The Atlas of Cultural Heritage of the Polish Village (a Project)
Abstract
The ethnographic atlases hitherto published in Europe have been created to meet the needs of particular countries and nations rather than with any prospect of comparative studies in mind. Thereby, it is difficult to find maps which are comparable when it comes to systematics and chronology. Therefore, we believe it necessary to interpret anew source materials deposited in Cieszyn workshop of the Polish Ethnographic Archives – to deepen the systematics of mapped phenomena along with their chronology and earmark for future development and studies topics
that appear in other European atlases. The resultant maps are to compose an innovative edition, tentatively entitled The Atlas of Cultural Heritage of the Polish Village. The present article familiarizes readers with the concept of the planned endeavour, including aims, preliminary assumptions of the project, and the methodology of research.
Keywords
The Polish Ethnographic Atlas; ethnographic atlases; ethno-geographic method; methodology of ethnological works; research projects; The Atlas of Cultural Heritage of the Polish Village; cultural and religions studies
References
Atlas tradičnej kultúry slovenskych menšín v strednej a južnej Európe. Ed. M. Benža. Nadlak 2006.
Brzezińska A. W.: Specjaliści do kultury ludowej? „Nauka” 2009, Vol. 3, pp. 155–172.
Budownictwo. Ed. Z. Kłodnicki. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 2. Wrocław 1995.
Cyfrowe Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego. http://www.archiwumpae.us.edu.pl/exhibits/show/prace-dyplomowe-oparte-na-mate [accessed: 3.07.2019].
Drożdż A.: Pomoc wzajemna. Współdziałanie społeczne i pomoc sąsiedzka. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 7. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław–Cieszyn 2002.
Drożdż A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 8. Part 3: Współdziałanie społeczności wiejskiej podczas obrzędu weselnego (druga połowa XIX wieku i XX wiek). Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław–Cieszyn 2009.
“Forschungen zum Ethnologischen Atlas Europas und seiner Nachbarländer”. Die Termine der Jahresfeuer in Europa. Erläuterungen zur Verbreitungskarte. Ed. M. Zender. Göttingen 1980.
Gajek J., Kłodnicki Z.: Der Polnische Ethnographische Atlas Forschungsstand. “Ethnologia Slavica” 1976–1977, Vol. 8–9, pp. 295–301.
Gajek J.: Kwestionariusz – notatnik dla kartograficznych studiów etnograficznych. Ludowa kultura materialna (zagadnienia wybrane). In: “Archiwum Etnograficzne”, No. 27. Wrocław 1964.
Gajek J.: Kwestionariusz nr 5. Transport i komunikacja lądowa. Opracował Józef Gajek dla celów Polskiego Atlasu Etnograficznego. In: “Archiwum Etnograficzne”, No. 22. Wrocław 1960.
Gajek J.: Polski atlas etnograficzny. Zeszyt próbny. Wrocław 1958. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 1. Ed. J. Bohdanowicz. Wrocław 1993, pp. 33–44.
Kłodnicki, Z., Diakowska-Kohut E.: Demonologia ludowa – propozycje do systematyki. Z prac w archiwum Polskiego atlasu etnograficznego w Cieszynie. “Ethnologia Europae Centralis” 2015, Vol. 12, pp. 96–121.
Kłodnicki Z., Kłosek E., Szymański A.: Zur Systematik der Dreschflegel in Europa. “Ethnologia Europaea”, 1982–1983, Vol. 13, booklet 1, pp. 85–96.
Kłodnicki Z., Pieńczak A., Koźmińska J.: Polski atlas etnograficzny. Historia, osiągnięcia, perspektywy badawcze. In: “Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”. No. 3666; “Biblioteka Polskiego Atlasu Etnograficznego”. Vol. 1. Katowice 2017.
Kłodnicki Z.: Polski atlas etnograficzny – historia, stan obecny i perspektywy. “Lud” 2001, Vol. 85, pp. 244–254.
Lebeda A. [Pieńczak]: Wiedza i wierzenia ludowe. “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 6. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław–Cieszyn 2002.
