning and
Teaching, Amsterdam 2022).

Vol. 33 No. 1 (2024)
Published: 2024-04-04

ISSN: 1898-1593

eISSN: 2353-9844

10.31261/PS_P

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

A Glottoeducational Versus a Glottodidactic Discourse. In Search of the genus proximum and differentia specifica of the Discourse Regarding Foreign Language Didactics (the Perspective of Historical Linguistics)

Abstract

Keywords:

Joanna Przyklenk

Irmina Kotlarska

Information