Bo v. ponieważ i inne spójniki w mówionym i pisanym Kartka z dziejów mylnych mniemań

Kordian Bakuła

doi:10.31261/TPDJP.2021.30.10

Opublikowane: 2021-12-21

Tom 30 (2021)

Bo v. ponieważ i inne spójniki w mówionym i pisanym Kartka z dziejów mylnych mniemań

Kordian Bakuła

Dział: Edukacja językowa

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.10

Abstrakt

Punktem wyjścia artykułu jest normatywne przekonanie, że niektóre spójniki, jak bo i ale, są właściwe mowie i w niej należy je stosować, a niektóre, jak ponieważ i lecz, są właściwe dziełom pisanym. Przekonanie to sprawdzono na materiale, na który złożyły się losowo dobrane krótkie teksty z filozofii, językoznawstwa, literaturoznawstwa, psychologii, publicystyki, krytyki literackiej oraz teksty popularnonaukowe o języku. Wyjściowe mniemanie okazało się mylne: spójniki bo i ale występują w przejrzanych tekstach o wiele częściej niż ponieważ i lecz. Postępowanie badawcze miało kilka etapów: 1) identyfikacja zastanych przekonań, 2) określenie wątpliwości, ustalenie odmiennego punktu widzenia, 3) zgromadzenie materiału, 4) badanie, 5) wyniki, 6) interpretacja, 7) wnioski. Autor sądzi, że schemat takiego postępowania badawczego nadaje się do stosowania na lekcjach języka polskiego.

Słowa kluczowe:

spójniki , mówione , pisane , język polski , nauczanie

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bakuła, K. (2021). Bo v. ponieważ i inne spójniki w mówionym i pisanym Kartka z dziejów mylnych mniemań. Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 30, 149–167. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.10

Cited by / Share

Bibliografia

Bakuła K.: Mówione ≈ pisane: komunikacja, język, tekst. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008.
Google Scholar

Bakuła K.: O fałszywej świadomości językowej i językoznawczej w podręcznikach do języka polskiego z początku XXI wieku. „Kształcenie Językowe” 2016, T. 14 (24), s. 35—56.
Google Scholar

Bańkowski A.: Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 2: L—P. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Google Scholar

Baudouin de Courtenay J.: Zarys historii języka polskiego. W: Idem: O języku polskim. Wybór prac. Red. J. Basara, M. Szymczak. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984, s. 19—138.
Google Scholar

Bobiński W., Janus-Sitarz A., Pabisek M.: Nowe lustra świata. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony. Cz. 2: Renesans — oświecenie. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2015.
Google Scholar

Cackowski Z.: Fenomenalizm. W: Filozofia a życie. [T.] 1: Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny. Red. Z. Cackowski et al. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1987, s. 161—169.
Google Scholar

Chmielowski P.: Młode siły. W: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu. Oprac. J. Kulczycka-Saloni. Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 1985, s. 212—218.
Google Scholar

Doroszewski W.: O idiomatyczności języków. W: Idem: Język, myślenie, działanie. Rozważania językoznawcy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982, s. 130—148.
Google Scholar

Doroszewski W.: O kulturę słowa. Poradnik językowy. T. 3. Przedmową poprzedził M. Szymczak. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.
Google Scholar

Doroszewski W.: Rozwój leksykologii jako nauki w XX wieku. W: Idem: Język, myślenie, działanie. Rozważania językoznawcy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982, s. 180—190.
Google Scholar

Husserl E.: Fakt i istota. Tłum. D. Gierulanka. W: Poznanie. Antologia tekstów filozoficznych. Red. Z. Cackowski, M. Hetmański. Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 1992, s. 243—251.
Google Scholar

Husserl E.: Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Erstes Buch: Allgemeine Einführung in die Reine Phänomenologie. Hrsg. K. Schuhmann. Nijhoff, Den Haag 1976.
Google Scholar

Jakobson R.: Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń afatycznych. Przeł. L. Zawadowski. W: Idem: W poszukiwaniu istoty języka 1. Wybór pism. Wybór, red. nauk. i wstęp M.R. Mayenowa. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989, s. 150—175.
Google Scholar

Janion M.: Artysta romantyczny wobec narodowego sacrum. W: Eadem: Czas formy otwartej. Tematy i media romantyczne. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984, s. 82—100.
Google Scholar

Janion M.: Śmierć bohatera. W: Eadem: Czas formy otwartej. Tematy i media romantyczne. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984, s. 101—125.
Google Scholar