Lewicka-Rajewska U.: Arabskie opisanie Słowian. Źródła do dziejów średniowiecznej kultury. “Prace Etnologiczne”, Vol. 15. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław 2004.
Lewicka-Rajewska U.: Ibrāhīm Ibn Ja‘qūb o przedmałżeńskiej swobodzie seksualnej Słowian. In: Ibrahim Ibn Jaqub i Tadeusz Kowalski w sześćdziesiątą rocznicę edycji. Materiały z konferencji naukowej. Kraków, 10 maja 2006. Ed. A. Zaborski. Kraków 2008, pp. 75–82.
Moszyński K., Bytnarówna M., Klimaszewska J.: Atlas kultury ludowej w Polsce, booklet 2. Kraków 1935.
Moszyński K., Klimaszewska J.: Atlas kultury ludowej w Polsce, booklet 1. Kraków 1934.
Moszyński K., Klimaszewska J.: Atlas kultury ludowej w Polsce, booklet 3. Kraków 1936.
Moszyński K.: O sposobach badania kultury materialnej Prasłowian. “Biblioteka Etnografii Polskiej”. No. 6. Wrocław–Kraków–Warszawa 1962.
Muradyny, Żandary, Siwki – żywa tradycja w Wielkopolsce. Ed. A. Jełowicki. Szreniawa 2018.
Narracja, obyczaj, wiedza... O zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ed. A. Przybyła-Dumin. Chorzów–Lublin–Warszawa 2016.
Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona. Eds. J. Adamowski, K. Smyk. Lublin–Warszawa 2013.
Pieńczak A.: Obrzędowość narodzinowa na Górnym Śląsku (izolacja położnicy). “Polski atlas etnograficzny” i “Atlas der deutschen Volkskunde” w perspektywie porównawczej. “Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”. No. 3543. Katowice 2016.
Pieńczak A.: The Polish Ethnographic Atlas – research achievements and prospects. “Ethnologia Actualis. The Journal of Ethnographical Research” 2015, Vol. 15 (2), pp. 81–94. http://www.degruyter.com/view/j/eas.2015.15.issue-2/eas-2015-0018/eas-2015-0018.xml [accessed: 19.07.2019].
Pieńczak A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 8. Part 1: Od zalotów do ślubu cywilnego. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław–Cieszyn 2004.
Pieńczak A.: Zwyczaje i obrzędy weselne. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 8. Part 2: Rola i znaczenie swata w kojarzeniu małżeństw. Ed. Z. Kłodnicki. Cieszyn–Wrocław 2007.
Podkoziołek, Bery, Cymper – żywa tradycja w Wielkopolsce. Ed. A. Jełowicki. Szreniawa 2019.
Polski atlas etnograficzny, booklet 1–6. Ed. J. Gajek. Warszawa 1964–1981.
Polski atlas etnograficzny. Pilot booklet. Ed. J. Gajek. Wrocław 1958.
Pulteram – żywa tradycja w Wielkopolsce. Ed. A. Jełowicki. Szreniawa 2017.
Rolnictwo i hodowla – część I. In: “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 1. Ed. J. Bohdanowicz. Wrocław 1993.
Rolnictwo i hodowla – część II. “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”. T. 1. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław 1994.
Skaldawski B.: Wstęp: W: Polacy wobec dziedzictwa. Raport z badań społecznych. Ed. R. Lewandowska. In: “Dziedzictwo kulturowe w badaniach”, Vol. 1. Warszawa–Kraków 2017, pp. 7–12.
Stoličná R.: The Ethnographic Atlases of Poland, Slovakia and Hungary – Possibilities of Comparison. “Slovenský národopis” 2000, Vol. 48, booklet 1, pp. 83–92.
Suomen kansankultturin kartasto – Atlas der finnischen Volkskultur – Atlas of Finnish Folk Culture. Vol. 1: Aineellinen kultturi – Materielle Cultur – Material Culture. Ed. T. Vuorela. Helsinki 1976.
Transport i komunikacja lądowa. “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 4. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław 1997.
Trojan M.: Dreschflegel in Europa. Metodische Probleme einer Karte. “Ethnologia Europaea” 1983, Vol. 13, pp. 203–226.
Wiegelmann G.: Erste Ergebnisse der ADV-Umfragen zur alten bäuerlichen Arbeit. “Rheinische Viertelsjahrblatter” 1969, Vol. 33, pp. 208–262.
Zwyczaje, obrzędy i wierzenia pogrzebowe. “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 5. Ed. Z. Kłodnicki. Wrocław 1999.
Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 9. Part 1: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka. Eds. Z. Kłodnicki, A. Pieńczak. Wrocław–Cieszyn 2010.
Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. “Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, Vol. 9. Part 2: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z matką i dzieckiem. Eds. Z. Kłodnicki, A. Pieńczak. Cieszyn–Wrocław 2013.
Żwak S.: “Polski Atlas Etnograficzny” i “Atlas der deutschen Volkskunde” – możliwości studiów porównawczych. Na przykładzie wątków wierzeniowych na Śląsku, wyjaśniających, skąd się biorąn dzieci. “Lud” 2002, Vol. 86, pp. 213–228.
Пенчак A.: Картографирование явлений культуры: «Kомментарии к польскому этнографическому атласу». “Живая Старина” 2010, Vol. 4, pp. 60–63.
Archival Materials
Marcinków (country: Bystrzyca Kłodzka). PEA Archives in Cieszyn, No. inv. 1361, PEA signage 13.32.XIV. Krzysztof Kwaśniewski’s studies from 1962.
Mętów (county: Lublin county). PEA Archives in Cieszyn, No. inv. 2006, PEA signage 34.28.IX nJerzy Grocholski’s studies from 1961 [?].
Mętów (country: Lublin). PEA Archives in Cieszyn, No. inv. 1633, PEA signage 34.28.IX. Gerhard Kloska’s studies from 1965.
https://orcid.org/0000-0003-4945-0160
Zygmunt Kłodnicki, dr hab., prof. em. UŚ, do 2011 roku Dyrektor Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jako student etnografii na Uniwersytecie Wrocławskim związany z Zakładem Polskiego Atlasu Etnograficznego PAN, kierowanym przez prof. dr. Józefa Gajka. Stopień doktora oraz doktora habilitowanego uzyskał na Wydziale Historyczno-Pedagogicznym Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wieloletni redaktor Polskiego atlasu etnograficznego oraz serii „Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego”, autor uznanych publikacji naukowych poświęconych PAE oraz metodzie etnogeograficznej i retrogresywnej. Od wielu lat związany z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym, gdzie pełnił m.in. funkcję prezesa Zarządu Głównego. Obecnie członek honorowy Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Słowackiego Towarzystwa Ludoznawczego. Odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, srebrnym medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis i parokrotnie wyróżniany nagrodą Rektora UŚ za działalność dydaktyczną i naukową
Instytut Nauk o Kulturze Wydział Humanistyczny Uniwersytet Śląski w Katowicach Poland
https://orcid.org/0000-0002-5599-0908
Agnieszka Pieńczak, dr hab., prof. UŚ, zatrudniona w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Od czasu studiów związana z Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie, obecnie opiekunka zbiorów atlasowych i kierowniczka Pracowni Digitalizacyjnej PAE. Autorka, współautorka i współredaktorka blisko 40 publikacji naukowych, wykonawczyni w kilku grantach międzynarodowych, do 2018 roku kierowniczka projektu „Polski Atlas Etnograficzny – opracowanie naukowe, elektroniczny katalog danych, publikacja zasobów w sieci Internet, etap I” (zob. www.archiwumpae.us.edu.pl). Prezeska cieszyńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, członkini Sekcji Ludoznawczej PZKO w Czeskim Cieszynie, członkini redakcji czasopism „Dziedzictwo Kulturowe Wsi”, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, redaktor naczelna serii „Bibliotheca Ethnologiae Europae Centralis” i „Biblioteka Polskiego Atlasu Etnograficznego”. Od maja 2019 roku członkini ministerialnego zespołu doradczego
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
