Tom 23 kwartalnika „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (2018) tradycyjnie gromadzi teksty w kilku tematycznych działach. Pierwszy „Systemy polityczne” zawiera opracowanie autorstwa Sebastiana Fikusa, dotyczące powrotów elit hitlerowskich do życia politycznego RFN. W dziale „Partie polityczne i systemy partyjne” Łukasz Wielgosz opisuje modele konkurencji partii politycznych. W dziale „Stosunki międzynarodowe” czytelnik znajdzie dwa artykuły. Katarzyna Czornik przybliża kwestie zmiany układu sił na Bliskim Wschodzie w XXI wieku, a Włodzimierz Wątor przedstawia grupy bojowe w UE. „Polityka społeczna” to dział zawierający opracowanie Magdaleny Boczkowskiej i Anny Lady na temat polityki senioralnej w naszym kraju. W ostatnim z działów „Komunikowanie społeczne i polityczne” Dariusz Krawczyk przedstawia zagadnienie wpływu nowoczesnych technologii komunikacyjnych na zmiany w charakterze zawodu dziennikarza.

Abstrakt: Konsekwencje powrotów elit hitlerowskich do życia społeczno‑politycznego Republiki Federalnej Niemiec

Kiedy Konrad Adenauer obejmował rządy w Republice Federalnej Niemiec, musiał zmierzyć się z ogromnymi problemami socjalnymi i gospodarczymi. Były one konsekwencją wojny, którą Niemcy na siebie ściągnęli. W latach pięćdziesiątych wpływy partii politycznych odwołujących się do programu NSDAP były jeszcze bardzo silne. Adenauer wybrał drogę autorytarnych rządów, by opanować wszystkie te problemy. Na prowadzenie takiego stylu rządzenia pozwalało jedynie oparcie się na konserwatywnych elitach z dystansem odnoszących się do demokracji. Wszystko to otworzyło szeroko bramę powrotowi narodowo‑socjalistycznych elit do życia publicznego i gospodarczego Republiki Federalnej. i w ten sposób, w powojennej rzeczywistości, dawni dysydenci reżimu hitlerowskiego znaleźli się pod pręgierzem swoich wcześniejszych oprawców, konsekwencje zaś bezkrytycznej integracji funkcyjnych elit narodowo‑socjalistycznych odczuwane są we współczesnych Niemczech do dziś.

Słowa kluczowe: Konrad Adenauer, narodowy socjalizm, NSDAP, autorytaryzm, dysydenci

Abstract: Consequences of the return of Nazi elites to the social and political life of the Federal Republic of Germany

When Konrad Adenauer took over the rule in the Federal Republic of Germany, he had to face huge social and economic problems. They were a consequence of the war that the Germans took on each other. In the 1950s, the influence of political parties referring to the NSDAP program was still very strong. Adenauer chose the path of authoritarian governments to master all of these problems. For such a style of governance, he could only rely on conservative elites with a detachment referring to democracy. All this has opened the gate wide since the return of national‑socialist elites to the public and economic life of the Federal Republic. And in this way, in the post‑war reality, former dissidents of the Nazi regime found themselves under the pillory of their former perpetrators. And the consequences of the uncritical integration of functional national‑socialist elites are felt in modern Germany to this day.

Abstrakt: Modele konkurencji partii politycznych

Rywalizacja polityczna to wielowymiarowe zjawisko, dlatego też często stanowi ona przedmiot badań politologów, którzy poddają analizie jej wybrane obszary. Badacze, którzy chcą zmierzyć się z tym zagadnieniem, muszą jasno określić, jakie płaszczyzny konkurencji chcą badać oraz sprecyzować, czy badają indywidualny, czy też zbiorowy wymiar rywalizacji. Dopiero po ustaleniu podstawowych założeń można rozważyć dobór narzędzi badawczych do poszczególnych prac. Pojedyncze zagadnienia dotyczące rywalizacji politycznej były wielokrotnie eksplorowane przez różnych badaczy, toteż nie brakuje narzędzi badawczych, które umożliwią rozwiązanie wielu problemów badawczych. Problem pojawia się w odniesieniu do prowadzenia całościowej analizy modeli rywalizacji politycznej występujących w poszczególnych państwach. Aby dokonać kompleksowej analizy konkurencyjności partii politycznych (w systemach zarówno rywalizacyjnych, jak i nierywalizacyjnych), należy sięgnąć po bardziej złożone narzędzie badawcze, mianowicie model konkurencji partii politycznych. Pozwala on na dokonanie nie tylko charakterystyki poszczególnych elementów systemu partyjnego, ale również określenie sposobów konkurowania partii między sobą. Za pomocą modeli konkurencji można przeanalizować międzypartyjną rywalizację na poziomie nie tylko wyborczym, parlamentarnym i gabinetowym, ale również komunikacyjnym.

Słowa kluczowe: monopol partyjny, trust partyjny, oligopol partyjny

Abstract: Models of competition between political parties

Political rivalry is a multi-faceted phenomenon, which is why it is often the subject of research by political scientist, who carry out the analysis of its selected areas. The researchers who want to tackle this issue must clearly define which areas of the rivalry they want to explore, and specify whether they are dealing with the individual or collective dimension of the competition. It is only after having determined the basic assumptions that the selection of research tools for individual works may be considered. Individual issues related to political rivalry have been repeatedly explored by various researchers, hence there is no shortage of research tools that make it possible to solve many research problems. The problem arises with regard to performing a comprehensive analysis of the models of political rivalry occurring in individual countries. In order to make a comprehensive analysis of the competitiveness of political parties (in both competitive and non-competitive systems), a more complex research tool, namely the competition model of political parties, should be used. Not only does it allow describing the characteristics of individual elements of the party system, but it also allows specifying the ways political parties compete with each other. By means of competition models, it is possible to analyse cross-party rivalry not only at the electoral, parliamentary and cabinet plane, but also at the communication one.

Abstrakt: Zmiana układu sił w regionie Bliskiego Wschodu w XXI wieku. Wybrane aspekty

Celem podjętym w niniejszym artykule jest dokonanie analizy wybranych aspektów zmiany układu sił w regionie Bliskiego Wschodu (w tym w subregionie Zatoki Perskiej) w XXI wieku. Celem pozostaje również określenie wpływu czynników wewnątrzregionalnych i zewnętrznych na bliskowschodni układ sił, a także syntetyczne omówienie pozycji głównych aktorów areny bliskowschodniej oraz ukazanie elementów ciągłości i zmiany w rolach pełnionych przez mocarstwa regionalne w tej części globu.

Słowa kluczowe: Bliski Wschód, mocarstwo regionalne, wojna zastępcza, Zatoka Perska

Abstract: Change in the balance of power in the Middle East region in the 21st century. Selected aspects

The main aim of this article is to analyze selected aspects of the evolution of the balance system in the Middle East (including the Persian Gulf subregion) in the 21st century. The aim is also to determine the impact of intra‑regional and external factors on the Middle East balance of power, as well as to analyze the position of the main actors in the Middle East and to show the continuity and changes in the roles of the regional powers in this part of the globe.

Abstrakt: Grupy Bojowe Unii Europejskiej. Istota, bilans funkcjonowania, perspektywy

W artykule przedstawiono rolę, jaką odgrywają Grupy Bojowe Unii Europejskiej (GB UE) w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Minęło dwanaście lat od uzyskania przez te formacje pełnej gotowości bojowej, co okazuje się wystarczającym czasem na refleksję, czy formuła grup bojowych jest adekwatna do współczesnych zagrożeń i spełnia oczekiwania państw, które je tworzą. W szczególności analizie poddano genezę powstania GB UE (w odniesieniu do prób budowania europejskich sił militarnych zapoczątkowanych w latach 50. ubiegłego wieku), ich zadania wraz z przewidywanymi scenariuszami działań, strukturę oraz proces formownia i szkolenia. Ponadto porównano stanowiska poszczególnych państw europejskich, w tym Polski, wobec projektu grup bojowych i ich dotychczasowe zaangażowanie w budowanie zdolności sił.

Słowa kluczowe: Grupy Bojowe Unii Europejskiej, wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony, operacje reagowania kryzysowego

Abstract: European Union Battlegroups. The essence, functioning, perspectives

The article outlines the role that European Union Battlegroups (EU BG) play in The Common Security and Defence Policy. Twelve years after gaining by them the full operational capacity is convenient time for analysing whether the concept of battlegroups is adequate to contemporary threats and if it meets expectations of the countries that contribute to them. 

Abstrakt: Aktywizacja społeczna jako element polityki senioralnej

Istota starzejącego się społeczeństwa to wyzwanie dla wielu krajów europejskich w tym Polski. Coraz większy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym skłania do refleksji nad zmianami systemowymi, dzięki którym seniorzy będą mogli być nadal aktywni społecznie. Naprzeciw tym oczekiwaniom wychodzi polityka senioralna z różnorodnymi narzędziami aktywizującymi. W niniejszym artykule dokonano charakterystyki seniorów, wskazano zakres definicyjny aktywności i opisano szereg różnorodnych form aktywizujących osoby starsze, w tym: Program Aktywności Społecznej Osób Starszych, Program Senior+, Program Solidarność Pokoleń, Program „60+ kultura”, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Lubelska Szkoła Superbabci i Superdziadka.

Słowa kluczowe: polityka senioralna, senior, aktywność, gerontologia, uniwersytet trzeciego wieku, starość, społeczeństwo

Abstract: Social activation as an element of senior policy

The essence of an aging society is a challenge for many European countries, including Poland. An increasing percentage of people in the post‑working age is inclined to reflect on systemic changes, thanks to which seniors will be able to continue to be socially active. Opposite these expectations is emerging a senior policy with a variety of activating tools. This article describes seniors’ descriptions, defines the scope of activity and describes a number of various forms activating older people, including: Senior Social Activity Program, Senior+ Program, Solidarity of Generations Program, „60+ culture” Program, University of the Third Age, Lublin Super Grandma’s and Super Grandpa’s school.

Abstrakt: Wpływ nowoczesnych technologii komunikacyjnych na zmiany w specyfice wykonywania zawodu dziennikarza

Współistnienie mediów tradycyjnych oraz społecznościowych wywołuje liczne interakcje. Stanowi też jedną z przyczyn wpływających na zmiany formuły dziennikarstwa. Techniczne, ekonomiczne i prawne warunki wykonywania zawodu powodują, że pracownicy środków masowego przekazu negatywnie oceniają kierunek przekształceń. Często są też przekonani o malejącym prestiżu profesji (blisko 60% odpowiedzi uzyskanych w projekcie badawczym). Zarazem jednak publiczność medialna znacznie wyżej ocenia wiarygodność dziennikarzy niż autorów publikujących w mediach społecznościowych (68% odpowiedzi). Social media częściej oskarżane są o manipulacje i upowszechnianie plotek (84% odpowiedzi) niż nadawcy zinstytucjonalizowani.

Słowa kluczowe: media społecznościowe, dziennikarstwo, prestiż zawodu, konwergencja, rynek mediów, wolność słowa, wiarygodność mediów

Abstract: Impact of modern communication technologies on changes in the nature of journalism profession

The coexistence of traditional and social media causes many interactions. It is also one of the reasons affecting the changes in the specificity of journalism. Technical, economic and legal conditions of this profession cause that the representatives of mass media negatively evaluate the direction of transformations. They are also often convinced of the decreasing prestige of the profession (nearly 60% of responses obtained within the research project). However, at the same time the consumers asses the credibility of journalists significantly higher than the credibility of authors using the social media (68% of responses), and they more often accuse social media of manipulation and dissemination of rumours (84% of responses) than institutionalized broadcasters.

Key words: Social media, journalism, prestige of the profession, convergence, media market, freedom of expression, media credibility