Jaślan M.: Gdzie ta cyfra. „Wprost” 2009, nr 52, s. 69.
Google Scholar

Język mówiony a język pisany. Aleklasa.pl. https://aleklasa.pl/matura/matura-ustna-matura/jezykmowiony-jezyk-pisany [dostęp: 5.12.2020].
Google Scholar

Katka K.: Oceaniczne perły II RP. „Gazeta Wyborcza”, 17.04.2012, dodatek: „Ale Historia. Tygodnik historyczny”, nr 13 (13), s. 18.
Google Scholar

Kochanowski J.: O Czechu i Lechu historyja naganiona. W: Idem: Dzieła polskie. T. 2. Oprac. J. Krzyżanowski. Wyd. 6. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1969, s. 219—224.
Google Scholar

Kołodziejek E.: I, albo, lub. 24Kurier.pl. https://24kurier.pl/blogi/ewa-kolodziejek/i-albo-lub/ [dostęp: 10.12.2020].
Google Scholar

Kotarbiński T.: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. [Dzieła wszystkie. [T.] 1]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1990.
Google Scholar

Kowalikowa J., Żydek-Bednarczuk U.: Współczesna polszczyzna. Podręcznik języka polskiego dla klas I—V szkół średnich. Spółka Wydawnicza „Od Nowa”, Warszawa 1996.
Google Scholar

Kufel A.: Język mówiony i język pisany. Prezi. 26.12.2012. https://prezi.com/1np9-eypbboz/jezykmowiony-i-jezyk-pisany/ [dostęp: 5.12.2020].
Google Scholar

Kuligowski W.: W co wierzą Polacy. „Wprost” 2009, nr 52, s. 55—61.
Google Scholar

Landau M.: Mitra, brat Chrystusa. „Wprost” 2009, nr 52, s. 100—101.
Google Scholar

Moszyński L.: Wstęp do filologii słowiańskiej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
Google Scholar

Nieckula F.: Język ustny a język pisany. W: Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. [Encyklopedia Kultury Polskiej XX Wieku. T. 2]. Wiedza o Kulturze, Wrocław 1993, s. 101—114.
Google Scholar

Okopień-Sławińska A.: Relacje osobowe w literackiej komunikacji. W: Problemy socjologii literatury. Red. J. Sławiński. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971, s. 109—125.
Google Scholar

Olczak J.: Język mówiony a język pisany. http://lkh.zsz-ozorkow.org/jezyk-polski/26-swiadomoscjezyka-jezyk-mowiony-a-jezyk-pisany [dostęp: 10.12.2020].
Google Scholar

Ożóg K.: Ustna odmiana języka ogólnego. W: Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. [Encyklopedia Kultury Polskiej XX Wieku. T. 2]. Wiedza o Kulturze, Wrocław 1993, s. 87—100.
Google Scholar

Spasowicz W.: Wincenty Pol jako poeta. W: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu. Oprac. J. Kulczycka-Saloni. Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 1985, s. 194—211.
Google Scholar

Szuman S.: O właściwym sposobie i skuteczności okolicznościowego uczenia dzieci. W: Idem: Podstawy rozwoju i wychowania w ontogenezie. Wybór i oprac. M. Przetacznikowa, G. Makiełło--Jarża. [Dzieła wybrane. [T.] 2]. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s. 100—130.
Google Scholar

Szuman S.: Subiektywizm i obiektywizm. (Psychologia, typologia, wychowanie). W: Idem: Podstawy rozwoju i wychowania w ontogenezie. Wybór i oprac. M. Przetacznikowa, G. Makiełło-Jarża. [Dzieła wybrane. [T.] 2]. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s. 54—70.
Google Scholar

Tarnowski S.: Z najnowszych powieści polskich. W: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu. Oprac. J. Kulczycka-Saloni. Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 1985, s. 219—235.
Google Scholar

Twardowski K.: O treści i przedmiocie przedstawień. W: Poznanie. Antologia tekstów filozoficznych. Red. Z. Cackowski, M. Hetmański. Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 1992, s. 238—243.
Google Scholar

Wąs M.: Królowie Atlantyku, czyli najbardziej luksusowe podróże w dziejach. „Gazeta Wyborcza”, 17.04.2012, dodatek: „Ale Historia. Tygodnik historyczny”, nr 13 (13), s. 16—17.
Google Scholar

Tom 30 (2021)
Opublikowane: 2021-12-30

ISSN: 0208-5011

eISSN: 2353-9577

10.31261/TPDJP

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst