Choices Regarding Repertoire Made by Scena Polska Tĕšínského divadla w Czeskim Cieszynie [The Polish Stage of Těšín Theatre in Český Těšín] in Order to Maintain National and Regional Identity of the Polish Minority in Zaolzie
Abstract
The article quotes, as a context for the problematics defined in the title, demographic data indicating systematic decrease of Polish population in Zaolzie. The publication referred to, Wizja 2035. Strategia rozwoju polskości na Zaolziu [Vision 2035: Strategies for the Development of Polishness in Zaolzie] (2015), suggests that national and regional awareness are two fundamental values of collective identity which consolidate the community in question. According to the mentioned study, amongst the major positive factors that have to be accounted for while considering the future of the Polish national identity, Scena Polska Tĕšínského divadla w Czeskim Cieszynie is prominent. The repertoire choices presented in the article were made as early as in 1951 by the said professional theatre company run by Polish autochthons in Těšín Silesia, and those choice ought to be perceived as both the carriers of Polishness and an important indicator of regional identity. They prove unambiguously that the only Polish-language professional theatre operating outside Poland may be considered a benchmark of rejuvenating and embedding the national and regional awareness of the Polish minority in Zaolzie.
Keywords
Zaolzie; Scena Polska; repertuar; tożsamość narodowa; tożsamość regionalna
References
Bogoczová I., Bortliczek M.: Jazyk přihraničního mikrosvĕta (bĕzná mluva Tĕsíňanů v ČR) / Język przygranicznego mikroświata (mowa potoczna mieszkańców Zaolzia). Ostrava 2014.
Brandstaetter R.: Król i aktor. Sceny dramatyczne. Warszawa 1952.
Drewniak Ł.: Trzy oczka dla Sceny Polskiej. „Przekrój” 25.11.2001.
Historia nie na szkle malowana. Z Renatą Putzlacher rozmawia Łukasz Bielski. „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 2006, nr 20, s. 14.
Hulka-laskowski P.: Śląsk za Olzą. Katowice 1938.
Humlová A.: Divadelní dĕní. W: Polská národní menšina na Těšínsku v České republice (1920–1995). Red. Kadłubiec K.D. et al. Ostrava 1997, s. 246–258.
(JM.): Nowe osiągnięcie Sceny Polskiej. „Zwrot” 1955, nr 11.
Kadłubiec K.D.: O kulturowym obliczu podbeskidzkiej ziemi. „Świat i Słowo”, nr 1, s. 33–41.
Kadłubiec K.D.: W cieszyńskim mateczniku. Czeski Cieszyn 2015.
Kaszper K.: Kolonia w środku Europy. „Górnośląski Diariusz Kulturalny” 1994, nr 6, s. 26–27.
Kaszper K.: Koncert na mity i symbole. „Śląsk” 2001, nr 12, s. 74.
Kaszper K.: Mickiewicz czy Putzlacher? W: Program do przedstawienia „Idę z daleka, nie wiem, z piekła czyli z raju”. Red. K. Kaszper. Český Tĕšín 1998.
Kubisz P.: Przednówek. Czeski Cieszyn 1937.
Kuźnik G.: „Rajska jabłonka” to zakazana historia cieszyńskich górali. „Dziennik Zachodni” 2016, nr 212.
Marcol K.: Współczesne autoidentyfikacje mieszkańców Zaolzia. „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 2015, t. 15, red. G. Odoj, M. Szalbot, s. 240–249.
Matykowski R.: Śląsk Cieszyński a Podbeskidzie. Świadomość regionalna mieszkańców województwa bielskiego (spojrzenie geograficzne). „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 1997, t. 1: Śląsk
Cieszyński i inne pogranicza w badaniach nad tożsamością etniczną, narodową i regionalną, red. I. Bukowska-Floreńska, s. 99–114.
Morcinek G.: Śląsk. Poznań 1933.
Nabídka představení Těšínského divadla v Českém Těšíně. Sezona 2003/2004 / Repertuar Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego w sezonie 2003/2004. Red. I. Heclová, A. Jarnotová, J. Wania. Český Těšín 2003.
Ondrusz P.: Godki śląskie. Podania i baśnie ze Śląska Cieszyńskiego. Ostrawa 1973.
Piasecki Z.: Byli chłopcy, byli… Zbójnictwo karpackie. Kraków 1973. 55 lat Sceny Polskiej TD. Publikacja jubileuszowa 1951–2006. Český Tĕšín 2006.
Pindór M.: Pięćdziesiąt pięć lat polskiego teatru na Śląsku za Olzą. „Śląskie Miscellanea” t. 20, Katowice 2007, s. 142–154.
Pindór M.: Przestrzeń współbycia. „Těšínské niebo Cieszyńskie nebe” Těšínského divadla w Českém Těšíně jako międzykulturowa narracja o wielokulturowości miasta/miast. „Edukacja Międzykulturowa” 2015, nr 4, s. 282–305.
Pindór M.: Przywracanie Morcinka zaolziańskiej społeczności… (O realizacjach prozy Morcinka w Scenie Polskiej Těšínského divadla). W: Gustaw Mocinek – w 120-lecie urodzin. Red. K. Heska-Kwaśniewicz, J. Lyszczyna. Katowice 2012, s. 226–241.
Pindór M.: Scena Polska Těšínského divadla (Teatru Cieszyńskiego) w Czeskim Cieszynie teatrem edukacji narodowej. Na przykładzie jubileuszowych wyborów repertuarowych. „Cieszyński Almanach Pedagogiczny” 2019, t. 6: Miejsce jako wartość kulturowa, red. U. Szuścik, D. Sieroń-Galusek, s. 38–53.
Płyniesz Olzo… Zarys kultury duchowej ludu cieszyńskiego. T. 1. Red. K.D. Kadłubiec. Ostrawa 1970.
Popiołek F.: Dzieje Śląska Austriackiego. Cieszyn 1913.
Pośpiech J.: Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku. Opole 1987.
Putzlacher R.: Jak perły z lamusa… W: Program do przedstawienia „Gość oczekiwany”. Red. R. Putzlacher. Český Tĕšín 1996.
Putzlacher R.: Ondraszek, czyli „ciosane w drewnie”. W: Program do przedstawienia „Ondraszek”. Red. R. Putzlacher, J. Wania. Czeski Cieszyn 2005.
Rajska jabłonka. 65 lat Sceny Polskiej TD. Red. J. Wania. Czeski Cieszyn 2016.
Rusek H.: Kulturowe wzory życia polskich rodzin na Zaolziu a asymilacja. Katowice 1997.
Rusnok J.: Ondraszek i inni zbójnicy. „Kalendarz Beskidzki” 1980, s. 182–186.
Siwek T.: Bez narodowości — nowe zjawisko w Republice Czeskiej i na Zaolziu. W: Materiały z konferencji pt. „Zaolzie. Genius loci, genius populi”, organizowanej w dn. 1–2 sierpnia 2014 w Czeskim Cieszynie i Jabłonkowie. Instytut Politologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. http://politologia.uksw.edu.pl/wp-content/uploads/Tadeusz-Siwek.pdf [data dostępu: 5.09.2018].
Siwek T.: Specyfika tożsamości etnicznej na Zaolziu. „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 1997, t. 1: Śląsk Cieszyński i inne pogranicza w badaniach nad tożsamością etniczną, narodową i regionalną, red. I. Bukowska-Floreńska, s. 11–15.
Sivek A.: Ondraš z Janowic. Příspěvek k poznání zbojnické problematiky v slovesnosti slezské oblasti. Ostrava 1958.
Słowacki J.: Beniowski. Pieśń III. Biblioteka Literatury Polskiej w Internecie, Katedra Kulturoznawstwa, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański. https://literat.ug.edu.pl/beniow/0003.htm [data dostępu: 5.09.2019].
Suszka K.: „Mój teatr”. 2015. Maszynopis w posiadaniu autorki artykułu.
Szczepański J.: Wola trwania. O Śląsku Cieszyńskim, Zaolziu i problemach pogranicza. „Śląsk” 1996, nr 7, s. 18–20. 60 lat Sceny Polskiej TD. Kronika lat 1951–2011. Red. J. Wania. Czeski Cieszyn 2011.
Szkolnictwo w języku polskim. Zaolzie Teraz. https://zaolzieteraz.kc-cieszyn.pl/zaolzie/szkolnictwo-w-jezyku-polskim [data dostępu: 17.09.2018].
Těšínské divadlo. 50 lat Sceny Polskiej. Kronika lat 1951–2001. Red. R. Putzlacher, J. Wania. Český Tĕšín 2001.
Wizja 2035. Strategia rozwoju polskości na Zaolziu. Oprac. A. Bizoń et al. Czeski Cieszyn 2015.
Zahradnik S.: Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880–1991. Trzyniec 1991.
Instytut Nauk o Kulturze Wydział Humanistyczny Uniwersytet Śląski w Katowicach Poland
https://orcid.org/0000-0002-1696-7019
Mirosława Pindór, dr hab., prof. UŚ, kulturoznawca, teatrolog, zatrudniona w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka dwóch monografii naukowych, Polsko-czeskie i polsko-słowackie kontakty teatralne. Cieszyn – Český Tĕšín 1945–1999 (2006) i Teatr w Cieszynie i jego stuletnie dzieje (1910–2010) (2010), oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych i stu kilkudziesięciu o charakterze popularyzatorskim, redaktorka i współredaktorka prac zbiorowych. W swojej pracy naukowej koncentruje się
na teatrze polskiej grupy autochtonicznej na Zaolziu, polsko-czeskich i polsko-słowackich kontaktach teatralnych w miastach granicznych: Cieszynie i Czeskim Cieszynie, polskim teatrze na czeskim Śląsku, współpracy transgranicznej Polska – Czechy w zakresie kultury i nauki w subregionach Śląska Cieszyńskiego i ziemi kłodzkiej. Członkini Komisji ds. Stosunków Polsko-Czeskich i Polsko-Słowackich Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Katowicach (w latach 2003–2006 sekretarz Komisji), Polsko-Czeskiego Towarzystwa
Naukowego, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Oddział w Cieszynie.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
